Jökull - 01.01.2020, Blaðsíða 153

Leó hafði ómetanleg áhrif á samfélag og starf-
semi jarðvísindamanna á Íslandi. Hann var einn af
fyrstu mönnum hér á landi til að mennta sig í jarð-
eðlisfræði og ljúka hæstu prófum í sínu sviði. Hann
var því ómetanleg fyrirmynd okkur hinum sem á eft-
ir fylgdu. Jarðfræðafélag Íslands var nýstofnað og
athygli jarðvísindamanna heimsins hafði beinst að
Íslandi vegna legu þess á Atlantshafshryggnum og
nýafstaðins Surtseyjargoss. Það var því mikill hugur
í mönnum að láta að sér kveða. Nýstofnuð Raun-
vísindastofnun Háskólans varð þýðingarmikil mið-
stöð grunnrannsókna í jarðvísindum, þar réðst Leó
til starfa og naut sín vel. Hann kom upp aðstöðu til
að mæla segulmögnun í bergsýnum. Þar vann hann
löngum stundum við mælingar og úrvinnslu sýna sem
hann hafði safnað í mörgum rannsóknarferðum. Það
var ekkert áhlaupaverk að hefja rannsóknir í tilrauna-
vísindum á Íslandi á þessum árum. Tækjakostur var
nánast ekki til í landinu og fjárveitingar af skornum
skammti. Með ótrúlegri seiglu og útsjónarsemi tókst
Leó þó að byggja upp góða tilraunastofu til mælinga.
Þar reyndi bæði á lagni við tækjasmíði og djúpt innsæi
í fræðilegan grunn rannsóknanna. Á Raunvísinda-
stofnun var frá upphafi öflugur hópur eðlisfræðinga
og tækjamanna sem Leó féll vel inn í og naut góðs af.
Forystu í þeim hópi hafði Þorbjörn Sigurgeirsson pró-
fessor og áttu þeir Leó góða samvinnu um langt árabil.
Á starfsferli sínum átti Leó samvinnu við ótal
aðra vísindamenn. Bæði var, að rannsóknirnar kröfð-
ust víðtækrar þekkingar á mismunandi sviðum, og
svo hitt, að Leó var sérlega góður í samvinnu. Það
voru aldrei nein vandræði, verkin voru skipulögð og
svo gerði hver sitt. Og Leó stóð við sitt og vel það.
Það er sama hvar borið er niður í jarðfræði Íslands,
verk Leós koma nánast alltaf við sögu. Hann birti
fjölmargar greinar um jarðlagaskipan og upphleðslu
basaltstaflans víða á landinu. Rannsóknirnar voru
gerðar í samvinnu við jarðfræðinga. Þeir sáu um að
rekja einstök hraunlög og merkja þau. Leó kom síðan
með borinn sinn og tók sýni, greindi í þeim segul-
mögnun og -stefnu. Með aldursgreiningum og sam-
anburði við sögu segulsviðs Jarðar mátti síðan ráða í
aldur einstakra laga í staflanum. Flestar greinar Leós
sem mest er vitnað til eru um þennan þátt rannsókna
hans.
Þegar Íslendingar áttu í baráttu um efnahagslög-
sögu á landgrunninu varð ljóst að miklu skipti að til
væri þekking á jarðlagaskipan og dýpri gerð svæðis-
ins, þekking sem ekki fæst nema með umfangsmikl-
um rannsóknum. Þá var hrundið af stað metnaðar-
fullu rannsóknarverkefni þar sem Leó gegndi mikil-
vægu hlutverki. Hann sá um segulmælingar sem gerð-
ar voru bæði frá rannsóknarskipum og úr flugvélum.
En Leó kom víða við í verkum sínum auk vinn-
unnar á sínu sérsviði. Hann hafði lifandi áhuga á sögu
vísinda á Íslandi og var óþrjótandi þekkingarbrunn-
ur á því sviði. Kennsla í eðlis- og jarðeðlisfræði var
honum mikið hjartans mál og þar lagði hann gott til
málanna, tók þátt í kennslu margra námskeiða við Há-
skóla Íslands og var vinsæll kennari. Sérstakt hugðar-
efni hans var saga kennslu í eðlisfræði á Íslandi. Um
þetta efni safnaði hann bókum og skrifaði greinar.
Leó var lengst af sérfræðingur, ráðinn til rann-
sókna við Raunvísindastofnun, síðar Jarðvísinda-
stofnun Háskólans. Hann tók þó alla tíð virkan þátt
í kennslu við Háskólann á sínu sérsviði, jarðeðlis-
fræði, rafsegulfræði, og almennri eðlisfræði. Hann
þótti afburðakennari og naut mikilla vinsælda. Með
samblandi af hnyttni, ríku innsæi og nákvæmni tókst
honum að gæða efnið lífi og leiða nemendur í rétta átt.
Hann beitti sér fyrir nýjungum í tilraunakennslu.
150 JÖKULL No. 70, 2020