Íslenska leiðin - 01.11.2020, Blaðsíða 12

12
Hógværð
Í fyrsta lagi hef áttað mig á þessi fimm
ár er að ég veit töluvert minna en ég
hélt, en á samt að heita sérfræðingur;
er það vel.
Hógværð gagnvart flóknu viðfangsefni
er bráðnauðsynlegt veganesti. Stjórn-
málafræði sem vísindagrein, svipar til
flestra annarra félagsvísindagreina.
Margt í stjórnmálum er ómögulegt að
mæla. Það þarf sambland af kennin-
gum, tölfræðigreiningu, þekkingu á
sögu, kynjafræði, mannfræði og hag-
fræði (og mörgum öðrum tengdum
greinum) og almennri skynsemi til að
átta sig á þróun, í fortíð, framtíð og
nútíð. Að átta sig á og greina ákvarða-
natöku, átök og valdauppbyggingu er
vandmeðfarið. Því er gott að vita að
við höfum ekki öll svörin; er það vel.
Hlutlægni
Eitt það flóknasta við að vera stjórn-
málafræðingur á Íslandi að mínu mati
er þetta: þú getur annað hvort gert
þig gildandi í stjórnmálum og hags-
munabaráttu fyrir opnum tjöldum –
eða ekki. Í síðara tilfellinu verður lítið
mark á þér tekið.
Þetta er þó ekki svona klippt og skor-
ið, þótt ég hafi sjálfur valið þá leið að
reyna að halda mér utan deilumála
samtímans, ykkur til mikillar blessunar.
Öll höfum við skoðanir. Það er réttur all-
ra í lýðræðissamfélagi að berjast fyrir
því sem fólk telur rétt. Þó er betra er að
byggja upp góðan orðstír með skýrum
og öflugum röksemdarfærslum. Það
er í raun hlutverk fræðifólks að hafa
skoðanir; að gagnrýna og greina.
Einnig er mikilvægt að byggja grei-
ningu sína og texta á vissri tegund
hlutlægni – þegar svo á við – til dæ-
mis þegar skrifaður er fræðitexti, min-
nisblað, ritgerð eða unnin er frétt.
Það þýðir þó alls ekki að hundsa eigi
skoðanir. Mikilvægt er að geta litið á
málefni frá hinum ýmsu sjónarmiðum
og séð heildarmyndina. Þetta mun
reyna á hjá ykkur flestum.
Nákvæmni
Það ætti kannski ekki að þurfa að
taka það fram að þau sem starfa á
sviði tengdu stjórnmálafræði verða
eins og aðrir að vera nákvæm og el-
jusöm. Nákvæmnin felst í að fara rétt
með staðreyndir og vanda sig þegar
við setjum fram fullyrðingar. Fullyrðin-
garnar þurfa að vera skýrt rökstuddar
til að forðast að vera gripinn í bólinu
– þá missir einstaklingur trúverðuglei-
ka – hvort sem um stjórnmálamanne-
skju, fræðimanneskju eða skríbent er
að ræða.
Þetta á sérstaklega við nú á tíma up-
plýsingaóreiðu þar sem stjórnmálafólk
reynir á mörk staðreynda og skoða-
na. Ef á að stunda rannsóknir í stjórn-
málafræði, blaðaskrif eða taka þátt
í stjórnmálaumræðu er best að vísa
skýrt í gögn, dæmi og heimildir. Hægt
er að spyrja sig: hvaðan kemur hei-
mildin eða gögnin sem ég styðst við
í röksemdafærslu minni? Get ég treyst
þeim? Hvers vegna eða hvers vegna
ekki? Hvaða hagsmunir búa að baki
þessum staðhæfingum?
Ég vona að þessi takmarkaða viska og
innsýn nýtist ykkur. Ég tel að ef þið hafið
þessa þrjá meginmola bakvið eyrun;
hógværð, hlutlægni og nákvæmni, og
reynið ykkar besta, gangi ykkur allt í
haginn í þeim viðamiklu og flóknu ver-
kefnum sem bíða okkar kynslóðar.