Jökull - 01.01.2020, Blaðsíða 119

Hrafnhildur Hannesdóttir
Morsárjökull – Sporðurinn er mældur með fjarlægð-
arkíki, enda lón við austanverðan sporðinn. Að vest-
anverðu er stór dauðísfláki, brotinn frá jöklinum.
Morsárjökull lækkar þeim megin, hann er töluvert
hærri þar sem skriðan féll á jökulinn 2004.
Skaftafellsjökull – Farið var til mælinga eftir áramótin
þar sem ekki gafst til mælingaferðar á haustmánuð-
um. Jökullinn hefur hörfað um rúma 50 m á þeirri
mælilínu sem hefur verið haldið við undanfarin ár.
Jökullinn hefur þynnst mikið og er nú mun lægri en
fyrri ár.
Öræfajökull
Svínafellsjökull – Jökuljaðarinn breytist ekki mikið en
þó virðist hann sífellt vera að lækka, þannig er orð-
ið lengra „niður“ að jöklinum. Við aukamerkið sem
mælt er frá aðeins vestar hopar jökullinn meira.
Falljökull – Ekki hafa orðið verulegar breytingar á
legu jökuljaðarins frá síðustu mælingu, útfáll árinnar
á svipuðum stað og enn er hægt að komast að hreinni
jökultungu sem er mikið notuð til jöklagöngu.
Kvíárjökull – Mæld er breyting á sporði Kvíárjökuls
á þremur mælilínum sem ákveðið var að setja upp í
ljósi þess að jökulsporðurinn er ekki lengur aðgengi-
legur vegna lónsins. Breytingarnar eru metnar úr frá
samanburði á gervitunglamyndum. Jökullinn gekk lít-
illlega fram á nyrstu mælilínunni eins og í fyrra, en
hopar við suðurhluti jaðarins.
Hrútárjökull – Tvær mælilínur hafa verið skilgreindar
á sporði Hrútárjökuls og hopar hann á báðum stöðum.
Aurkápan á sporðinum gerir aðeins erfitt fyrir að meta
virkan hluta jökulsins. Jökuljaðarinn var dreginn upp
af Landsat8 gervitunglamynd.
Fjallsjökull – Þrjár mælilínur hafa verið skilgreindar
við Fjallsjökul, nokkurn veginn á sama stað og fyrri
línur Kvískerjabræðra, og mælist hörfun milli ára á
tveimur þeirra. Hrútá rennur í Fjallsárlón og lok-
ar þannig fyrir aðgengi að vestustu mælilínu jökuls-
ins. Jökuljaðarinn var dreginn upp af Landsat8 gervi-
tunglamynd.
Vatnajökull
Brókarjökull – Ekki tókst að mæla haustið 2019.
Breiðamerkurjökull – Snævarr fylgist með stöðu
Breiðamerkurjökuls og eru skilgreindar þrjár mælilín-
ur og jaðarinn dreginn upp af Landsat8 gervitungla-
myndum. „Sú lína sem liggur vestast stefnir á Máva-
byggðajökul (vestasta arminn). Sú í miðjunni stefn-
ir upp Esjufjallajökul (miðarminn), og er í framhaldi
frá þeim stað þar sem Kvískerjabræður jafnan mældu,
þegar ég tók við af þeim. Austasta línan liggur í stefnu
upp Norðlingalægðarjökul (austurarmur) og á skrið-
stefnu jökulsins þar. Sú er látin liggja í framhaldi af
því hvar Fjölnir Torfason á Hala var að mæla hin síð-
ari ár, áður en undirritaður tók við af honum að mæla
austanverðan Breiðamerkurjökul.“
Heinabergsjökull – Að venju fóru nemendur við
Framhaldsskóla Austur-Skaftafellssýslu til mælinga, í
þetta skiptið í fylgd Hjördísar Skírnisdóttur og Snæv-
arrs Guðmundssonar. Ekki var hægt að mæla á hefð-
bundinn hátt (með þríhyrningamælingu) þar sem snjór
lá yfir og merki sem hafa verið notuð sem viðmið
fundust ekki. Því var ákveðið að nota stafrænan fjar-
lægðarmæli til að mæla frá vörðunni í fimm punkta á
jöklinum og meta meðalfjarlægðina.
Fláajökull – hefur hopað mikið á báðum mælistöðum,
60–80 m, sem er með því mesta á síðastliðnum árum.
Sporðurinn er mældur með fjarlægðarkíki, hann lækk-
ar og er flatari fremst.
Lambatungnajökull – Að þessu sinni var jaðar jökuls-
ins hnitaður með GPS-tæki.
Rjúpnabrekkujökull – Aðstæður til mælinga voru
ákjósanlegar, jökuljaðarinn greinilegur eftir sumar-
hita og göngutúrinn lengist með hverju ári samkvæmt
skýrslu Smára Sigurðssonar.
Kverkjökull – Landverðir í Kverkfjöllum stefna að því
að taka upp þráðinn við mælingu á Kverkjökli næsta
haust.
Glacier variations 1930–1970, 1970–1995, 1995–
2017 and 2017–2018
The Icelandic Glaciological Society received reports
on approximately 50 measurements sites of glacier
front variations in the autumn of 2019. Glacier retreat
was observed at 80% of survey sites whereas advances
where reported from 4 sites. The warm summer led to
fewer snow-covered glacier margins, and more suc-
cessful surveys. As in recent years the proglacial lakes
make terminus measurements more difficult, although
the laser rangefinder works well.
116 JÖKULL No. 70, 2020