Bændablaðið - 15.12.2022, Blaðsíða 72

72 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
Dominique er kunn fyrir þekkingu
á mat og víni, hefur skrifað um þau
efni um árabil í Gestgjafann ásamt
því að reka Vínskólann í samstarfi
við son sinn, Eymar Plédel Jónsson.
„Eftir síðasta aðalfund er ég ekki
lengur í stjórn, það er kominn tími
til að láta nýtt og yngra fólk taka
við. Ég er búin að vera formaður
síðan 2008 og í stjórn frá stofnun
deildarinnar árið 2001 þar sem öll
vinnan er unnin í sjálfboðavinnu,“
segir Dominique. Hún segist þó
eiga einu verkefni eftir ólokið, sem
er að halda utan um framleiðslu og
prentun á sögumiðum Slow Food-
hreyfingarinnar fyrir íslenskar
geitfjárafurðir.

Sögumiðar hinna
vernduðu afurða
Íslenska geitin er skráð í
verndaráætlun Slow Food
sem Presidia heitir. Þar veljast
inn matvæli eða aðferðir
við matvælaframleiðslu sem
metið er að búi yfir sérstöku
varðveislugildi vegna gæða eða
sem menningarverðmæti. Áður
hefur íslenska landnámshænan
verið skráð inn í verkefnið og
íslenskir ræktendur því fengið að
skreyta sínar vöruumbúðir með
rauða sniglinum, einkennismerki
Slow Food. Það var fyrsta húsdýrið
á Norðurlöndunum sem fékk þann
heiður. Á umbúðum landnámseggja
er sams konar sögumiði og verið
er að útbúa fyrir geitabændur, þar
sem sagan á bak við hvern ræktanda
og afurðanna er sögð. Auk þess er
íslenska skyrið skráð í Presidia.
„Við eigum eftir að skoða betur
framtíðaráætlunina með þessa
skráningu inn í Presidia, hvaða
þýðingu þetta hafi fyrir fram-
leiðendur og neytendur ekki síður,
hvað fólk vill varðandi ostagerð og
fleira. Svo þurfum við að fá miðana
prentaða fyrir geitabændurna,“
segir Dominique.
Unga fólkið tekst á við
stóru vandamálin
Í störfum sínum fyrir hreyfinguna
hefur Dominique lagt mikið upp úr
því að virkja unga fólkið til þátttöku
í hugsjónastarfinu. „Ungt fólk er
áberandi í nýju stjórninni og það er
við hæfi. Það þarf að takast á við
stærri vandamál en mín kynslóð
hefur nokkurn tíma þurft að glíma
við. Það þarf að taka ábyrgð á því
sem verður.
Mín kynslóð er brúin á milli,
hefur reynslu af hinu eðlilega
í sambandi við landbúnaðinn,
matvælaframleiðslu og neyslu, en
hefur farið langt út fyrir mörk hins
eðlilega einmitt í neyslu, græðgi og
sjálfhverfu. Við, eldri kynslóðin,
þurfum að minna á að það er hægt
að lifa í þessum heimi ef nægjusemi
og meðvitaðar skynsamar
ákvarðanir eru í fyrsta sæti. Slow
Food hefur sagt þetta í meira en 30
ár og er líklega besti grundvöllurinn
fyrir ábyrga framtíð, því gleðin er
innifalin í því að framleiða og borða
góðan mat til dæmis.“
Eldhugar sækja sér innblástur
til Íslands
Dominique segir að starfið fyrir
hreyfinguna hafi kannski aðallega
falist í að sá fræjum hugmyndafræði
Slow Food. „Við höfum haldið
okkur fast við einkennisorðin um
að maturinn eigi að vera góður,
ómengaður og á sanngjörnu verði
fyrir bæði framleiðandann og
neytandann. Hér erum við að tala
um jafnrétti í verki,“ segir hún.
Reglulega hefur Dominique
fengið áhrifafólk – sem aðhyllist
hugmyndafræði Slow Food og
tekur þátt í að móta hana – í
heimsókn til Íslands á vegum
Slow Food Reykjavík. „Það hefur
verið einstaklega gefandi að fá
áhrifamikið fólk til landsins á vegum
hreyfingarinnar. Sumt kom til að
flytja okkur sterkan boðskap, eins og
Michael Pollan og Vandana Shiva,
annað til að sækja sér innblástur og
benda á möguleikana okkar. Þar fer
fremstur í flokki auðvitað Carlo
Petrini, stofnandi og forseti Slow
Food, en líka aðrir frá Slow Food
á Ítalíu, eins og Paolo di Croce og
Piero Sardo, sem hafa verið með
Carlo frá upphafi, auk annarra Slow
Food eldhuga frá öðrum löndum.“
Norðurlandasamstarfið
Dominique hefur unnið þétt með
fulltrúum annarra Norðurlanda –
til dæmis í kringum hátíðir Slow
Food í Tórínó á Ítalíu, sem haldnar
hafa verið annað hvert ár. Hún er
fædd í Frakklandi og uppalin, bjó
í Danmörku og Noregi í um tíu ár
eftir að hún flutti til Íslands árið
1970. „Frá 2009 höfum við reynt
að fá Norðurlöndin til að vinna
beint saman og ég hef verið þar
innanborðs frá fyrsta degi. Það tókst
hins vegar ekki fyrr en í 2018 þegar
við náðum að halda Terra Madre
Nordic í Kaupmannahöfn, þar sem
Íslendingar gerðu mikla lukku. Upp
frá því var ég beðin um að taka að
mér formennsku í Slow Food Nordic
sem við stofnuðum formlega í Ulvik
i Hardangerfjord 2013 og reyndi það
á þrautseigju og þolinmæði að halda
út vegna Covid-faraldurs og allra
hindrananna sem honum fylgdi. Ég
steig niður úr þeirri stöðu á Terra
Madre Nordic 2022 í Stokkhólmi
sem sömuleiðis heppnaðist mjög vel.
Árangurinn af þessari starfsemi er
að Norðurlöndin tala orðið mjög
vel saman og að sömuleiðis eru
tengslin við það sem er að gerast í
gegnum Norrænu ráðherranefndina
mun sterkari og trúverðugleiki
Slow Food hefur fest sig í sessi sem
aðgerðaaðili á Norðurlöndum.
Það er nefnilega sterk tilfinning
á Norðurlöndum að við séum komin
lengra en margir aðrir, en tilhneiging
er að vilja fara leið „techno-fix“
til að leysa vanda sem blasir við
á sviði matvælaframleiðslu og í
landbúnaðinum – í staðinn fyrir að
horfa meira til þess að við erum fyrst
og fremst neydd til að breyta okkar
neysluhegðun.“
Ábyrgur og óeigingjarn neytandi
Dominique segir að upp úr standi
helst, frá þessum 20 árum, að
hugmyndafræði hreyfingarinnar
hafi mótað hana sem ábyrgan og
óeigingjarnan neytanda.
„Hugsjónin verður alltaf hluti
af mér,“ segir hún. Í gegnum störf
sín fyrir hreyfinguna hefur hún
myndað sér sterkar skoðanir á
frumframleiðslu matvæla á Íslandi,
enda unnið náið með framleiðendum
– einkum smáframleiðendum,
en hún var einn af stofnendum
Samtaka smáframleiðenda matvæla
á Íslandi.
„Ég hef frá upphafi haft fulla
trú á að frumframleiðslan á Íslandi
eigi jafn mikla möguleika og annars
staðar í heiminum, jafnvel þó hún
sé algjörlega á eigin forsendum.
Það hefur þurft að hafa meira
fyrir henni í gegnum tíðina en það
hefur um leið haft þau áhrif að
leiðin að rótum okkar matarhefða
er styttri, sem hefur nýst okkur
vel til dæmis við skráningu inn í
Presidia-verkefnin og í Bragðörkina
– annað verndarverkefni þar sem
LÍF&STARF
Sögumiði fyrir íslensku landnáms-
hænuna.
Slow Food Reykjavíkur:
„Hugsjónin verður alltaf hluti af mér“
– Dominique Plédel Jónsson skilur við hreyfinguna sem ábyrgur og óeigingjarn neytandi
Ný stjórn Slow Food Reykjavíkur var kjörin á aðalfundi 22. nóvember.
Markverðustu breytingarnar eru líklega þær að Dominique Plédel
Jónsson er ekki lengur í stjórn hreyfingarinnar eftir rúmlega 20
ára samfellda stjórnarsetu. Hún segist vera komin á aldur í þessum
félagsstörfum en hyggst halda sínu striki, vera aðgerðasinni um
betri, hreinni og réttlátari heim og leiðsegja Íslendingum áfram um
marokkóskar matarlendur.
Í Marokkó á lífrænum búgarði þar sem krydd- og lækningajurtir eru ræktaðar.
Sigurður Már
Harðarson
smh@bondi.is
Frá Terra Madre Nordic í Stokkhólmi. Önnur frá vinstri er Elisa Demichelis,
tengiliður Íslands frá höfuðstöðvum Slow Food í Bra á Ítalíu, svo Jannie
Vestargaard, verkefnastjóri fyrir Terra Madre Nordic og nú formaður Slow
Food Nordic, og loks Dominique. Myndir / Aðsendar
Frá 2009
höfum við
reynt að fá Norður-
löndin til að vinna
beint saman og ég hef
verið þar innanborðs
frá fyrsta degi. Það
tókst hins vegar ekki
fyrr en 2018 þegar
við náðum að halda
Terra Madre Nordic
í Kaupmannahöfn,
þar sem Íslendingar
gerðu mikla lukku.“