Bændablaðið - 23.03.2023, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2023
FRÉTTIR
Gæði fyrir dýrin og þig!
FB Reykjavík
Korngarðar 12
570 9800
FB Selfoss
Austurvegur 64 a
570 9840
FB Hvolsvöllur
Duftþaksbraut 1
570 9850
www.fodur.is
fodur@fodur.is
Ágangsfé:
Ekki féhirðir annarra
– Kominn með nóg af yfirgangi búfjáreigenda
Þórarinn Skúlason og Guðfinna
Guðnadóttir, bændur á Steindórs-
stöðum, eru á meðal landeigenda
sem stóðu á bak við auglýsingu í
síðasta tölublaði Bændablaðsins
þar sem eigendum búfjár var
bent á að ekki mætti beita búfé í
löndum nokkurra jarða án leyfis.
Þórarinn segist fullsaddur af því
að vera „smalaþræll“ annarra.
Í áðurnefndri auglýsingu
kemur jafnframt fram að; „verði
ágangur búfjár í eigu annarra en
landeiganda í lönd jarðanna verður
leitað atbeina sveitarstjórnar eða
eftir atvikum lögreglu til að láta
smala.“ Landeigendurnir að baki
auglýsingunni eiga jarðir í Reykholts-
dal og Hálsasveit í Borgarfirði.
„Þetta er þannig að ég á stórt land
og menn sleppa öllu fénu á mig og
svo krefjast þeir að ég smali því á
haustin,“ segir Þórarinn, sem lagði
til átta manns í göngur síðasta haust.
Sjálf eiga hjónin nokkra tugi fjár og
voru í kúabúskap á árum áður.
„Landið sem fylgir minni jörð
er 2.900 hektarar,“ segir Þórarinn
og liggur það að stærstum hluta á
heiðarlandi milli Reykholtsdals og
Flókadals og að sameiginlegum
afrétt. „Ég borgaði á síðasta ári 80
þúsund til að halda úti afréttinum –
bæði fjárgjöld og jarðargjöld – og
mér finnst sjálfsagt að styðja það ef
menn nota afréttinn, en ekki mitt land
og mig sem smalaþræl.“
Enn fremur eiga Þórarinn og
Guðfinna fjalllendi í sameign með
sveitarfélaginu. „Fólk keypti jörð
sem liggur að þessu sameiginlega
fjalllendi. Það var svo ofboðslegur
ágangur af fé af landinu að þau
fóru fram á að við myndum girða.
Við girtum fyrir tvær milljónir, ég
og sveitarfélagið, vegna ágangsfjár
annarra, þar á meðal frá ríkisbúinu
Hesti. Þetta er ríkisfé og ég er ekki
ríkisféhirðir,“ segir Þórarinn.
Andstætt gæðastýringu
Þeir sem nýta landið hans Þórarins
eru þátttakendur í gæðastýringu í
sauðfjárrækt. Hann segir að með
því skuldbindi þeir sig til að beita
fé sínu á land þar sem þeir mega hafa
það. Þar vísar Þórarinn sérstaklega
til fjórðu greinar gæðastýringarinnar
þar sem segir að umsóknum skuli
fylgja: „Skrifleg heimild til nýtingar
lands þar sem framleiðandi fer
ekki með heimild til nýtingar sem
landeigandi eða ábúandi.“
Þórarinn segir að þetta snúist um
samninga. Þeir sem beita fénu á hans
landi sleppi sínum lömbum á vorin
og fá þau fullvaxin að hausti. „Þú ert
að fá allan arðinn úr landi annarra án
leyfis. Ég geri engan greinarmun á
landnytjum eða grasi, vatni; heitu eða
köldu, silungapolli eða laxveiðiá. Ef
húsið okkar er ólæst, er þá sjálfsagt
að menn vaði í ísskápinn?“
Ef eigendur kindanna hefðu sinnt
smalamennsku á sínu fé í upphafi
segir Þórarinn að málið liti allt
öðruvísi út núna. „Nú finnst mér
menn vera búnir að standa svo lengi
í þessum slag við mig að ég er ekki
tilbúinn til að heimila beit nema að
undangengnum samningum. Ég er
búinn að standa í þessu í 30 ár og
ég hef alltaf farið í smalamennskur.“
Snýst ekki um skógrækt
Málið snýst ekki um gróðurvernd eða
skógrækt. „Þetta snýst um yfirgang,“
segir Þórarinn og bætir við að þeir
sem stunda fyrirtækjarekstur skuli
ekki gera út á eigur annarra.
„Ég vil ekki vera smalaþræll fyrir
nágranna mína. Þrælahald á Íslandi
er löngu bannað og vistarbandið
er búið. Það verður allt vitlaust og
ég verð sennilega kærður,“ segir
Þórarinn aðspurður hvað muni gerast
ef hann neiti að smala. „Ég ætla að
láta reyna á það í haust. Ég á ekki
það margar kindur að ég get haft þær
allar í beitarhólfum hér heima.“
/ÁL
Þórarinn Skúlason.
Páskaútgáfa Bændablaðsins
Næsta tölublað Bændablaðsins kemur út 4. apríl, á þriðjudegi.
Athugið að skila þarf öllu rituðu efni, skrá smáauglýsingar og senda
auglýsingaefni í blaðið fyrir 30. mars nk.
Eggjabúskapur:
Framleiðslan heldur dampi
þrátt fyrir fækkun búa
Tvö eggjabú munu hætta fram-
leiðslu í júní nk. Formaður
deildar eggjabænda segir að aðrir
framleiðendur hafi þegar aukið
framleiðslu sína sem nemur þeirri
fækkkun. Þótt markaðurinn sé
viðkvæmur og mikill fjöldi ferða-
manna kalli á aukna framleiðslu
horfi ekki í eggjaskort á árinu.
Alls eru starfandi tíu eggjabú
á tólf jörðum á landinu og hefur
innlend framleiðsla svarað innlendri
eftirspurn eftir ferskum eggjum.
Einhver innflutningur hefur þó
átt sér stað, aðallega af söltuðum,
gerilsneyddum eggjarauðum sem
notaðar eru í sósugerð.
Í júní næstkomandi mun allri
eggjaframleiðslu með hænum
í búrum verða hætt, og eftir það
verða allar varphænur í lausagöngu.
„Vegna þess mikla kostnaðar
sem er því samfara hafa tveir
eggjaframleiðendur hætt sinni
eggjaframleiðslu hvað ég best veit,“
segir Halldóra K. Hauksdóttir,
formaður deildar eggjabænda hjá
Bændasamtökunum og eggjabóndi
hjá Grænegg í Sveinbjarnargerði.
„Aðrir framleiðendur hafa þó
stækkað umfang sitt sem samsvarar
framleiðslu þeirra búa.“
Tæp 4.500 tonn framleidd
Eggjamarkaðurinn er viðkvæmur
að sögn Halldóru. „Júní, júlí
og ágúst eru stærstu eggjasölu-
mánuðir ársins og er það til-
komið vegna ferðamannafjölda.
Því þurfa framleiðendur að taka
mið af og mæta aukinni eftirspurn
þá mánuði.“
Engar aðgengilegar opinberar
hagtölur liggja fyrir um framleiðslu
eggja í dag. Nokkur ár eru síðan
búfjáreftirlit og Hagstofan söfnuðu
saman tölum um fjölda varphæna
og framleiðslumagn í hverju héraði.
Framleiðendur þurfa hins
vegar að gefa upp magntölur
til Matvælastofnunar vegna
eftirlitsgjalds og ýmissa rannsókna.
Samkvæmt upplýsingum frá
stofnuninni nam framleiðsla eggja
í fyrra 4.453 tonnum. Er það mun
meiri framleiðsla en árið 2021 þegar
hún nam 3.949 tonnum, en minna
en árið 2020 þegar framleiðslan var
4.745 tonn. /ghp
Tveir eggjaframleiðendur munu hætta starfsemi í júní og verða þá átta bú
starfandi. Mynd /ghp
Halldóra K. Hauksdóttir, formaður
deildar eggjabænda.
Um 5% fækkun sauðfjár
– Mannfjöldi er orðinn meiri á Íslandi
Sauðfé hefur fækkað jafnt og þétt á Íslandi á síðustu árum.
Samkvæmt bráðabirgðaniður-
stöðum úr matvælaráðuneytinu
hefur orðið um fimm prósenta
fækkun sauðfjár á milli ára,
úr tæplega 386 þúsund niður í
rúmlega 366 þúsund fjár.
Um 95 prósent sauðfjárbúa hafa
skilað haustskýrslum fyrir síðasta ár
miðað við skil árið 2021.
Í upplýsingum ráðuneytisins
kemur fram að ætla megi að
hlutfall þeirra sem hafa þegar skilað
skýrslum sé enn hærra, ef tekið er
tillit til þeirra sem eru hættir frá
fyrra ári.
Fullorðnum ám fækkar úr rúmum
301 þúsund niður í rúm 288 þúsund.
Ásettum lambgimbrum úr rúmum
66 þúsund niður í rúm 60 þúsund,
sem gera um níu prósenta fækkun.
Eftirfylgni með skilum á
haustskýrslum stendur nú yfir í
ráðuneytinu og má gera ráð fyrir að
því ljúki um miðjan apríl.
Sögulega þykir það nú tíðindum
sæta að sauðfé er færra á landinu
en mannfjöldi, en samkvæmt tölum
Hagstofunnar voru 387.758 íbúar á
Íslandi þann 1. janúar 2023.
/smh
Búnaðarþing fram undan
Búnaðarþing Bændasamtaka
Ísland verður haldið á Hótel
Natura í Reykjavík dagana 30.
og 31. mars næstkomandi.
Alls munu 63 þingfulltrúar
eiga rétt til fundarsetu og munu
vinna að afgreiðslu tillagna
í fimm nefndum: Félags- og
fjárhagsnefnd, allsherjarnefnd,
stefnumörkunarnefnd, fag- og
innviðanefnd og umhverfisnefnd.
Þingfulltrúar skiptast svo; úr
búgreinadeild nautgripabænda
koma 20 fulltrúar, sauðfjárbændur
eiga 17 fulltrúa, fjórir koma úr
deild garðyrkju. Hrossabændur,
skógarbændur, alifuglabændur,
eggjabændur og svínabændur eiga
tvo fulltrúa hver og einn fulltrúi
kemur úr deildum geitfjárræktenda,
landeldis og loðdýrabænda.
Þá situr einn fulltrúi ungra bænda,
einn frá VOR og einn fulltrúi frá
félaginu Beint frá býli.
Þá sitja sex fulltrúar frá búnaðar-
samböndum víða um land.
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bændasamtakanna, setur þingið
kl. 11 þann 30. mars og mun
forseti Íslands, Guðni Th.
Jóhannesson, ávarpa það. Svandís
Svavarsdóttir matvælaráðherra,mun
einnig stíga í pontu og afhenda
landbúnaðarverðlaun.
Gert er ráð fyrir að þinginu ljúki
kl. 17 þann 31. mars. /ghp