Bændablaðið - 15.12.2022, Qupperneq 69

69Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
A Wendel ehf.
Tangarhöfða 1, 110 Reykjavík,
S:551 5464 - wendel@wendel.is
www.wendel.is
Hilltip Icestriker 900–1600L
Salt og sanddreifari í tveim
stærðum fyrir stóra pallbíla og
minni vörubíla. Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 380–550L
Salt og sanddreifarari í tveim
stærðum, fyrir minni pallbíla.
Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 600 TR
Rafdrifinn kastdreifari
fyrir dráttarvélar m/öflugum
efnisskömmtunarbúnaði.
Hilltip Snowstriker VP
Fjölplógur fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanlegur í
185–240 cm breidd.
Hilltip Snowstriker SP
Snjótönn fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanleg í
165–240 cm breidd.
Hilltip Fjölplógur MVP
Fjölplógur fyrir ameríska
pallbíla t.d. RAM 3500,
GMC 3500 og FORD 350.
Árið 1614 kom út á Spáni
matreiðslubók, Libro del arte de
cozina, samin af yfirkokki spænsku
hirðarinnar og helguð meðhöndlun
og matreiðslu á sniglum.
Orðsifjar
Franska heitið á sniglum, escargot,
varð hluti af málfæri kokka skömmu
fyrir þarsíðustu aldamót og er í dag
nánast alþjóðlegt matseðlaheiti fyrir
snigla. Orðið mun komið úr fornri
frönsku, escargol, og þaðan úr
götulatínu Rómverja, conchylium,
sem mun rekja uppruna sinn til
orðsins konchylion, sem er gamalt
heiti fyrir ætan skelfisk á grísku.
Algengustu tegundir matsnigla
Þrátt fyrir að tegundafjölbreytni
landsnigla sé mikil er ekki þar með
sagt að þær séu allar nothæfar til
eldis, sumar tegundir eru of litlar
eða þykja ekki góðar til matar.
Í gegnum aldirnar hafa nokkrar
tegundir valist til eldisins og sumar
verið svo lengi í eldi að þær eru
orðnar gerólíkar náttúrulegum
ættingjum sínum. Algengustu
eldistegundirnar tilheyra fjórum
ættkvíslum, Helix, Capaea, Otala
og Pomacea.
H. pomatia, krásarbobbi,
rómverski- eða burgundi-snigillinn,
hefur verið mjög lengi í eldi og líklega
mest aldi og borðaði snigill í heimi.
Næst honum kemur svo H. lucorum,
sem kallast evrópski snigillinn, auk
þess sem H. salomonica er einnig
þekktur eldissnigill.
Þekktar tegundir af ættkvíslinni
Cepaea eru C. nemoralis, sem
kallast sítrónusnigill og er einn af
algengustu sniglunum í Evrópu,
og C. hortensis, sem er þekktur
garðsnigill víða í Evrópu.
Tvær tegundir Otala eru í eldi,
O. punctata og O. lactea, sem
báðar eru upprunnar á Spáni. Eldi
og neysla þessara fjögurra tegunda
er mest á Spáni.
Af ættkvíslinni Pomacea eru
tvær tegundir, P. canaluculata og
P. urceus, talsvert aldar til matar í
Suður-Ameríku og í Asíu.
Auk þess sem tína má til minna
þekktar tegundir eins og Buccinum
undatum, Cantareus apertus, Cornu
aspersum, Elona quimperiana,
Lissachatina fulica, Persististrombus
latus og Pachychilus sp. sem allar
eru aldar í mismiklum mæli á ólíkum
stöðum í heiminum.
Sniglar í eldi
Sums staðar í heiminum eru sniglar
aldir í frumstæðu rými og jafnvel á
yfirborði viðarfjala. Í löndum þar
sem hitastig er hagfellt eru sniglar
aldir utandyra eða undir léttu skýli.
Þar sem kröfur um hreinlæti eru
miklar er krafist meiri aðbúnaðar
við eldið. Sniglaeldi til matar er
því flóknara en marga gæti grunað
í fyrstu og krefst góðs aðbúnaðar
og réttra aðfanga. Víða fer eldið
fram í sérhönnuðum sniglastíum
þar sem birtu, hitastigi og raka
og efnainnihaldi jarðvegsins er
nákvæmlega stjórnað. Loftraka
er stjórnað með rakamælum
og úðunarbúnaði til að halda
sniglunum rökum án þess að
jarðvegurinn verði of blautur.
Sniglarnir eru vigtaðir reglulega
og fylgst nákvæmlega með vexti
þeirra og þess gætt að ekki berist
sveppir, sjúkdómar eða sníkjudýr
í stíurnar. Einnig verður að gæta
þess að þéttleiki snigla í stíunum
sé ekki of mikill og fer hann eftir
stærð þeirrar tegundar sem er alinn.
Séu sniglar aldir of þétt dregur það
úr frjósemi þeirra.
Kjöraðstæður við sniglaeldi
er hitastig á bilinu 15 til 25º á
Celsíus og 75 til 95% loftraki. Fari
hitastigið niður fyrir 10º hætta þeir
að vaxa og við 7º á Celsíus leggjast
sniglarnir í dvala.
Mikilvægt er að jarðvegurinn í
stíunum sé sniglunum að skapi. Góð
moldarblanda fyrir snigla inniheldur
20 til 40% af lífrænuefni, skeljasand
og leir í jöfnum hlutföllum og er með
sýrustig í kringum sjö.
Sniglar éta jarðveg og nýta við
meltingu á plöntuvefjum auk þess
sem þeir fá úr jarðveginum kalsíum
sem er nauðsynlegt við uppbyggingu
skeljarinnar.
Ánamaðkar eru notaðir til að
halda jarðveginum hreinum þar sem
þeir éta lífrænan úrgang sniglanna.
Fóðrun
Sniglar eru jurtaætur og geta étið
nánast hvaða plöntur sem er og því
ekki matvandir á fóður en kjósa það
fremur safaríkt en þurrt og stökkt.
Þeir éta epli, apríkósur, þistilhjörtu,
gras, baunir, kál, smára, rósir og
nánast hvað sem er úr plönturíkinu.
Í góðu eldi er þess gætt að fóðrið
sé alltaf ferskt og leifar fjar-
lægðar daglega.
Fóðrun snigla í stíum er mest frá
því í apríl og fram í október með
hvíldartíma yfir hásumarið meðan á
æxlun og varpi stendur.
Að loknu varpi
Sniglar byrja að éta aftur af krafti eftir
varp og éta bæði egg og smásnigla
sem verða á vegi þeirra. Vegna þessa
eru fullorðnir sniglar fjarlægðir úr
varpstíunum og settir í fitun áður en
þeir eru settir á markað.
Fyrst eftir klak éta sniglabörnin
skel eggsins sem þau klöktust úr
og stundum leggjast þau á óútklökt
egg í nánasta umhverfi sínu. Sniglar
í eldi eru einnig látnir fasta áður
en þeir eru hantéraðir fyrir sölu og
nauðsynlegt er að hreinsa snigla
vel áður en þeir eru matreiddir.
Spánverjar, Ítalir og Frakkar standa
allra þjóða fremst í sniglaeldi og eiga
sér lengstu hefðirnar þegar kemur
að matreiðslu.
Fáir leggja sér villta snigla til
munns í dag en sé það gert þykir
best að safna þeim til átu á vorin
og í rigningu og láta sniglana fasta í
nokkra daga áður en þeir eru borðaðir.
Næringarefnainnhald
Kostir snigla sem fæðu felst meðal
annars í því að kjöt þeirra inniheldur
litla fitu, fáar kaloríur og hæfilegt
magn af próteinum. Efnainnihald
snigla er misjafnt milli tegunda en
í stórum dráttum eru þeir 82% vatn,
ríkir af járni, magnesíum og B3
vítamíni og góð uppspretta seleni.
Meðferð og matreiðsla
Mikilvægt er að þrífa snigla vel áður
en þeir eru matreiddir. Erlendis, þar
sem sniglar eru yfirleitt keyptir
lifandi á markaði, er fyrsta stig
hreinsunarinnar að láta þá fasta í
viku og gefa þeim eingöngu lítils
háttar hveiti til að hreinsa út á þeim
meltingarveginn.
Skola skal öll óhreinindi og allt
slím af sniglum og að því loknu skal
skola þá upp úr saltvatni. Þegar búið
er að hreinsa þá vel eru sniglarnir
settir í pott með köldu saltvatni og
þeir soðnir í korter og matreiddir og
bornir fram að vild eftir það.
Í Afríku, þar sem sniglar eru
stærri, eru þeir iðulega grillaðir
en í löndunum við Miðjarðarhaf
er algengt að bera þá fram bakaða
eða pönnusteikta með hvítlauk. Á
Indlandi þykja þeir góðir með uxa-
eða svínakjöti og í karrírétti. Sem
forrétt þykir hæfilegt að borða fimm
krásarbobba en séu þeir aðalrétturinn
veitir ekki af fimmtán stykkjum.
Sniglar á Íslandi
Fána landsnigla á Íslandi er fátækleg
og helsta ástæða þess er einangrun
landsins, kuldi og óhagstæður jarð-
vegur vegna kalkskorts.
Á Vísindavefnum segir að flestir
landsniglar, líka hér á landi, séu
ætir en ekki þar með sagt að þeir sé
góðir til átu og að nauðsynlegt sé að
kynna sér villta snigla vel áður en
fólk leggur sér þá til munns.
Nýbakaðir sniglar með hvítlauks- og steinseljusmjöri. Mynd / wikipedia
Sniglaeldi utandyra í Suður-Afríku. Mynd / youtube
Úr slíminu sem sniglar skilja eftir sig í hægfara yfirferð sinni um heiminn
eru unnin efni í snyrtivörur eins og húðkrem. Mynd / youtube
Sítrónusnigillinn, Cepaea nemoralis, er einn af algengustu sniglunum í
Evrópu. Mynd / wikipedia
Afrískur risasnigill. Mynd / dogonews