Læknablaðið - 01.09.2022, Síða 11

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 387
R A N N S Ó K N
Inngangur
Þrenging í höfuðstofni vinstri kransæðar (left main coronary artery)
veldur meiri einkennum og leiðir til hærri dánartíðni en aðr-
ar kransæðaþrengingar þar sem höfuðstofninn veitir blóðflæði
til stórs hluta hjartans.1,2 Erlendis eru um 4-6% þeirra sem fara í
kransæðamyndatöku vegna gruns um kransæðasjúkdóm með
slíka þrengingu.3 Almennt er þrenging í kransæð talin marktæk
ef hún er yfir 50% á kransæðamyndatöku í tveimur plönum en í
vafatilfellum er hægt að meta þrenginguna frekar með innanæðar-
ómun (intravascular ultrasound, IVUS) eða lífeðlisfræðilegum mæl-
ingum sem mæla hlutfallslegt flæði yfir þrengingu (instantaneous
wave-free ratio, iFR, eða fractional flow reserve, FFR).3,4
Útbreiðsla kransæðasjúkdóms hefur mikil áhrif á horfur og
stundum er til staðar þriggja æða sjúkdómur, það er sjúkdómur í
öllum þremur meginkransæðum hjartans: fremri millisleglakvísl
(left anterior descending artery), umfeðmingskvísl (left circumflex
artery) og hægri kransæð (right coronary artery) ásamt höfuðstofns-
þrengingu.3,5 Stiga má útbreiðslu kransæðasjúkdóms með svoköll-
uðu SYNTAX (Synergy between Percutaneous Coronary Intervention
Heiðrún Ósk Reynisdóttir1
Margrét Kristín Kristjánsdóttir1
Brynjólfur Árni Mogensen2
Karl Andersen1,2
Tómas Guðbjartsson1,3
Martin Ingi Sigurðsson1,4
Ingibjörg J. Guðmundsdóttir1,2
Heiðrún Ósk Reynisdóttir og Margrét Kristín Kristjánsdóttir eru læknanemar við
læknadeild HÍ en aðrir höfundar eru læknar við Landspítala.
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjartadeild, 3hjarta- og lungnaskurðdeild, 4svæfinga-
og gjörgæsludeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Ingibjörg J. Guðmundsdóttir, ig@landspitali.is
Á G R I P
INNGANGUR
Kransæðahjáveituaðgerð hefur lengi verið talin kjörmeðferð fyrir
sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu en rannsóknir síðustu ára hafa
sýnt að kransæðavíkkun gefur sambærilegan árangur í ákveðnum
sjúklingahópum. Markmið rannsóknarinnar var að kanna hvernig meðferð
við höfuðstofnsþrengingu var háttað á Íslandi síðastliðin ár og hvort hún
hafi breyst. Einnig voru könnuð áhrif bakgrunnsþátta á meðferðarval og
langtímalifun.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknin náði til sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu á Íslandi 2010-2020.
Um er að ræða afturskyggna, lýðgrundaða gagnarannsókn þar sem gögn
voru færð í SCAAR-SWEDEHEART-gagnagrunninn í rauntíma þegar sjúklingar
fóru í kransæðamyndatöku. Sjúklingar með sögu um fyrri hjáveituaðgerð
eða frábendingu fyrir aðgerð voru útilokaðir. Langtímalifun var skoðuð
með aðferð Kaplan-Meiers og sjálfstæðir forspárþættir lifunar með COX-
aðhvarfsgreiningu.
NIÐURSTÖÐUR
Af 702 höfuðstofnsþrengingum voru 195 meðhöndlaðar með
kransæðavíkkun, 460 með hjáveituaðgerð og 47 með lyfjameðferð
eingöngu. Mesta spönn á aldri sjúklinga var í víkkunarhóp og meðalaldur
lyfjameðferðarhóps var hæstur. Sjúklingar með höfuðstofnsþrengingu og
þriggja æða sjúkdóm eða samhliða lokusjúkdóm fóru oftast í hjáveituaðgerð
(76,1% og 84,4%). Sjúklingar með höfuðstofnsþrengingu eingöngu voru oftast
víkkaðir (62,1%) sem og sjúklingar með hjartadrep með ST-hækkun eða
hjartabilunarlost (67,1% og 70,0%). Hlutfall víkkana jókst úr 19,8% á fyrri
hluta rannsóknartímabilsins í 42,7% á því síðara. Ekki var marktækur munur
á heildarlifun í víkkunarhóp og hjáveituhóp (p=0,41).
ÁLYKTUN
Þættir sem tengjast meðferðarvali sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu eru
aldur, útbreiðsla kransæðasjúkdóms og hversu brátt ástand sjúklings er.
Veruleg aukning hefur orðið á höfuðstofnsvíkkunum og ekki er marktækur
munur á lifun þeirra sem fóru í hjáveituaðgerð og kransæðavíkkun, en
sjúklingahóparnir eru ólíkir.
Meðferð höfuðstofnsþrenginga á Íslandi:
Víkkun, hjáveituaðgerð
eða lyfjameðferð?Fjölskyldu- og
styrktarsjóður lækna
Fjölskyldu- og styrktarsjóður lækna (FOSL) var stofnaður árið 2001.
Upp haflegi tilgangur sjóðsins var að greiða fæðingarstyrki. Frá 1. mars
2022 taka gildi endurskoðaðar úthlutunarreglur.
Fjölskyldu- og styrktarsjóður lækna greiðir:
Læknar sem starfa samkvæmt kjarasamningi fjármála- og efnahagsráðherra
og LÍ eiga rétt á styrk úr sjóðnum. Þeir sem stunda sjálfstæðan rekstur verða
að sækja um aðild að FOSL og greiða iðgjald til hans.
KYNNTU ÞÉR RÉTTINDI ÞÍN
Sjá nánar á www.lis.is/is/sjodir/
fjolskyldu-og-styrktarsjodur
• EINGREIÐSLUSTYRKI
• ENDURHÆFINGARSTYRKI
• FÆÐINGARSTYRKI
• GLASAFRJÓVGUNARSTYRKI
• STYRKI VEGNA NAUÐSYNLEGRA LÆKNISAÐGERÐA,
SEM SJÚKRATRYGGINGAR GREIÐA EKKI
• STYRKI VEGNA KAUPA Á HEYRNARTÆKJUM OG GLERAUGUM
• STYRKI VEGNA SÁLFRÆÐIAÐSTOÐAR
• STYRKI VEGNA TANNVIÐGERÐA
• ÚTFARARSTYRKI
• VEIKINDASTYRKI