Úrval - 01.08.1953, Blaðsíða 16

14
ÚRVAL,
máli um, að kóngulær séu alls-
staðar. Þetta er sanni nær en
ætla mætti; í rauninni væri
hvergi hægt að drepa niður
fingri á landabréf án þess að
fá eina eða fleiri kóngulær und-
ir nöglina. í hæstu trjám, í mýr-
um og fenjum, í mauraþúfum:
allsstaðar þar sem vænta má
skordýra, situr kónguló í leyni
og bíður eftir bráð. Langfættir
hlauparar eru á veiðum á tún-
um og engjum, gildvaxnar, hæg-
fara kóngulær sitja og bíða í
haglega gerðum vefjum sínum,
dag og nótt eni kóngulær á veið-
um, soltnir herskarar, sem nota
allar hugsanlegar aðferðir til
að seðja hungur sitt.
Það eru til ótrúlega margar
tegundir kóngulóa, og hver
hefur sína sérstöku veiðiað-
ferð. Veiðikóngulærnar eða
móakóngulærnar eru flestar,
en fáséðastar af því að þær
spinna ekki vefi, heldur elta
uppi bráðina. Meðal þeirra eru
mörg merkileg afbrigði, t. d.
Scytodes, sem er blettótt,
gildvaxin og letileg kónguló,
og ekki líkleg til mikils
veiðiskapar. En hún hefur sína
sérstöku aðferð við veiðarnar:
þegar hún kemst í námunda við
skordýr (í 2—3 sm fjarlægð),
tekur hún snöggan kipp, sem
að vísu flytur hana ekki úr stað,
en hefur örlagarík áhrif á bráð-
ina. Á broti úr sekúndu hefur
hún spýtt yfir hana límkennd-
um, þráðlaga vökvataumum,
sem líma hana fasta við jörð-
ina; því næst sezt hún makinda-
lega að snæðingi.
En kóngulær eru í hugum
flestra óaðskiljanlegar hinum
glitrandi vef jum, sem allsstaðar
má sjá úti í náttúrunni, og í
vefnaði er uppfinningasemi
spunakóngulónna vissulega tak-
markalaus. Hinir einföldu, ryk-
gráu þríhyrningavefir, sem sjá
má í öllum hornum á útihúsum
og verkfæraskúrum, eru ekki
fallegir, en þeir gera sitt gagn.
Nokkur afbrigði af ættinni The-
ridion vefa sér einfalda vefi, sem
ekki virðast gerðir eftir neinum
reglum, en eru aðeins strengdir
þræðir festir við jörðu. En niður
við jörðina eru þeir alsettir litl-
um, límkenndum dropum. Ef lít-
il bjalla rekst á svona þráð á
götu sinni — sem oft kemur fyr-
ir — festist hún. Hún spriklar
og flækist þá enn meira í þræð-
inum og loks slitnar þráðurinn
frá jörðu við átökin. Bjallan
tekst á loft, því að þráðurinn
var strítt strengdur, og þeg-
ar hún hefur spriklað sig
þreytta, dregur Theridion hana
til sín, flækir hana enn meira
í þræðinum og drepur hana loks.
Fallegastur allra kóngulóar-
vefa er sá kringlótti, sem allir
þekkja, skáldin hafa sungið lof
og allir skóladrengir krota á
bækur sínar áður en þeir geta
teiknað nokkuð annað. Þessir
vefir eru sannkallað verkfræði-
legt undur. Við þurfum ekki
annað en setja okkur í spor
kóngulóarinnar til að skilja það.