Jökull - 01.01.2020, Blaðsíða 141

Sturkell and Gudmundsson
á þessum tíma töldu uppgötvanir þeirra ósennilegar.
Einkum þótti það fráleitt að eldfjall gæti gosið und-
ir jökli. Þessar mótbárur verður að telja merkilegar í
ljósi þess að þær eru settar fram aðeins ári eftir gosið í
Kötlu 1918. Erik og Hakon voru mjög vonsviknir yfir
þessum móttökum og báðir yfirgáfu þeir Svíþjóð að
loknu námi. Erik Ygberg vann við rannsóknir erlend-
is í nokkur ár, en eftir hrakningana á Heinabergsjökli
hafði hann ekki heilsu til að stunda þá erfiðu líkam-
legu vinnu sem mælingar í felti krefjast. Hann flutti
því aftur til Svíþjóðar og vann lengst af við Sænsku
Jarðfræðistofnunina í Stokkhólmi. Erik Ygberg lést
1953 og var þá 57 ára gamall. Hakon Wadell flutti
til Ameríku og lauk doktorsprófi í jarðfræði frá Há-
skólanum í Chicago 1932. Hans er helst minnst fyrir
merkilegt framlag til setlagafræði og er enn vitnað til
greina hans um það efni frá 4. áratug 20. aldar. Hann
lést 1962, 67 ára gamall. J. Harlen Bretz, prófessor
við Háskólann í Chicago, sem frægastur er fyrir að
hafa sýnt fram á að gríðarleg hamfaraflóð hafi orð-
ið í norðvesturhluta Bandaríkjanna í lok síðasta jök-
ulskeiðs, skrifaði fallega minningargrein um Hakon
Wadell árið 1964, og það sem vitað er um ár hans í
Ameríku er einkum fengið þaðan.
Erik og Hakon gáfu hamradalnum mikla í miðj-
um Vatnajökli nafnið Svíagígur og áttuðu sig á að
þeir höfðu fundið upptök Skeiðarárhlaupa. Nafnið
festist þó ekki við staðinn. Eftir gosið í Grímsvötnum
1934 hófust rannsóknir á svæðinu og fór þar fremstur
í flokki Jóhannes Áskelsson jarðfræðingur. Við lestur
eldri heimilda varð öllum ljóst að gosið hafði orðið í
hinum fornu Grímsvötnum. Minningu Svíanna knáu,
þeirra Erik Ygberg og Hakon Wadell, er þó haldið
á lofti með nafni hnúkanna tveggja sem rísa hæst á
norðurbrún Grímsfjalls: Svíahnúkur eystri (1723 m
y.s.) og Svíahnúkur vestri (1703 m y.s.).
REFERENCES
Ahlmann, H. W:son 1936. På skidor och till häst I Vatna-
jökulls rike. P. A. Norstedt & Söners Förlag, Stock-
holm, pp. 205.
Ahlmann, H. W:son and S. Thorarinsson 1937. Previous
Investigations of Vatnajökull, Marginal Oscillations
of its Outlet-Glaciers, and General Description of its
Morphology. Geografiska Annaler 19, 3–4, 176–211.
Björnsson, H. and F. Pálsson 2008. Icelandic glaciers.
Jökull 58, 365–386.
Bretz, J. H. 1964. Memorial to Hakon Wadell. GSA Bul-
letin 75(3), 53–56.
Morgunblaðið 1919. 285. tbl., 9. Sept., p. 1; 296. tbl., 21.
Sept., p. 1; 297. tbl., 23. Sept., p. 1.
Nielsen, N. 1937. Vatnajökull kampen mellem ild og is. H.
Hagerup, København, pp. 124.
Sturkell, E., C-.E. Sturkell and E. Jonsson 2008. Svensk-
toppen på Island: upptäckten av Vatnajökulls sub-
glaciala vulkanism. Geologiskt forum 58, 18–22.
Wadell, H. 1920a. Vatnajökull, some studies and observa-
tions from the greatest glacial area in Iceland. Geo-
grafiska Annaler 2, 300–323.
Wadell, H. 1920b. Morgunblaðið, 173. tbl. 3. June, p. 3;
178. tbl., 9. June, p. 3; 179. tbl., 10. June, p. 3; 181.
tbl., 12. June, p. 2–3; 188. tbl., 20. June, p. 3; 199. tbl.
3. July, p. 3; 203. tbl., 8. July, p. 3.
Wadell, H. A. 1932a. Sedimentation and sedimentology.
Science 75, no. 1931, p. 20.
Wadell, H. A. 1932b. Volume, Shape and Roundness of
Rock Particles. J. Geology 40, 443–451.
Wadell, H. A. 1933. Sedimentation and sedimentology.
Science 77, no. 2005, 536–537.
Wadell, H. A. 1938. Proper names, nomenclature, and
classification. J. Geology 46, 3, 546–568.
Ygberg, E. 1945. Aftonbladet 4th of October 1945.
Þórarinsson, S. 1974. Vötnin stríð. Saga Skeiðarárhlaupa
og Grímsvatnagosa. (The Swift Flowing Waters, the
History of Floods in Skeiðará and Eruptions in Gríms-
vötn, in Icelandic). Bókaútgáfa Menningarsjóðs,
Reykjavík, 254 pp.
138 JÖKULL No. 70, 2020