Bændablaðið - 15.12.2022, Blaðsíða 66

66 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
LÍF&STARF
Vefnaðarverk Hildar Hákonar­
dóttur, Árshringurinn, sem hékk
lengi á Hótel Sögu, samanstóð af
tólf hlutum sem táknuðu gróður
jarðar árið um kring og hugsuð
sem ein heild.
Hluti verksins verður til sýnis
á yfirlitssýningu Hildar á
Kjarvalsstöðum í janúar. Verkið,
sem kallaðist einnig Himinn og
jörð, hékk lengi í heild sinni á Sögu
en síðan skipt upp og verkið hengt
upp í hlutum á mismunandi stöðum
á hótelinu en síðar tekið niður og
sett í geymslu og svo virðist sem
tveir hlutar verksins hafi glatast.
Víður sjóndeildarhringur
Hildur segir að tildrög verksins
séu þau að hún hafi flutt úr
Vesturbænum í Reykjavík árið
1980 á lóð við Ölfusá.
„Fyrir mig, manneskju sem hafði
lengi búið þar sem sólargangurinn
var þröngur á vissum árstímum
vegna húsanna í kring, var ótrúlega
spennandi að horfa á víðan
sjóndeildarhringinn og
upplifa hring árstíðanna.
Það var mjög bjart
þarna og gömlu mennirnir
í sveitinni sögðu mér að
það væri vegna endurskins
frá Ingólfsfjalli og að það
glampaði ljósið upp af ánni
frá Selfossi hinum megin og
þannig að það var eiginlega
aldrei myrkur.
Ég ræktaði grænmeti
til heimilisins þarna og
einsetti mér að fylgjast með
árshringnum og varð mjög
upptekin af samspili himins
og jarðar og í því umhverfi
og hugarástandi varð verkið
til.“ Hildur segir að hún hafi
búið til fleiri verk á þessum
tíma sem tengdust tímanum
og hún hafi reynt að setja
sig inn í hugsunargang fólks
sem var uppi áður en klukka
kom og fólk var upplýst um það
reglulega í útvarpi hvað tímanum
leið og liðið eftir sólarganginum
og árstíðunum og var í sambandi
við árshringinn.
„Það var hin eiginlega
uppspretta verksins.“
Í vörslu Listasafns Reykjavíkur
Árið 2018 voru tíu hlutar verksins
lánuð á sýninguna High and
Low í Kaupmannahöfn. Eftir að
teppunum var skilað fóru þau
aftur í geymslu á Hótel Sögu og
gleymdust þar til Andri Jónsson,
umsjónarmaður fasteignarinnar,
fann tíu þeirra við tiltekt í
geymslum hótelsins vegna
eigendaskipta hússins.
Náðst hefur samkomulag um að
verkið verði í framtíðinni í vörslu
Listasafns Reykjavíkur og verður
það hluti af Rauðum þræði sem er
heildarsýning á verkum Hildar á
Kjarvalsstöðum sem verður opnuð
14. janúar næstkomandi. /VH
Geitfjárrækt:
Hugsjón og fjölbreyttir
möguleikar
Geitur á Íslandi eru tæplega 1.700
og hefur þeim fjölgað hægt og
rólega undanfarin ár. Geitfjárrækt
hér á landi er víða stunduð af
hugsjón sem gefur ekki mikið í aðra
hönd en möguleikar greinarinnar
eru fjölbreytilegir.
Geitastofninn er talinn vera í
útrýmingarhættu en í árslok 2016
taldi hann 1.188 vetrarfóðraðar geitur,
um áramótin 2020 og 2021 voru þær
1.621 og í dag eru þær að nálgast
1.700. Anna María Flygenring,
formaður Geitfjárræktarfélags
Íslands og bóndi í Hlíð, segir að
hlutverk félagsins sé að stuðla að
verndun íslenska geitastofnsins og
að leita allra leiða til að bæta og auka
verðmæti geitaafurða.
Hæg fjölgun
„Samkvæmt síðustu tölum hefur
geitum fjölgað en ég hef ekki séð
tölur um fjölda geita sem slátrað var
í haust. Ég hef heyrt af einu búi sem
var með yfir 50 vetrarfóðraðar geitur,
þau hættu með flestar síðastliðið
haust, aðallega vegna hækkandi
áburðarverðs og minnkandi styrks
frá ríkinu, en greiðslur hafa verið frá
ríkinu samkvæmt búvörusamningi.
Það koma reyndar inn nýir aðilar
af og til þannig að fjöldi geita á
landinu hefur verið að aukast.“
Sala geitaafurða
Að sögn Önnu gengur vel að
selja afurðirnar og margir eru að
selja á matarmörkuðum og nú
jólamörkuðum sem eru víða um
land. Einnig er selt í gegnum REKO,
sem margir þekkja. Stærri búðir og
stórmarkaðir eru farnir að taka inn
vörur frá geitabændum, sem Samtök
smávöruframleiðenda hafa unnið
ötullega að gera kleift.
„Stærsta geitabúið er Háafell
í Borgarfirði og byggir fyrst og
fremst á geitarækt og hefur lagt
mikið til við að styrkja stofninn,
samhliða ferðaþjónustu, og þar er
einnig í boði fræðsla um geitur og
geitaafurðir. Nokkur býli eru að
framleiða gæðaosta, skyr og ísgerð
eru að koma sterk inn. Fiðan, sem
er ull geitanna, er mikils metin af
handverks- og prjónafólki, gæði
hennar eru á við kasmír-band, en
lengra verður ekki komist í mýkt
náttúrulegs bands. Magnið er
ekki mikið og tímafrekt að kemba
hverja geit. Félagið hélt námskeið í
samvinnu við Landbúnaðarháskólann
í vor í kembingu og nýtingu á fiðu og
tókst vel til.
Fleiri námskeið eru á döfinni
á næsta ári. Sútun á stökum eða
skinnum lagðist því miður af nema
fyrir hóp af handverksfólki. Eins og
er þarf að senda stökur erlendis í
sútun og því takmarkað magn í boði.
Rétt er að geta þess að enn sem
komið er gefur geitaræktin ekki
mikið af sér en vinsældir afurðanna
fara vaxandi og á tímum umræðu
um loftslagsbreytingar og kolefnis-
spor er rétt að gefa geitfjárrækt
aukinn gaum.“
Gamlar hugmyndir og mýtan?
Anna segir að þeir sem halda geitur
verði varir við nokkrar ranghugmyndir
um geitur og að spurt sé gjarnan
hvernig gangi að láta geiturnar tolla
í girðingu og svo spurningin hvort
þær fari ekki óhindrað út um allt og
oft í neikvæðum tóni. „Mín reynsla
er sú að vel gerð netgirðing eða
rafmagnsgirðing haldi þeim.“
Geitaafurðir eru gæðaafurðir
„Ég er bjartsýn á að neytendur
fari í auknum mæli að átta sig á
að geitaafurðir eru gæðaafurðir.
Kolefnisspor þeirra er lítið þar sem
þær lifa nánast eingöngu á grasi og
lítið um að þær fái innflutt kjarnfóður
nema þá helst þar sem mjólkin er
notuð til ostaframleiðslu.
Oftast eru geitaafurðir seldar beint
frá bónda og kosturinn við það er að
þá getur fólk fengið upplýsingar um
hvernig á að meðhöndla og matreiða
kjötið ef það er að prófa það í fyrsta
sinn.Veitingahús eru í auknum mæli
að bjóða geita- og kiðakjöt. Það má
líka nefna að með auknum fjölda
fólks erlendis frá fjölgar þeim sem
virkilega kunna að meta kjötið. “ /VH
Anna María Flygenring, formaður deildar geitfjárræktar BÍ og Geitfjár-
ræktarfélags Íslands, bóndi í Hlíð, með kiðling sem hún sótti að Háafelli
síðastliðið haust. Myndir / Aðsendar
Jóhanna B. Þorvaldsdóttir, geitabóndi á Háafelli, mjólkar geitur.
Geithafur. Mynd /ghp
Árshringurinn
varð til við Ölfusá
Árshringurinn í heild. Myndin er tekin á Nýlistasafninu við Vatnsstíg.
Myndir / Listasafn Reykjavíkur
Hildur Hákonardóttir um Árshringinn
Himinn og jörð mætast

Verkið er hafið á vorjafndægrum. Í hverjum mánuði í heilt ár óf ég
teppi, sem lýsir mótum himins og jarðar, hinum síbreytilegu litum
veðrabrigða, birtu og árstíða.

Í mars glittir í grænt og brúnt í gulu vetrargrasi.
Í apríl hefur grænkað en vorhret ógnar gróðri.
Í maí rennur grængresið saman við bláma himinsins.
Í júní er blómskrúðið í algleymingi.
Í júlí sést í munstur ljáfaranna.
Í ágúst skín í bleika grasrótina.
Í september eru litir haustsins upphafnir.
Í október fellur fyrsta snjófölið.
Í nóvember liggur frosið vatn yfir landinu.
Í desember situr miðsvetrarsól við sjóndeildarhring.
Í janúar eru himinn og jörð hvít af snjó.
Í febrúar tekur aftur að sjá í auða jörð.
Hringrás árstíðanna hefst að nýju.
Hildur Hákonardóttir listakona.