Bændablaðið - 23.03.2023, Blaðsíða 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2023
Í síðustu tölublöðum Bænda-
blaðsins höfum við rakið sögu
handverksbrugghúsa á Íslandi.
Því er hér haldið áfram.
Áður en lengra er haldið vilja
greinarhöfundar þó leiðrétta það
sem þeir héldu blákalt fram í síðasta
blaði að Bjórhátíðin á Hólum hefði
verið fyrsta bjórhátíðin á Íslandi.
Glöggur lesandi benti okkur á það að
skömmu áður en hún var haldin hafði
netsíðan Bjórspjall.is haldið upp á
árs afmæli sitt með bjórsamkomu
sem nefndist „Uppskeruhátíð“ á
veitingastaðnum Ránni í Keflavík
og þar með sett rána fyrir komandi
hátíðir (meðvituð gamanmál). Það
væri fyrsta bjórhátíðin á Íslandi! Er
því hér með komið á framfæri.
Þau brugghús sem fjallað hefur
verið um undanfarið hafa flest
átt það sameiginlegt að vera lítil,
vera á landsbyggðinni og vera
ástríðuverkefni einstaklinga. Þau
eiga það líka sameiginlegt að vera í
samtökum handverksbrugghúsa, en
það næsta í þessum greinarflokki er
ekkert af þessu. Þar er þó engu minni
ástríða svífandi yfir vötnum.
Þegar nýir eigendur Ölgerðarinnar
ákváðu að byggja nýtt húsnæði undir
starfsemina hjá sér á Grjóthálsi í
kjölfar yfirtöku var eitt sem forstjóra
langaði mikið að gera. Það var að taka
almennilega og vel á móti fólki en
vísindaferðir og heimsóknir til stærsta
áfengisinnflytjandans og næststærsta
bjórframleiðanda landsins voru
vitanlega eftirsóttar. Andri Þór
Guðmundsson hafði margs konar
hugmyndir, að koma upp Bjórskóla, að
búa til lítið handverksbrugghús, byggt
á fyrirmyndum frá Kaupmannahöfn,
og að hafa sjálfrennandi foss niður
veggina enda vatn undirstaðan í
framleiðslu Egils og Ölgerðarinnar.
Þetta var á því drottins ári 2007. Við
hrunið voru allar hugmyndir dregnar
saman, fossinn innandyra varð að
prentuðum striga á veggnum, Epal
húsgögnum var skilað og almennt
aðhald sýnt til að fyrirtækið færi ekki
sömu leið og mörg önnur. Einu var þó
sem betur fer ekki hægt að skila en
það voru gyllt bruggtæki sem þegar
voru komin til landsins.
Bríó var hann nefndur
Egill Skallagrímsson bjó á
Borg á Mýrum þannig að Borg
brugghús var kannski ekki
óvæntasta nafngiftin á þessu
tilraunaeldhúsi Ölgerðarinnar.
Inn var ráðinn ungur maður sem
hafði bæði lært bruggfræði og spilaði
á horn í afleysingum með Sinfóníunni,
Sturlaugur Jón Björnsson. Stulli, eins
og hann er alla jafna kallaður, var
hugmyndaríkur og átti rætur að rekja í
heimabruggsenuna sem þá var að slíta
barnsskónum. Stulli prófaði ýmislegt
í nýju tækjunum sem sett voru upp í
einu horni nýju byggingarinnar.
Fyrsti bjórinn á markað þó var
sérbrugg fyrir eina vinsælustu
bjórknæpu þess tíma, Ölstofu
Kormáks og Skjaldar. Bríó var hann
nefndur og var um tíma einungis
seldur á Ölstofunni og varð fljótlega
goðsagnakenndur bjór, þurrhumlaður
lager með bæverskum Mittelfrüh
humlum. Bjóráhugamenn hafa í
gegnum tíðina dásamað þennan
bjór en kenning greinarhöfunda
er þó að sérvalið glas, sem fylgdi
bjórnum og raunar braut áratuga
einokun bjórkollunnar sem
aðalglas veitingastaða þegar kom
að bjór, hafi orðið til þess að virkja
afmissutilfinningu bargestanna svo
rækilega að fljótlega hafði Borg ekki
undan að framleiða bara Bríó. (Glasið
góða hafði líka þann kost að vera 0,4
lítrar sem drykkfelldir blaðamenn og
aðrir fastagestir Ölstofunnar áttuðu
sig ekki endilega á þegar kom að
verðútreikningum.) Bæta varð við
framleiðslurýmið og Borg brugghús
var formlega mætt til leiks. Þetta var
árið 2010.
Annar bjórinn sem Borg brugghús
kom með gekk ekki jafn vel. Eftir
vel heppnað samstarf við þá félaga
Kormák og Skjöld var ákveðið að
blása til samstarfs við nýlega opnað
steikhús sem hét Austur. Ansi ljúffengt
breskt brúnöl sem nefnt var eftir
staðnum og átti að vera steikarbjór
varð bjór nr. 2 en skemmst er frá því
að segja að fastakúnnahópurinn sem
Austur var best þekktur fyrir var ekki
endilega markhópurinn fyrir steikhús
og hvað þá brúnöl. Vissulega er og
var þarna eitthvert gott orðagrín sem
ekki verður endilega haft eftir hér, en
bjórinn varð skammlífur og flestir
bjórnirðir smökkuðu þennan bjór í
fyrsta sinn þegar hann var endurgerður
í tilefni af 10 ára afmæli Borgar.
Sá þriðji var ef til vill sá sem
skilgreindi Borg brugghús eins og
við þekkjum það í dag, en þegar
þarna var komið var Stulli ákveðinn
í því að nú væri kominn tími til að
brugga og bjóða upp á ferskan IPA
bjór, en slíkt hafði ekki verið reynt
til almennrar sölu áður, eftir því sem
greinarhöfundar komast næst. Rétt
er þó að ítreka fyrirvara sbr. inngang
að þessari grein hér að framan að
aldrei skyldi alhæfa. Stulli bar upp
hugmyndina við þá sem réðu en
eitthvað gekk stirðlega að fá endanlegt
samþykki fyrir bjórnum enda vel
humlaðir bjórar nær óþekktir utan
heimabruggsamfélagsins og bjór
nr. 2 hafði ekki gengið sem skyldi.
Niðurstaðan varð því sú að gera skyldi
2 bjóra, nr. 3, Úlf, þurrhumlaðan IPA
sem fáir höfðu trú á og svo annan sem
varð nr. 4 og fékk nafnið Bjartur, sem
var heitgerjaður lager og átti að vera sá
sem drægi vagninn. Í sem skemmstu
máli hefur Borg sjaldnast náð að anna
eftirspurn á Úlfi, en er löngu hætt að
framleiða Bjart.
LÍF&STARF
ÞÓR HF
thor.is
BÆNDUR VELJA MAKITA
Handverksbrugghúsin á Íslandi:
Borg brugghús, brugghúsið í borginni
Höskuldur
og Stefán
hoskuldur@bondi.is
Sérvalið glas sem kom fyrst á markað með Bríó. Myndir / Aðsendar
Annar greinarhöfunda og Sturlaugur, fyrsti bruggmeistari Borgar.
Valgeir og Árni á bjórhátíðinni á Hólum. Myndir / HS