Úrval - 01.08.1953, Blaðsíða 14
A einum hektara útengis ern að sumri
tU að meðaltaJi um fimm
milljónir kóngnlóa.
Þjóðtrú og staðreyndir um kóngulóna.
Grein úr „Magasinet“,
Eftir Törk Haxthausen.
KÓNGULÆR eiga það sam-
eiginlegt með músum, að
þær vekja ótta eða ógeð, jafnvel
hjá fílefldum karlmönnum. En
flestir geta þó, andspænis þrif-
legri og veluppalinni mús, við-
urkennt að hún sé í rauninni
allra fallegasta dýr. Öðru máli
gegnir um kóngulærnar; þær
eru og verða ljótar, og því leng-
ur og nákvæmar sem maður
skoðar þær, því ljótari verða
þær. Samt hafa þær átt sína að-
dáendur. Englendingurinn dr.
T. Muffett skrifaði árið 1658
um háfættu húskóngulóna (Te-
genaria parientina) „Húð henn-
ar er svo mjúk og slétt og vel-
hirt, að jafnvel hönind fegur-
ustu blómarósar kemst þar ekki
í samjöfnuð.“ Aðrir líta hvers-
dagslegri augum á þær, þó að
þeir séu jafnsannfærðir um á-
gæti þeirra. Rómverski sagn-
fræðingurinn Plinius, sem uppi
var á 1. öld e. Kr., sagði að
kónguló, lokuð eða greipt í
vemdargrip, væri gott ráð við
mýrarköldu. Ráðið hlýtur að
hafi gefizt vel, eða mýrarkald-
an stundum reynzt væg, því að
kóngulóarverndargripir voru í
notkun fram á miðja 19. öld.
Kringum 1750 skrifaði ensk-
ur læknir, dr. Watson, eftir-
farandi lyfseðil sinn til lækn-
ingar á inflúensu, kvefi, mýrar-
köldu, berklum og öðru því, sem
þá var kallað einu nafni „hita-
sótt“: „Stór kónguló er marin
varlega í sundur, lögð í rúsínu
eða smurð á brauðsneið og borð-
uð á fastandi maga að morgni
dags.“ Vísindin hafa sem betur
fer afskrifað svona lyf fyrir
löngu. En flest okkar munu þó
sem börn hafa f engið kóngulóar-
vef á blæðandi skeinu — af því
að hann væri svo blóðstillandi
•.. og það er guðs undur og
kraftaverk, að ekki skuli fleiri
hafa dáið af stífkrampa af völd-
um þessa gamla húsráðs, en
raun ber vitni.
Það er gömul trú, að kóngu-
lær getið sogið eitur úr líköm-
um sjúklinga. Þegar hengd var
kóngugló í valhnotuskel um
hálsinn á hitasóttarsjúklingi var
það til þess að hún drægi óholla
vessa úr líkama sjúklingsins. Nú
er kóngulóin fyrir löngu rúin