Bændablaðið - 23.03.2023, Blaðsíða 43

43Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2023
Stuðningur við skógrækt félaga og samtaka
STYRKIR TIL LOFTSLAGSVERKEFNA:
UPPLÝSINGAR OG UMSÓKNIR:
www.skogur.is/vorvidur
UMSÓKNARFRESTUR TIL 15. APRÍL!
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
Vorvidur-auglysing_2023_BBL.pdf 1 16.3.2023 13:35:34
Ætlar þú að kjarna
Hvolsvöll með okkur?
Nýr miðbær á Hvolsvelli er nú í mótun. Gatnagerð er hafin og
fjöldi nýrra lóða verður brátt úthlutað sem einni heild. Á svæðinu
verður blönduð byggð undir verslun, þjónustu og íbúðahúsnæði.
Um er að ræða einstakt tækifæri til að taka þátt í uppbyggingu á
miðbæ Hvolsvallar og setja mark sitt á þetta einstaka svæði.
Segja má að Hvolsvöllur sé hjarta Suðurlands, mikil uppbygging
er á svæðinu og hefur íbúum fjölgað mikið á síðustu árum.
Ferðaþjónustan er í miklum blóma enda skartar Rangárþing
eystra mörgum af fallegustu og þekktustu náttúruperlum Íslands.
Umóknarfrestur er til 31. mars. Sótt er um lóðirnar rafrænt á:
Lóðir lausar til úthlutunar
www.hvolsvollur.is
svo eru áframræktaðar þannig að
úr verði kjöt og mögulega mjólk án
þess að framleiðslan tengist notkun
á nautgripum. Þetta er m.a. verið að
rannsaka í Danmörku og eru þessar
aðferðir komnar nokkuð langt á veg
en þó er töluvert í land með að gera
þetta með nógu hagkvæmum hætti
þannig að vörurnar geti keppt við
hefðbundnar landbúnaðarvörur
Þar kemur m.a. til hár framleiðslu­
kostnaður, vandamál tengd bragð­ og
áferðargæðum og fleira mætti nefna.
Þó er ljóst að að þessu er unnið víða
um heim og hefur vísindafólki
miðað vel áfram. Staðreyndin væri
sú að svona matvörur munu verða
aðgengilegar í töluverðum mæli
í framtíðinni. Hvenær það gerist
nákvæmlega er þó erfitt að segja
fyrir um hér og nú.
Kynbætur fyrir minni
metanlosun
Þriðja erindið sem hér verður greint
frá sneri að því hvort unnt væri að
kynbæta fyrir minni metanlosun
nautgripa en á vegum Háskólans
í Árósum hefur verið unnið að því
að rannsaka þennan möguleika. Í
stuttu máli sagt þá er niðurstaða
vísindafólksins sú að það er vel
hægt að draga úr metanframleiðslu
nautgripa í gegnum kynbótastarf,
rétt eins og að kynbæta fyrir aukinni
mjólkurframleiðslu, en til þess að
hægt væri að gera það þyrfti að
safna miklu betri gögnum á hverju
kúabúi en nú er gert.
Skýringin felst í því að safna
þyrfti einstaklingsupplýsingum
um styrk metans frá hverjum grip
og er það best gert annaðhvort í
mjaltaþjóni eða kjarnfóðurbás.
Hvert kúabú þyrfti þá að setja
upp tiltölulega einfaldan og
ódýran búnað sem mælir styrk
metans á hverjum tíma og tengir
niðurstöðuna við mismunandi kýr.
Jafnframt þyrftu bændur að skrá
betur niður heildarát gripa en allt
er þetta framkvæmanlegt ef vilji er
fyrir hendi.
3. Bústjórn
Þessi málstofa hefur verið fyrir­
ferðarmikil undanfarin ár en í
ár voru einungis þrjú erindi í
málstofunni. Raunar tengist efnið
beint inn í svo til allar aðrar mál­
stofur enda bústjórn tengd allri
starfsemi á kúabúum.
Reynslan úr svínabúskapnum
Eitt erindið í málstofunni var
sérlega áhugavert en það sneri að
reynslu danskra svínabænda af góðri
bústjórn og hvernig nota má reynslu
þeirra til þess að bæta bústjórnina
á kúabúum. Þarna var m.a. komið
inn á hve miklu máli skiptir að vera
með góða gagnasöfnun svo unnt sé
að bera saman niðurstöður við bæði
meðaltal landsins en ekki síður við
hóp búa sem eru að ná áþekkum
árangri. Tilfellið er að þegar bændur
eru að ná mjög góðum árangri þá
verður bilið í meðalbúið oft ansi
stórt og þá vantar raunhæfari viðmið
svo hægt sé að ná enn lengra.
Í erindinu voru sýndar tölur úr
svínarækt þar sem kom t.d. fram að
meðalgyltan í Danmörku er að skila
af sér 34 grísum til lífs á ári en 25%
bestu búin eru með að jafnaði 36,8
grísi. Bestu búin eru aftur á móti
með í kringum 40 grísi sem vandir
eru undan gyltum að jafnaði á ári og
til þess að þessi bú geti bætt sig enn
frekar þurfa þau að bera sig saman
við hvert annað, þ.e. bestu búin við
bestu búin.
En hvernig er best að ná slíkum
árangri og halda honum? Inn á það
kom annar af tveimur ábúendum
svínabúsins Thorupgaard, Peter
Greibe, en það er einkar vel rekið
svínabú með 1.200 gyltum með
aðeins 8 starfsmönnum og nemur
framleiðslan 46.000 grísum á ári
en þeir eru seldir til áframeldis
eftir frávenjur og sumir við 30
kílóa þunga. Þetta bú var áður
rekið með mikilli eigin vinnu
Peter og félaga hans, Esben, sem
að eigin sögn skiptu sér af nánast
öllu í rekstrinum, voru með mikla
viðveru, komust lítið frá og auk
þess var starfsmannaveltan mikil
hjá þeim félögum. Ástandið var
að buga þá og eitthvað varð að
breytast og ákváðu þeir að fá hjálp
sérfræðinga í bústjórn.
Tóku upp LEAN
Farið var í gegnum alla verkferla
á búinu með LEAN skipulagi og
vinnubrögð flestra þátta stöðluð
með skriflegum hætti þannig
að hver starfsmaður bjó til lýsingu
á eigin verksviði og hvernig
hann/hún tókst á við mismunandi
verkefni. Þá voru settir upp
vikulegir upplýsingafundir á
búinu, þar sem farið var yfir
árangurinn og hvar mætti gera
betur og/eða breyta. Þeir gengu
meira að segja svo langt að útbúa
starfsmannahandbók fyrir búið,
jafnvel þó ekki störfuðu fleiri þar
en hér að framan greinir.
Enn fremur settu þeir upp fasta
fundi með hverjum starfsmanni,
þar sem viðkomandi gat skrifað
niður ábendingar um eigin
verksvið og hvernig mætti bæta
frekar vinnuumhverfið o.fl.
Þetta leiddi til gjörbreytingar
á rekstrinum, lykiltölurnar urðu
betri og þeir Peter og Esben
náðu að slaka á og njóta. Dæmið
sýnir skýrt, sem reyndar hefur
verið margoft skrifað um hér í
Bændablaðinu og víðar, að með
því að staðla sem flesta verkferla
á búum má stórbæta árangurinn.
Í næsta Bændablaði verður
haldið áfram með umfjöllun um
danska fagþingið.
Fyrir áhugasama má benda á
að flest erindi ráðstefnunnar eru
aðgengileg á vefslóðinni: https://
www.tilmeld.dk/kvaegkongres
2023/praesentationer
Svínabændurnir Esben og Peter tóku upp LEAN á svínabúi sínu og sjá
ekki eftir því.