Bændablaðið - 23.03.2023, Blaðsíða 10

10 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. mars 2023
FRÉTTIR
Velkomin á nýja skoðunarstöð
á Selfossi!
Engar tímapantanir, bara að mæta!
Eyravegur 51,
800 Selfoss
Sími 590-6996
Nýsköpun:
Hús úr hampi
Hampur er til ýmissa hluta nýti-
legur og þar á meðal sem byggingar-
efni. Anna Kristín Karlsdóttir og
Jan Dobrowolski frá Lúdika arki-
tektum hafa myndað nýjan
starfshóp með Hampfirma undir
nafninu BioBuilding.
Fyrsta verkefni þeirra er að
byggja 15 fermetra tilraunahús úr
hampsteypu á sumarbústaðalandi í
Grímsnesi. „Hugmyndin er að nota
íslenskan iðnaðarhamp í hampsteypu
sem notuð verður í útveggi og sem
einangrun í þak tilraunasmáhýsis
til að rannsaka hvernig aðstæður á
Íslandi koma til með að fara með
húsið og hver möguleiki hamps er
sem framtíðarbyggingarefni hér á
landi.“
Hampur, kalk og vatn
„Samsetning hampsteypu er í raun
mjög einföld. Við notum trénið frá
stönglunum úr plöntunni og blöndum
því saman við kalkblöndu og vatn.
Við vinnum verkefnið meðal annars
í samvinnu við Hampfélagið, sem
ræktaði hamp á einum hektara að
Sandhóli í Skaftárhreppi síðastliðið
sumar, og það er sá hampur sem við
notum í tilraunina.
Eftir að húsið er komið upp er
svo ætlunin að skoða veðrunarþol
og hvernig hampsteypan bregst
við tíðum breytingum á milli
frosts og þíðu sem er einkennandi
fyrir íslenska veðráttu. Húsið
verður klætt að utan bæði með
náttúrulegri múrhúð og íslenskri
timburklæðningu sem veðurkápu.
Með þessu móti á húsið að geta
andað en það er nauðsynlegt fyrir
hampsteypuna.“
Heilnæmt byggingarefni
Anna segist ekki enn vita hversu
mikið af hamptréni hafi fengist úr
ræktuninni frá Sandhóli þar sem
þau séu enn að vinna úr efniviðnum.
Þegar því er lokið þá sé hægt að
bera upplýsingarnar saman við
þekktar tölur erlendis frá en hluti af
verkefninu er að skoða hversu mikið
af hampi fæst af 1 ha af landi.
„Hampsteypa er byggingarefni
sem mætti einna helst setja í flokk
einangrunarefna, þó að hún stígi
inn á aðra flokka byggingarefna,
þá er þetta ekki berandi efni.
Kosturinn við hampsteypuna er
margvíslegur en hún viðheldur
jöfnu raka- og hitastigi innandyra,
er gufugegndræp, einangrandi og
losar hita mun hægar en hefðbundin
einangrun. Rannsóknir hafa einnig
sýnt fram á að hampsteypa bindur
kolefni sem er eiginleiki sem mjög
fá byggingarefni geta státað af og
er hún því kolefnishlutlaus auk þess
sem hún er endurvinnanleg.“
Umhverfisvænt
Anna lærði arkitektúr á
Bretlandseyjum og segir að eftir
námið hafi hún farið að skoða
möguleika hamps og að það hafi
komið sér á óvart að hvergi væri
minnst á hann í náminu.
„Mörg efni sem notuð eru í
byggingariðnaði eru mjög mengandi
en hampur er umhverfisvænn
og virkilega góður kostur sem
byggingarefni en allt of lítið notaður.
Enn sem komið er er öll
úrvinnsla á iðnaðarhampnum
unnin í höndunum eða með
einföldum vélbúnaði þar sem ekki
er til sérhæfður vélbúnaður hér á
landi sem getur unnið úr plöntunni.
Sú vinna er tímafrek og því var
stærðinni haldið í lágmarki.
Við sem stöndum að tilrauninni
erum enn að reikna út kostnaðinn við
ræktun og efnisúrvinnslu til að hægt
sé að sjá betur hver efniskostnaður
er. Hönnun, bygging smáhýsisins og
tilraunir væru ómögulegar án þeirra
styrkja sem við höfum hlotið en þeir
eru frá frá Rannís, Hönnunarsjóði,
frumkvöðlastyrkur frá Íslandsbanka
og Aski mannvirkjasjóði.
Fyrir þá sem vilja fylgjast
með verkefninu má gera það á
biobuilding.is. Auk þess sem það
verður til sýnis á HönnunarMars,“
segir Anna.
/VH
Anna Kristín Karlsdóttir og Jan Dobrowolski hjá Lúdika arkitektum telja að
hampur sé umhverfisvænna byggingarefni en flest önnur sem eru í notkun
í dag. Myndir / Aðsendar
Teikning af tilraunahúsinu sem reisa á í Grímsnesi.Sýnishorn af hampsteypu.
Áframhaldandi samstarf
Samtök iðnaðarins (SI) og Samtök
smáframleiðenda matvæla
(SSFM) /Beint frá býli (BFB) munu
viðhalda samstarfi um sameiginleg
hagsmunamál félagsmanna í
matvælaframleiðslu. Það kemur
fram í sameiginlegri tilkynningu
frá samtökunum.
Í ályktun sem hennir fylgir segir
að mikil tækifæri blasi við íslenskri
matvælaframleiðslu á næstu árum
og áratugum. Mikilvægt sé að aðilar
sem starfi í þágu hagsmuna íslenskra
matvælaframleiðslu vinni þétt saman
og beiti sér fyrir því að stefnu-
mörkun stjórnvalda endurspegli þessi
tækifæri og geri fyrirtækjum í mat-
vælaframleiðslu kleift að sækja fram.
„Í ályktuninni kemur fram að
hið opinbera þurfi að stórefla
fjárfestingu í menntun á sviði
matvælaframleiðslu. Einnig segir í
ályktun samtakanna að sameiginlegir
hagsmunir matvælaframleiðenda
byggi á samvinnu ólíkra fyrirtækja
á grundvelli áherslna á sviði
sjálfbærni, öryggis, heilnæmis og
verðmætasköpunar.
Með slíku skapist aukin tækifæri
til að styrkja stöðu innlendrar mat-
vælaframleiðslu,“ segir í tilkynningu.
Samtök iðnaðarins voru bakhjarlar
Samtaka smáframleiðenda matvæla
við stofnun, ásamt Matarauði Íslands
og Landbúnaðarklasanum.
/ghp
Innheimta svæðisgjalda
Í lok árs 2022 samþykkti stjórn
Vatnajökulsþjóðgarðs tillögur um
gjaldtöku. Umhverfis-, orku- og
loftslagsráðherra hefur nú sett
reglugerð á grundvelli þessara
tillagna.
Frá árinu 2017 hafa verið
innheimt svæðisgjöld af gestum sem
heimsækja Skaftafell. Í sumar tekur
í gildi sú nýbreytni að gjald verður
tekið fyrir gestkomu við Jökulsárlón
á Breiðamerkursandi. Frá þessu
er greint á heimasíðu Vatna-
jökulsþjóðgarðs. Svæðisgjaldið er
lagt á þegar ökutæki kemur að hliði
á bílastæði og miðast verðið við
stærð bifreiðar. Aðgangseyrir fyrir
fimm manna fólksbifreiðar er 1.000
krónur og hækkar gjaldið í nokkrum
þrepum. Hæst fer það í 8.500 krónur
fyrir rútur sem rúma meira en 33
farþega.
Svæðisgjaldið gildir í sólarhring
og er veittur fimmtíu prósent afsláttur
ef annað gjaldskylt þjónustusvæði
Vatnajökulsþjóðgarðs hefur verið
heimsótt áður innan sólarhrings og
fullt gjald greitt þar. Þjónustan sem
gestir fá aðgang að með greiðslu
aðgangseyrisins felst í bílastæðum,
gestastofu, salernum, fræðslu og
leiðbeiningum frá landvörðum,
aðgangi að gönguleiðum og þátttöku
í fræðslugöngum þegar þær eru á
dagskrá. Tjaldstæðisgjöld eru ekki
innifalin. /ÁL
Aðgangseyrir verður lagður á ökumenn bifreiða þegar ekið er að Jökulsárlóni.
Mynd / Rolf Gelpke
Hnossgæti frá íslenskum smáframleiðendum. Mynd / Aðsend