Úrval - 01.02.1959, Side 7

HUGLEIÐINGAR UM EÐLI STJÓRNMÁLASKOÐANA
ÚRVAL
Russel nægði honum þannig
ekki til að ná því marki sem
hann hafði sett sér. Ég held
jafnvel að hann hafi heldur
aukið en hitt á þá spennu milli
austurs og vesturs, sem hann
hafði gert sér von um að geta
dregið úr. En hversvegna mis-
tókst honum ? Það er mjög mik-
ilvæg spurning. Vér, börn vor og
barnabörn erum, eins og Russ-
ell segir, í bráðri hættu, svo
bráðri að hversu lítið sem vér
kunnum að telja áhrifavald
stjómmálakenninga, ber oss að
gera allt sem vér getum til þess
að láta þær vinna fyrir friðinn.
En úr því að skírskotun Russells
til skynseminnar brást, hvaða
ráð eru þá líkleg til árangurs?
I bréfum Russells var ýmis-
legt sem benti til, að hann
væri í nokkurri óvissu um eðli
ágreining þeirra. í heild held ég
hann hafi gert ráð fyrir að and-
stæðar stjórnmálakenningar
séu svipaðar andstæðum vís-
inda- eða sögukenningum, kenn-
ingum sem hægt sé að fá menn
ofan af með því að skírskota
til staðreynda eða raka, jafnvel
þó að þeim finnist það hnekkir
fyrir sjálfsvirðingu sína að láta
af þeim. f samræmi við þetta
dregur hann þá nöturlegu álykt-
un, að úr því að þessir bréfa-
vinir hans gátu ekki fylgt hon-
um frá óvéfengjanlegum fors-
endum hans að jafn óumflýjan-
legri niðurstöðu hans, hlytu
þeir, eins og raunar flestir
stjórnmálamenn, að vera
heimskir. En hann talaði einnig
um þessar stjórnmálaskoðanir
sem ,,trú“, og í því orði felst
nokkuð önnur merking; og á
öðrum stað segir hann að
bréfavinir hans virðist vera of-
stækismenn, hvor um sig með
andlegar augnblökur, sem gerir
þá blinda á augljósar staðreynd-
ir. En ef hér er um að ræða
trú og blint ofstæki, er lítil von
til þess að vænta megi árangurs
af skírskotun til skynseminnar,
það gæti jafnvel verið heppi-
legra að láta slíkt ógert. Hitt
væri vænlegra til árangurs að
rannsaka hverju hlutverki
stjórnmálakenningar gegna, ef
með því mætti finna beztu leið-
ina til að jafna ágreining þeirra.
Meginhlutverk stjórnmála-
kenninga er að tjá í stuttu og
gagnorðu formi þau stjórnmála-
viðhorf sem tilteknum hópi
manna finnst hann verða að
efla innra með sér, afla fylgis
innan þjóðfélagsins í heild og
tefla fram gegn viðhorfum
andstæðinga sinna. Öll reynsla
sýnir að þessi gagngera sam-
hæfing skoðana er nauðsynleg
þegar beita skal sameiginleg-
um aðgerðum til að ná stór-
brotnu marki. Stjórnmálamenn
geta ekki unnið það verk sitt
að sameina hin margvíslegu öfl
sem eru að verki í þjóðfélaginu
og beina þeim í einn farveg án
þess að nota fáar, einfaldar og
áhrifaríkar hugmyndir, sem
megna að rista djúpt í hug ein-
staklingsins og beina honum í
5