Fréttablaðið - 25.03.2023, Blaðsíða 8

Þetta er
með stærri
atburðum
á mínum
læknisferli.
Tómas Guð-
bjartsson,
hjarta- og
lungna-
skurðlæknir
Já, þetta er
algert
kraftaverk.
Elva Dögg
Sigþórsdóttir
fréttaviðtal |
Lífi konu á fimmtugsaldri,
sem vart var hugað líf eftir
innlögn á Sjúkrahúsið á
Akureyri – og hefði ekki lifað
af sjúkraflutning til Reykja-
víkur – var bjargað með því
að f lytja nauðsynleg lækn-
ingatæki og fagfólk frá Land-
spítalanum og norður í land.
Málið er einstakt í sjúkra-
sögu landsmanna.
Ein óvenjulegasta og sérstæðasta
lífsbjörg í sögu Landspítalans átti
sér stað fyrir ári þegar hópur lækna
hélt þaðan í f lugi norður til Akur-
eyrar með hjarta- og lungnadælu
í farteskinu til að koma þar konu á
fimmtugsaldri til hjálpar á neyðar-
stundu.
Fréttablaðið hefur fengið leyfi
læknateymisins og sjúklingsins til
að segja söguna, nú þegar ljóst er að
konan hefur náð fullum bata, rétt
rífu ári eftir bjargræðið.
Sýking í tönn
Sjúklingnum hafði hrakað mjög í
febrúar á síðasta ári vegna sýkingar
í tönn sem leitt hafði til fjölkerfalíf-
færabilunar – og þótti augljóst að
mati heilbrigðisstarfsfólks á Sjúkra-
húsinu á Akureyri að hann myndi
ekki lifa af sjúkraflug til Reykja-
víkur. Því var haft samband við svo-
kallað ECMO-teymi Landspítalans
sem f laug norður með nauðsyn-
legar græjur sem tengdar voru við
sjúklinginn og leiddu að lokum til
bata hans.
„Já, þetta er algert kraftaverk,“
segir Elva Dögg Sigþórsdóttir,
umræddur sjúklingur, sem þakkar
læknavísindunum, jafnt sunnan
heiða og norðan, svo og hugviti
þeirra og snarræði, fyrir að vera á
lífi í dag.
„Ég hef náð mér að fullu – og það
er auðvitað með hreinum ólíkindum
miðað við það sem stefndi í á síðasta
ári,“ segir þessi 42 ára Akureyringur
og það er augljóst á tali hennar að
hún er full þakklætis.
Sýklasótt og lost
Hún þjáðist af tannpínu í upphafi
síðasta árs. Og eftir skoðun tann-
læknis var henni ráðlagt að fara
á bráðamóttöku Sjúkrahússins á
Akureyri til að fá þar sýklalyf. En
hún tók ekki lyfjunum betur en svo
að hún var lögð inn á lyflækninga-
deild spítalans, sárþjáðari en fyrr.
Sýkingin hafði leitt til svokall-
aðrar fjölkerfalíffærabilunar, svo
Elva Dögg var flutt yfir á gjörgæslu-
deildina fyrir norðan.
Þá var orðið ljóst að þessi hrausta
kona, sem hafði aldrei áður glímt við
erfið veikindi, var komin með sýkla-
sótt og sýklasóttarlost sem lagðist á
lungun og olli bráðum lungnaskaða
og öndunarbilun. Hafin var með-
ferð með æðavirkum lyfjum og
öndunarvél, en það kom fyrir ekki,
því ástandi sjúklingsins hélt áfram
að hraka þrátt fyrir að hann fengi
100 prósent súrefni úr öndunarvél,
svo léleg sem lungun voru orðin.
Elva Dögg glímdi við alvarlegan
öndunarvegsþrýsting. Enn frekari
tilraunir til að bjarga henni, svo sem
nýrnaskilun, báru ekki árangur. Þá
var orðið ljóst að grípa þurfti til rót-
tækra ráða – og raunar með þeim
óvenjulegri í sjúkrasögu lands-
manna.
Meðferðarúrræði þrotin
Gjörgæslulæknar Sjúkrahússins á
Akureyri höfðu samband við svo-
kallað ECMO-teymi Landspítalans í
Reykjavík sem hefur yfir að ráða full-
komnustu gerð af hjarta- og lungna-
dælu. Teymið brást strax við og hóf
þegar að koma tækjunum í það horf
að hægt væri að flytja þau um borð í
flugvél á næstu mínútum.
„Þetta er með stærri atburðum
á mínum læknisferli, það er með
ólíkindum hvað samtakamátturinn
getur gert,“ segir Tómas Guðbjarts-
son, hjarta- og lungnaskurðlæknir,
sem var í hópi læknateymisins ásamt
þeim Bjarnveigu Ólafsdóttur, Felix
Valssyni, Líneyju Símonardóttur og
Herdísi Guðlaugsdóttur úr Reykja-
vík, en fyrir norðan biðu þeirra gjör-
gæslulæknarnir Björn Gunnarsson
og Margrét K. Grétarsdóttir.
„Meðferðin var lífsbjargandi, enda
önnur meðferðarúrræði þrotin,“
bætir Tómas við, en um sé að ræða
fyrsta tilfellið þar sem sjúklingur
Flugu með hjarta- og
lungnadælu að sunnan
og björguðu lífi konu
Elva Dögg Sigþórsdóttir. Tann-
pínan í upphafi síðasta árs dró hana
næstum því til dauða. Læknateymi Landspítalans á leið með ECMO-búnaðinn norður til Akureyrar. MYNDIR/LaNDspítaLINN
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Sú minnsta í heimi
Á Landspítala er hægt að
meðhöndla alvarlega hjarta-
og eða lungnabilun með
ECMO-búnaðinum og er
deildin sem tekur á vand-
anum ein sú minnsta í heimi
sem býður upp á þessa flóknu
meðferð. Í þessari einstöku
sjúkrasögu er lýst tilfelli þar
sem sjúklingur var tengdur
við færanlega ECMO-dælu á
Sjúkrahúsinu á Akureyri og
fluttur á Landspítala með
sjúkraflugi. Dælan hefur áður
verið flutt á milli Fossvogs og
Hringbrautar með sérstökum
flutningabíl slökkviliðsins, en
aldrei áður á milli landshluta.
Elvu Dögg
komið fyrir í
sjúkraflugvél-
inni á Akureyri
áður en flogið
var suður með
hana.
er f luttur á milli landshluta með
ECMO-dælu (e. extracorporeal
membraneous oxygenation).
Samvinna læknanna að sunnan
og þeirra sem fyrir voru á Akureyri,
ásamt öðru starfsliði, gekk eins og
best var á kosið. Dælur Landspítal-
ans voru tengdar við sjúklinginn
með slöngum í nára- og hálsbláæð –
og náðist strax það mikið flæði um
líkama hans að talið var fullvíst að
hann gæti farið í sjúkraflug suður.
„Við áttum frábært samstarf við
læknalið Sjúkrahússins á Akureyri,
svo og flugmenn og sjúkraflutninga-
menn,“ segir Tómas. „Ekkert í ferlinu
var sjálfgefið, svo sem flugið sjálft,
en það er heljarinnar flókið mál að
koma búnaðinum fyrir í lítilli flug-
vél, því slöngurnar og búnaðurinn
taka mikið pláss,“ bætir hann við.
Upplifði martraðir
Á þessum tíma vissi Elva Dögg ekki
nokkurn skapaðan hlut um hvað
var að gerast í lífi hennar. Henni var
ekki sagt frá því fyrr en löngu síðar
að foreldrar hennar, Valdís María og
Sigþór Gunnar, systur hennar tvær,
Gyða Hrönn og Hildur Ýr, ásamt
eiginmanni hennar, Hauki Tómasi,
sátu þá með sjúkrahússprestinum
við sjúkrabeðinn á Akureyri og báðu
fyrir henni.
Óvíst væri hvort hún lifði sjúkra-
flugið af. Þetta var kveðjustundin, ef
illa færi.
En Elva Dögg svaf harla rótt í
ECMO-vélinni á leiðinni suður.
Henni var haldið sofandi í fimm
sólarhringa. „Ég man ekkert fyrr
en ég vaknaði, tveimur vikum eftir
innlögnina nyrðra, og þá komin
til Reykjavíkur,“ segir hún og rifjar
upp að hún skildi ekkert af hverju
hún kannaðist ekki við umhverfið
í kring.
„En ég var reið, ég man það eitt,“
segir hún hugsi eftir lífsreynsluna.
„Á þessum tíma stóð það mér ljós-
lifandi fyrir hugskotssjónum að ég
hafði upplifað martröð. Mig hafði
dreymt alveg hræðileg atvik. Í svefn-
ór unum hafði mér verið rænt og öll
fjölskylda mín var meðsek,“ minn-
ist Elva Dögg – og þar af leiðandi hafi
hún verið lengi reið eftir að hafa létt
að lokum svefni.
Fyrir nú utan að hún vissi ekkert
hvar hún var niðurkomin.
Skildi ekkert í þessu
Elva Dögg var tekin úr öndunarvél
fimm dögum eftir að henni hafði
verið flogið í lífshættu suður á Land-
spítalann. Flugið heim á leið var
henni sérstakt. Gott ef hún fór ekki
að hlæja um borð í Fokkernum þegar
hún rifjaði upp þegar systur hennar
voru að koma því inn í kollinn á
henni á gjörgæslunni á Landspítal-
anum að hún væri búin að vera í
Reykjavík í nokkra daga.
„Ég skildi ekkert í þessu,“ segir
hún. „Ég var bara svo hissa. Og ég
er það eiginlega bara enn þá, rúmu
ári eftir ferðina, einkennalaus og við
góða líðan.“
Hún lenti heima á Akureyri 28.
febrúar á síðasta ári, hálfum mán-
uði eftir að henni fór að hraka hratt
á spítalanum í heimabænum.
Saga tannpínunnar hafði undið
upp á sig.
„Líkamlega er ég hress, en þetta
ár hefur tekið á mig andlega,“ segir
Elva Dögg. „Það er meira en að segja
það að standa skyndilega svona
nálægt dauðanum,“ segir hún og
sér lífið í nýju ljósi með eiginmann-
inum sínum og strákunum þeirra
þremur, svo og stórfjölskyldunni
allri sem hélt í höndina á henni á
ögurstundu. n
8 Fréttir FRÉTTABLAÐIÐ 25. mARs 2023
LAUGArDAGUr