Úrval - 01.08.1953, Blaðsíða 113

EKKJULEIKUR
111
þeim. Og það er reyndar á
þennan eina fátæklega hátt sem
þeir geta haldið áfram tilveru
sinni, þar til þeir verða alveg
þurrkaðir út í hægri hringrás
náttúrunnar. En ef þeir verða
þess varir að mennirnir ætla að
láta þá deyja til fulls, einnig í
minningu þeirra — er þá nokk-
uð undarlegt þó að þeir verði
hrelldir eða ráðvilltir eða ör-
vilnaðir, svo að við beri á ein-
mana næturstundum að hinar
síðustu rotnandi leifar af því
sem þeir einu sinni voru rótist
upp úr gröfinni, enda þótt þeir
séu ekki annað en holdlausir
skuggar, nálgist þá sem íifandi
eru og leggi fyrir þá hina þöglu
spurningu: ,,Hafið þið þá alveg
gleymt mér? Horfið á mig —
svona aumur og eymdarlegur
hef ég aldrei verið fyrr. Verið
miskunnsamir og látið mér eftir
svolitla ögn af lífi í minningu
ykkar svo að ég geti sofið ró-
lega.“ Eða ef skelfing þeirra
breytist í ögrun og hatur, er þá
ekki eðlilegt að þeir veki þá
sem lifa og fylli þá ótta og hryll-
ingi svo að þeir muni eftir
þeim?
Þannig voru þær hugsanir
sem sóttu á Georg meðan sjálfs-
ásökuninn kvaldi hann. Honum
þótti hann vera eins og maður
sem hefði lengi vanrækt hóg-
værar niðurgreiðslur á gamalli
skuld, og sér nú allt í einu að
hún hefur á meðan hrúgast upp
með vöxtum og vaxta vöxtum
í byrði sem ætlar að sliga hann.
Að sjálfsögðu reyndi hann, ef
glaðnaði til í huga hans, að
sigrast á þessu þunglyndi, sem
hafði borið bráðar að en hann
gat skilið. Honum fannst hann
gera Mörtu órétt að láta hina
dánu fá svo mikið rúm í huga
sér. Honum gramdist það og
hann reyndi á allan hátt að bæta
fyrir það svo að hún tæki ekki
eftir neinu. Og það var einmitt
þetta sem kvaldi hana mest.
Hann lék hlutverk fyrirmynd-
areiginmanns af slíkri heilagri
skyldurækni að hún komst ekki
hjá að veita athygli slæmri sam-
vizku hans. Eftir á hafði hann
síðan slæma samvizku gagnvart
hinni dánu. Það er þetta sem
sálfræðingar kalla vítahring-
inn.“
Presturinn þagnaði og horfði
um stund þegjandi framfyrir
sig. Án efa var hann að hug-
leiða það, að ekkert víti gæti
jafnast á við það sem verður
til í bezta tilgangi af ást, sem
er ekki nógu heit, þó að hún
sé bæði göfug og fórnfús.
Síðan sneri hann sér aftur að
hinum unga áheyranda sínum:
„Já,“ sagði hann, „svo er eig-
inlega ekki frá meiru að segja
umfram það, sem þér þegar vit-
ið: Þegar Marta sá, að Georg
gat ekki verið án Lilju deyddi
hún hann svo að hann gæti sam-
einazt þeirri sem hann þráði.
Hún hlýtur að hafa elskað hann
óumræðilega heitt. Sjálf var hún
ekki hrædd við að deyja; þegar
hún skrifaði náðunarbeiðnina