Úrval - 01.02.1959, Blaðsíða 10

tTRVAL,
HUGLEIÐINGAR UM EÐLI STJÓRNMALASKOÐANA
þá hægt að taka til bragðs?
I stjórnmálum er tími til að
þegja, alveg eins og tími er til
að tala. Á sama hátt og þær
stundir koma þegar menn þarfn-
ast þess að boðaðar séu í heyr-
anda hljóði sameiginlegar skoð-
anir, eru aðrar stundir þegar
þögnin er sá eini jarðvegur sem
nýjar sameiginlegar hugsanir
og síðar nýjar sameiginlegar
athafnir geta fest rætur í. Vér
lifum á slíkri stund nú. Vér
verðum að fórna að minnsta
kosti hluta af stjórnmálaskoð-
unum vorum til þess að forða
mannkyninu frá tortímingu; en
þessar skoðanir eru svo ríg-
bundnar og yfirgripsmiklar, að
vér getum ekki slegið af þeim
eða leitað nýrra með rökræðum.
En öll pólitísk reynsla sýnir
oss, að þegar svona er ástatt
er aðeins ein leið fær. Vér verð-
um að varast að skoða sér-
hvert þjóðfélagsvandamál í
ljósi hinna tveggja rígskoðuðu
stjórnmálaskoðana, hversu
mjög sem vér kunnum að taka
aðra fram yfir hina. Og
meira en það: vér verðum að
neita með öllu að ræða kosti
þeirra og galla eða taka þátt
í rökræðum um þær. 1 stað
þess eigum vér að beina allri
athýgli vorri að þeim hagnýtu
atriðum sem fólgin eru í sér-
hverju samkomulagi; og sér-
hverja tilraun til að brjóta upp
á hugmyndafræðilegum um-
ræðum ætti að kveða niður.
Þannig hefur t. d. kaþólskum
mönnum og mótmælendum tek-
izt að lifa í friði hverjir við
aðra. Þeir komust aldrei að
neinu samkomulagi um trúar-
kenningar, og ekki heldur að
neinni niðurstöðu um það í
hverju ágreiningurinn væri fólg-
inn, en hugsanir og athafnir
voru aðskilin með kyrrlátri van-
trú og nýr grundvöllur skapað-
ist fyrir sameiginlegar aðgerð-
ir flokka, sem virtust ósættan-
legir.
Ef vér, sem hugsum um þessi
mál, getum tileinkað oss þess-
konar umburðarlynda vantrú
gagnvart ríkjandi stjórnmála-
kenningum, mun það örva
stjórnmálamenn vora til hins
sama. Þeir myndu þá varast.
stóryrðin, sem þeim er svo tamt
að grípa til, og þegar þeir
setjast að samningaborðinu
munu þeir beita áhrifum sínum
til þess að aðrir varist þau líka.
'Ég er sannfærður um að heil-
brigð skynsemi er nú víða um
heim að rísa gegn þessum
lífshættulega einstrengings-
hætti; og ef vér hefðum þótt
ekki væri nema helming þess
hugrekkis sem Bertrand Russ-
ell hefur, og notuðum það ekki
til að viðhalda eða stæla um
kenningar, heldur til þess að
þoka þeim til hliðar og kref jast
þess að fulltrúar vorir geri hið
sama í hugsunum sínum, ræðum
og samningum, trúi ég því, að
vér munum í raun og veru fá
einhverju áorkað fyrir sjálfa
oss, börn vor og mannkynið allt.
8