Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Page 231

Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2022, Page 231
íslensk málrækt ætti að felast á næstu misserum til að tryggja stöðu íslensks máls í íslensku samfélagi. Þessi stefnuyfirlýsing tekur bæði til forms tungumálsins og notkunar og notkunarsviðs þess. Sjónarhornið er því nokkuð breitt og á heildina litið má segja að Eiríkur reyni hér að halda sama jafnvægi og birtist annars staðar í bókinni á milli annars vegar varðveislu ákveðinna grunnþátta íslenskunnar og þeirrar tengingar við menningarlega arfleifð okkar sem hún veitir og hins vegar hæfilegs umburðarlyndis gagnvart breytingum og ýmsum aðstæðubundnum blæ- brigðum málsins. Þannig nefnir hann að þótt Íslendingar eigi að vera stoltir af tungu sinni og sýna henni eðlilega umhyggju með því að virða hefðir hennar og vanda sig við notkun hennar megi sú umhyggja ekki snúast upp í þjóðrembu eða óþarfa íhaldssemi sem útiloki nauðsynlega nýsköpun og fjölbreytni. Um leið þurfi að gæta þess að veita ungu fólki hlutdeild í málinu og tryggja að þeir útlend- ingar sem vilja læra það geti gert það án þess að lítið sé gert úr tilburðum þeirra eða sífellt gripið til ensku meðan á þeim lærdómi stendur. Erfitt er að segja annað en að hér birtist á heildina litið hófsöm krafa um að íslensku máli séu sköpuð sem lífvænlegust skilyrði og það verði einungis gert með því að tryggja að allir geti notað málið í öllu daglegu lífi án þess að amast sé við stöku frávikum frá hinum viðurkennda staðli. 3. Nokkur orð um notagildi Alls konar íslenska er ekki síst áhugaverð í samhengi íslenskukennslu, og þá auð - vitað einkum og sér í lagi málfræðikennslu. Nýlegar rannsóknir (Ásgrímur Angan - týsson, Finnur Friðriksson og Sigurður Konráðsson 2018; Hanna Óladóttir 2017) benda til þess að sú kennsla sé rækilega römmuð inn af misjafnlega með vitaðri þörf skólakerfisins til að kenna „rétt“ mál og að það að vera „góður málnotandi“ felist fyrst og síðast í því að hafa góð tök á formlegu ritmáli, sem jafnframt sé undirstaða hins viðurkennda málstaðals. Á sömu spýtu hangir að bæði nemendur og kennarar kalla eftir breiðari nálgun enda efast báðir hóparnir um notagildi þeirrar greiningarvinnu sem myndar uppistöðu málfræðikennslunnar og gengur að verulegu leyti út á að greina rétt frá röngu, og þá sjaldan breytileiki í máli kemur við sögu er það helst til að benda á að losna þurfi við hann. Með bók Eiríks gefst kennurum og nemendum í bæði grunn- og framhalds- skólum, og ekki síður í kennaradeildum háskóla, kjörið tækifæri til að gera um - fjöllun sína og umræður um mál og málfræði fjölþættari en víðast virðist hafa verið raunin hingað til. Hér ættu einkum þættirnir 50 í öðrum meginhluta bók- arinnar að nýtast en sem fyrr segir er í hverjum þeirra tekinn fyrir einn „góð - kunningi málfarslögreglunnar“. Flest atriðin sem fjallað er um í þeim ættu að vera bæði nemendum og kennurum kunnug, þótt sum þeirra kunni að vera hálfgerð forneskja í augum nemenda, enda hafa eflaust margir í þessum hópum mátt sitja undir aðfinnslum og leiðréttingum vegna notkunar á því tilbrigði sem ekki telst rétt hverju sinni. Þessir 50 þættir eru vitaskuld ekki tæmandi úttekt en ættu þó hæglega að geta orðið kveikja að umfjöllun um ýmis önnur atriði, ekki síst atriði sem nemendur þekkja sjálfir úr málfarslegu umhverfi sínu. Mestu skiptir þó sú Ritdómar 231
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196
Page 197
Page 198
Page 199
Page 200
Page 201
Page 202
Page 203
Page 204
Page 205
Page 206
Page 207
Page 208
Page 209
Page 210
Page 211
Page 212
Page 213
Page 214
Page 215
Page 216
Page 217
Page 218
Page 219
Page 220
Page 221
Page 222
Page 223
Page 224
Page 225
Page 226
Page 227
Page 228
Page 229
Page 230
Page 231
Page 232
Page 233
Page 234
Page 235
Page 236
Page 237
Page 238
Page 239

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.