Bændablaðið - 15.12.2022, Qupperneq 74

74 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
Á FAGLEGUM NÓTUM
Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
– Óboðnir gestir í garðyrkju og trjárækt
Bryndís hóf erindi sitt á stuttri
umfjöllun um uppbyggingu
lífríkisins og nauðsyn þess að
hafa fjölbreytt plöntuval í garð- og
trjárækt til að laða að fjölbreytta fánu
skordýra sem dregur úr hættunni á
að ein tegund verði ríkjandi og geti
þannig valdið miklum skaða.
Löðum að alls konar pöddur
„Með því að hafa gróðurinn
fjölbreytilegan og velja réttar
plöntur sem henta veðurfari og
jarðvegi á hverjum stað fyrir
sig búum við til skjól og æti og
löðum að alls konar pöddur, bæði
skaðvalda og náttúrulega óvini
þeirra sem hjálpa okkur í baráttunni
við óvelkomnu pöddurnar. Þetta
snýst um jafnvægi á milli góðu
og slæmu gæjanna. Til dæmis má
nefna skaða í birkiskógum þegar
birkikemba fór að valda usla á vorin
og á síðustu árum hefur birkiþéla
svo skilið birkið eftir illa útleikið
á haustin.
Birkiskógar landsins sem verða
fyrir árásum bæði að vori og hausti
líta þar af leiðandi ekkert svakalega
vel út á meðan þessum árásum
stendur en ef skógarnir eru blandaðir
ber minna á skaðanum á birkinu á
meðan það er að aðlagast þessum
nýju óværum eins og það getur.
Það á svo frekar við í garðræktinni
að meindýrin geta leitað skjóls
í illgresi í nágrenni við nytja- og
skrautplönturnar okkar og þarf þá
að fjarlægja það illgresi til að koma
í veg fyrir að það hýsi meindýr
ásamt því að ræna nytjaplönturnar
okkar sólarljósi, vatni og næringu
ef út í það er farið.“
Bryndís segir að þegar kemur að
baráttunni við illgresið sé hægt að
reyta það, setja þekju yfir það og
brenna það burt með gasbrennara.
Lífrænar varnir í gróðurhúsum
„Ég er meiri innipúki en skógarpúki
og þekki þar af leiðandi aðkeyptu
lífverurnar sem notaðar eru sem
lífrænar varnir í gróðurhúsum
landsmanna.“
Við varnir gegn óværu í
gróðurhúsum sem framleiða
íslenskar matjurtir er lítið sem
ekkert notað af plöntuverndarvörum
og mest viðhafðar lífrænar varnir
eins og rándýr, sveppir, bakteríur
og lyktarefni.
„Íslenskir ylræktarbændur eru
ótrúlega flinkir að lesa í plönturnar
sínar, sjá hvenær þær eru undir álagi
vegna meindýra og grípa til lífrænna
varna áður en mikill skaði verður.
Lífrænar varnir vinna vinnuna
sína mjög vel við þær ákjósanlegu
aðstæður sem eru í gróðurhúsunum.
Lykilatriði er þó að setja þær inn í
húsið á réttum tíma, í byrjun árása
meindýranna, en ekki þegar fjöldi
meindýra er orðinn það mikill að
það er ekki raunhæft að þær nái að
vinna bug á meindýrunum. Það er
ekki mjög sanngjarn slagur.“
Virka ekki vel undir 16º Celsíus
„Ókosturinn við lífrænar varnir er
að þær virka ekki vel við hitastig
undir 16º á Celsíus og að þau eru
fæst breiðvirk. Pöddur sem eru
notaðar við lífrænar varnir eru að
vissu leyti eins og við mannfólkið
og eiga sinn uppáhaldsmat. Sumar
láta sig samt hafa það að nærast
á öðru en uppáhaldsmatnum og
eru því frekar valdar í gróðurhúsin
þegar fleiri en ein tegund meindýra
skjóta upp kollinum.“
Að sögn Bryndísar eru
allar innfluttar lífrænar varnir
leyfisskyldar frá MAST og hafa
farið í gegnum strangt mat áður
en þær eru leyfðar til að hafa ekki
neikvæð áhrif á það lífríki sem
til staðar er á einangruðu eyjunni
okkar. Tilkynna ber allar sendingar
af lífrænum vörnum sem til landsins
koma og er það MAST sem tekur
við þeim tilkynningum.
„Lífrænar varnir eru yfirleitt
ekki fyrirbyggjandi, þó séu
undantekningar á því, og því lítið
gagn í þeim ef engin fæða er til staðar.
Við verðum einnig að huga að
því að ef grípa þarf til notkunar á
eiturefnum þarf aðgerðin að vera
hnitmiðuð svo að hún drepi ekki
líka gagnlegu pöddurnar.
Því þarf að hafa sem ákjósan-
legastar aðstæður fyrir plönturnar
og byggja þannig upp þol þeirra
fyrir óværum. Við þurfum að hafa
plönturnar okkar vel nærðar, við
ákjósanlegar aðstæður og á réttum
stað.“ Dæmi um lífrænar varnir
sem beita má í gróðurhúsum eru
vespur, títur, mý og bjöllur sem
vinna meðal annars gegn blað-,
mjöllús, kögurvængjum og mítlum.
Aðgerðaráætlun til ársins 2031
„Samkvæmt aðgerðaráætlun
umhverfis- og auðlindaráðuneytisins
frá 2016–2031 þurfa allar plöntu-
verndarvörur að hafa gengist undir
áhættumat áður en þær eru settar á
markað hér á landi.
Slíkt mat er kostnaðarsamt
og undanfarin ár hefur skrán-
ingum slíkra vara fækkað og
innflutningur þeirra dregst saman.
Vilmundur Hansen
vilmundur@bondi.is
Líffræðilegur fjölbreytileiki er alltaf bestur. Með því að hafa gróðurinn fjölbreytilegan og velja réttar plöntur sem henta veðurfari og jarðvegi á hverjum stað fyrir sig búum við til skjól og æti og
löðum að alls konar pöddur, bæði skaðvalda og náttúrulega óvini þeirra sem hjálpa okkur í baráttunni við óvelkomnu pöddurnar. Myndir / BBR
Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir
sem flestir vildu vera lausir við. Garðyrkjuskólinn í Ölfusi stóð fyrir
haustþingi um plöntusjúkdóma, meindýr og varnir gegn þeim. Bryndís
Björk Reynisdóttir garðyrkjufræðingur fjallaði í erindi sínu um
plöntuvarnarefni og aðrar varnir gegn meindýrum í garð- og trjárækt.
Hér má sjá þá völundarsmíði sem geitungabú er. Þar sem þetta bú var ansi nálægt útivistarsvæði var það fjarlægt
sökum árása geitunganna á mannfólkið í nágrenninu. Búið var fryst, tekið í sundur og skoðað. Búið fór að lokum
í lokaðan gegnsæjan kassa og var sýnt leikskólabörnum.
Asparglyttupar að gæða sér á alaskaösp.