Gripla - 2022, Page 50
GRIPLA48
gull táknar sanna speki,31 visku í réttri trú eða spekt32 og hringur táknar
eilífð.33 Í Íslensku hómilíubókinni (bls. 109) táknar hringur guðs miskunn.
Skýrari verður myndin varla.
Talan þrír gæti verið lykilatriði. Sigurður gengur um akurinn og lítur
eftir uppskerunni við þriðja mann. Talan þrír vísar jafnan til heilagrar
þrenningar, beint eða óbeint.34 Þegar Sigurður fer heim er hann klæddur
sem konungur. Hann hefur skipt um lit, úr bláu og gráu í rautt og gyllt og
er nú með þrjátíu manns með sér. Í táknfræði kristninnar merkir slík tala
þrjá tugi. Talan þrír heldur tákngildi sínu en hún eflist við tíföldunina, líkt
og gildir um töluna eitt hundrað hér að framan.35
Akuryrkju Sigurðar er lýst óvenjulega myndrænt: „Sigurður konungur
sýr var þá staddur út á akri ... Hann hafði þar marga menn. Sumir skáru
korn, sumir bundu, sumir óku heim korni, sumir hlóðu í hjálma eða í
hlöður. En konungur og tveir menn með honum gengu stundum á akurinn,
stundum þar er hlaðið var korninu.“ Uppskeran í sögunni fellur vel að
efninu. Akur og uppskera er alkunn myndlíking fyrir orð guðs og á sér
rætur hjá Mattheusi („Akurinn er heimurinn“, Kristur sáir góða sæðinu
í hann. Matt. 13:37–38) og Páli postula („þér eruð Guðs akurlendi“, 2.
Kor. 9).36 Peter Hallberg (1987) tók saman tákngildi akuryrkjunnar í
íslenskum miðaldaheimildum og meðal dæma staldrar hann við Nikuláss
sögu erkibiskups þar sem minnst er á sæði trúarinnar og að ávaxtartími sé
kominn öllum heimi og að flytja fagran ávöxt af frjósamri jörðu til kornhlöðu
himnakonungs. Í Jóns sögu helga koma fyrir hugtökin guðlegur akur og akur
guðlegrar miskunnar.37 Í imbrudagapredikun Íslensku hómilíubókarinnar er
einnig leikið með akuryrkjulíkingar.38
31 veræ sapientiæ (Beda, PL91, dálkur 399; Holder 1994, bls. 9).
32 Íslenska hómilíubókin (Sigurbjörn Einarsson o.fl. 1993, bls. 84 og 118).
33 æterna (Beda, PL91, dálkur 403; Holder 1994, bls. 14).
34 Beda (Connolly 1995, bls. 23; PL91: dálkur 749): „Tria pertinent ad spem divinæ visionis.“
[Þrír eiga við vonina um að líta Guð]. Tang (2015) bendir á að talan þrír virðist tengd
konungdómi í norrænum fornbókmenntum.
35 Í kristnum táknskýringum er iðulega margfaldað með boðorðunum tíu (Beda í Holder 1994,
bls. 7 og Connolly 1995, bls. 23) og tala þannig færð í himneskt veldi (tákn um eilíft líf, t.d.
Connolly 1995, bls. 38).
36 Ritningin er akur þar sem menn sækja andlega fæðu (sjá Jager 1993, bls. 80). Kirkjan er
akur Guðs skv. hómilíum Ælfric (diNapoli 1995, bls. 13).
37 Guðni Jónsson (1948 bls. 39 og 43).
38 Sigurbjörn Einarsson o.fl. (1993, bls. 50–51).