Læknablaðið - 01.09.2022, Qupperneq 16

392 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
dóms eins og saga um STEMI eða hjartabilunarlost. Ekki reyndist
marktækur munur á lifun víkkunar- og hjáveituhóps, en eins og
búast mátti við farnaðist sjúklingum sem fengu eingöngu lyfja-
meðferð verr. Loks sást hlutfallsleg aukning á kransæðavíkkun
sem meðferð þessa sjúkdóms, sem er í takt við nýlegar alþjóðlegar
ráðleggingar og stærri erlendar rannsóknir á meðferð höfuðstofns-
þrengingar.4,10,18,19
Lyfjameðferðarhópurinn var með hæstan meðalaldur og hæsta
hlutfall nýrnabilunar og háþrýstings, allt þættir sem hafa sterka
fylgni við hrumleika. Honum fylgir aukin áhætta fyrir sjúkling
að undirgangast inngrip eða aðgerð og ávinningur því óvissari.20
Sjúklingar með bráðan sjúkdóm, hjartabilunarlost eða STEMI
voru líklegastir til að fara í víkkun, sem samræmist alþjóðlegum
ráðleggingum ESC um meðferð kransæðasjúkdóms.4 Lykilatriði í
meðferð sjúklinga með STEMI eða í hjartabilunarlosti er að veita
meðferð eins fljótt og hægt er til að lágmarka skemmd sem verð-
ur við blóðþurrð í hjartavöðvanum, sem um leið lækkar dánar-
tíðni.4 Niðurstöður FITT-STEMI (Feedback Intervention and Treat-
ment Times in ST-Elevation Myocardial Infarction) rannsóknarinnar
sýndu fylgni milli lengri biðtíma eftir víkkun og hærri dánartíðni
hjá STEMI-sjúklingum, sérstaklega þeim í hjartabilunarlosti eða
með hjartaáfall.21 Sjúklingar með NSTEMI eða óstöðuga hjartaöng
fóru flestir í hjáveituaðgerð en í þeim tilvikum er biðtími ekki
jafn mikilvægur þáttur og hægt að ræða tilfellið á þverfaglegum
fundi hjartateymis.4 Sjúklingar með langvinna hjartaöng dreifðust
nokkuð jafnt milli meðferðarhópanna en í þeim tilvikum er einnig
ákvörðun hjartateymisins og samráð við sjúkling lykilatriði.4
Meirihluti sjúklinga sem höfðu hjartalokusjúkdóm ásamt höfuð-
stofnsþrengingu fóru í hjáveituaðgerð samtímis opinni hjartaloku-
aðgerð, sem einnig er í samræmi við ráðleggingar ESC.4
Nokkrar nýlegar rannsóknir hafa borið saman árangur víkk-
unar og hjáveituaðgerðar eftir útbreiðslu og umfangi kransæða-
sjúkdóms þar sem notað er SYNTAX-skor. Niðurstöðurnar benda
til þess að útbreiðsla kransæðasjúkdóms hafi mikil áhrif á horfur
sjúklinga sem undirgangast víkkun.9-11 Í okkar rannsókn vantaði
upplýsingar um SYNTAX-skor sjúklinga og eingöngu notuð út-
breiðsla kransæðasjúkdóms samkvæmt skráningu í gagnagrunni.
Sjúklingar með höfuðstofnsþrengingu án annarra þrenginga
eða höfuðstofnsþrengingu og einnar æðar sjúkdóm, fóru flestir í
víkkun. Niðurstöður EXCEL- og SYNTAX-rannsóknanna gefa til
kynna að árangur víkkunar og hjáveituaðgerðar sé sambærilegur
hjá sjúklingum með einfaldari kransæðasjúkdóm, það er SYN-
TAX-skor undir 22. Mæla alþjóðlegar ráðleggingar ESC jafnt með
hjáveituaðgerð og víkkun hjá þeim sjúklingahópi.4,10,11 Sjúklingar
með útbreiddari og jafnframt flóknari sjúkdóm, það er höfuð-
stofnsþrengingu og tveggja eða þriggja æða sjúkdóm, fóru flestir
í hjáveituaðgerð sem er einnig í samræmi við ofangreindar ráð-
leggingar.4
Ekki var marktækur munur á langtímalifun sjúklinga á Íslandi
yfir 11 ára tímabil eftir því hvort þeir fóru í víkkun eða hjáveitu-
aðgerð. Ekki er hægt að útiloka að marktækur munur hefði komið
fram, einkum milli undirhópa, ef þýðið hefði verið stærra. Erlendar
rannsóknir sem hafa borið saman lifun hafa sýnt svipaðar niður-
stöður til 5 ára.9,10,12 Hafa verður í huga að í slembnum íhlutunar-
rannsóknum er aðeins lítill hluti þýðis sem uppfyllir skilyrði um
þátttöku og gefa þær ekki alltaf rétta mynd af raunveruleikanum.
Því er mikilvægt að rannsaka einnig raunverulegt meðferðarval
og árangur eins og hér er gert.
Meðferð höfuðstofnsþrenginga breyttist mikið á tímabilinu og
var í takt við nýjar rannsóknir og betri tækni við greiningu sjúk-
Mynd 5. Meðferð höfuðstofnsþrenginga eftir árum. Hlutfall þeirra sem meðhöndlaðir voru með kransæðavíkkun er sýnt með bláum
lit og prósentu.
PCI=kransæðavíkkun (Percutaneous coronary intervention), CABG=kransæðahjáveituaðgerð (Coronary artery bypass grafting).