Bændablaðið - 15.12.2022, Blaðsíða 91

91Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
Varahlu�r í Bobcat
w
w
w
.h
er
ad
sp
re
nt
.is
NÝ AUSTFIRSK GLÆPASAGA
MEÐ ALÞJÓÐLEGU ÍVAFI
www.bokstafur.is
Spennan vex frá
uppha og spurningar
vakna á hverri blaðsíðu.
Á milli línanna má
greina þjóðfélagsádeilu
sem minnir á ýmislegt í
samtímanum.
– Er íslenskt smáþorp
góður staður fyrir
embættismenn
sem þrá rólegheit???
Endurkynni þjóðar
og bænda
Það eru til atvinnu greinar hér á
landi sem eru svo lokaðar að þú
þarft að þekkja mjög mikilvægt fólk
til að komast að. Að verða bóndi
má alveg telja sem eina af þeim
atvinnugreinum, því að til þess að
komast að þeirri mjólkurfötu verður
þú að þekkja MJÖG mikilvægt fólk;
aðra bændur!
Hér áður fyrr
áttu þeir krakkar
sem bjuggu í
þéttbýli allir
einhver ættmenni
sem bjuggu í
sveit. Þekkt var að
þéttbýlin nánast
tæmdust yfir sumarið
því langflestir fóru
til Siggu frænku eða ömmu og afa
í fjósið yfir sumarið, tóku þátt í
heyskap, sauðburði og allt það sem
fylgdi. Núna eru krakkar að alast
upp sem eiga enga ættingja til að
fara til út á landi. Síðustu tvær eða
þrjár kynslóðir hafa vaxið úr grasi
án þess að sjá hvernig það er verkað
í hey fyrir dýrin.
Það er ekkert að því að vera
malbiksmanneskja, sitt sýnist
hverjum, en er það ekki þá okkar
bændanna að sjá til þess að allir
viti hvernig maturinn þeirra kemst
á diskinn þeirra, sem allir eru aldeilis
spenntir fyrir að skella einni mynd
af á grammið?
Við verðum víst að sætta
okkur við það að mest af innlendu
matarframleiðslunni verður
til á landsbyggðinni … ekki
höfuðborgarsvæðinu. EN! - Þéttbýli
eru á víð og dreif um landsbyggðina,
það er eitthvað meira til af miðbæjum
heldur en bara 101 Reykjavík.
Þegar vinnan var í gangi á bak við
gerð Hvítbók um byggðamál - Drög
að stefnumótandi byggðaáætlun
til 15 ára og aðgerðaáætlun til
fimm ára í maí 2021 voru Samtök
ungra bænda beðin um að leggja til
hugmyndir og segja meðal annars:
„Með því að fjölga atvinnu-
tækifærum í þéttbýlum utan
höfuðborgarsvæðisins er á sama
tíma verið að styrkja byggð í
dreifbýli. Þar sem margs konar
þjónustu er hægt að fá í gegnum
netið er engin fyrirstaða fyrir því að
færa fleiri störf út á land og þannig
auka byggð landsins. Með því fæst
einnig meiri hvati fyrir ungt fólk úr
þéttbýli eða fjölskyldur til þess að
flytja út á land.“
Þannig að vera malbiksmanneskja
þýðir alls ekki að þú sért bara
lattelepjandi trefill í hundrað og
einum eins og einhvern tímann
var komist að orði. En með því að
flytja á Kópasker – sem er vissulega
þéttbýli – ertu um leið að styrkja
sveitina og gera Gísla á Uppsölum
það kleift að sitja aðeins lengur á
jörðinni sinni með þessar tvær kýr
og tíu kindur.
Það er reyndar þessi lenska að
mála alla bændur sem einhvers
konar Gísla, eða Magnús og Eyjólf
– einyrkja með tóbakið lengst niður
á höku og vitandi ekkert hvað snýr
upp eða niður á fartölvu. Við erum
alveg aðeins meira nýmóðins en
það (þrátt fyrir að undirrituð sé svo
gamaldags að nota orðið nýmóðins.)
Spurning um að fara að auglýsa
dalalífsviku einhvers staðar, hver
tekur svoleiðis að sér?
Fjósalykt! Æ LOVIT! – Ansans,
ég er greinilega of gömul til að
skrifa þessa grein þrátt fyrir að eiga
að flokkast sem ungur bóndi. En er
það ekki bara önnur birtingarmynd
vandans, yngri bændur eru bara ekki
til? Þegar heil starfsstétt er búin að
vera fjársvelt svo lengi þá er næsta
kynslóð sem hefur fylgst með
foreldrum sínum jafnvel bugast út
af fjárhagsáhyggjum og vinnu. Það
er því ekki skrítið að næsta kynslóð
sé ekki að hlaupa til að taka við.
Skýrslan Ræktum Ísland!, sem var
unnin fyrir þáverandi sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra, sem gaf
upp mynd af landbúnaðarstefnu fyrir
Ísland segir:
„Hvarvetna er litið til kynslóða-
skipta og nýliðunar við mótun
landbúnaðarstefnu enda er hún ekki
lífvænleg nema vel sé að þessum
þáttum staðið og afkoma bænda
tryggð.“ – Alltaf kemur þetta svo
sem niður á það að það vantar
meiri pening. Ég ætlaði samt að
reyna að komast í gegnum þessi
skrif án þess að nefna peningaleysi
bændastéttarinnar. Nóg er af þeim
jarðarfarasálmum og eru fleiri
eflaust í skrifum þegar þessi grein
er í prentun.
Við skulum aðeins líta inn á við.
Allar starfsstéttir eiga sínar skin og
skúrir og þegar hugsað er til baka
man maður yfirleitt það sem verst
fer, en einnig það sem heppnast svo
vel að maður fellir næstum tár. Þegar
lamb sem gekk í gegnum erfiðan
burð og er vart hugað líf kemst á
fætur og endar með móður sinni uppi
á fjalli þar sem það fær að hlaupa allt
sumarið. Þegar kýr ber gullfallegum
kálfi alveg sjálf. Þegar kindin sem
þú ert búin að vera að hlaupa á eftir
í 2 klukkutíma fer loksins rétta leið
heim. Þegar litla folaldið þitt er allt
í einu komið í úrslit inn á landsmót.
Þegar akurinn sem þú rétt náðir að
sá niður fyrir rigningu gefur af sér
metuppskeru.
Íslenskur landbúnaður er alveg
jafn fjölbreyttur og bændurnir sem
sinna honum enn þá fjölbreyttari.
Flestir, ef ekki nær allir, geta talið
upp alls konar sögur um búskapinn,
hvort fór það illa eða vel og svo
framvegis. Það er einfaldlega eitt
af því að vera bóndi.
Maður kannski fer að spyrja sig
í kjölfarið; hvað þýðir það að vera
bóndi? Þetta kann að vera flókin
spurning en fyrir einhverjum getur
svarið einfaldlega verið niðurnjörvað
í litlu atburðina sem gerir það að
vinna og lifa í landbúnaði og búskap
svo frábært.
Mitt svar er: Þegar þú ert búin að
gefa öllum dýrum, innan sem utan
húss, og þú situr inni í fjárhúsi og
hlustar á kindurnar éta með sínum
krúttlegu smjatthljóðum. Friðurinn
sem fylgir er fyrir mér himneskur.
Það er að vera bóndi fyrir mér –
vitandi að allir eru saddir og sælir.
Er ekki kominn tími til að allir
opni huga sinn og reyni að sjá
hvað það þýðir fyrir Jón, Gunnu,
Gísla, Magnús og Eyjólf, að vera
bóndi? Jafnvel fara að hugsa sitt
eigið svar við þessari spurningu.
Ef svarið er kannski:
„Bændur eru fólk sem getur
stjórnað sínum vinnutíma miklu
betur en ég sem er fastur í 9-5 vinnu
fyrir framan tölvu.“
Í kjölfarið fer það að hugsa að
kannski væri ekki svo vitlaust að flytja
úr þessari íbúðarblokk í ónefndum
bæ og flytja á lítinn sveitabæ.
Jafnvel taka nokkra áfanga um
jarðrækt í Landbúnaðarháskólanum.
Hvernig ætli sé best að komast að
mjólkurfötunni?
Þórunn Dís Þórunnardóttir,
varaformaður Samtaka
ungra bænda.
Þórunn Dís
Þórunnard.
Ansans, ég er greinilega of gömul til að
skrifa þessa grein þrátt fyrir að eiga að
flokkast sem ungur bóndi.“
„Þegar þú ert búin að gefa öllum dýrum, innan sem utan húss, og þú situr inni í fjárhúsi og hlustar á kindurnar éta
með sínum krúttlegu smjatthljóðum. Friðurinn sem fylgir er fyrir mér himneskur. Það er að vera bóndi fyrir mér –
vitandi að allir eru saddir og sælir,“ segir Þórunn Dís m.a. í grein sinni. Mynd / ghp