Heima er bezt - 01.08.2009, Qupperneq 38

Hún lést á heilsuhælinu í Skodsborg 22. nóvember 1915, 84
ára að aldri og var jarðsett í Sölleröd á Sjálandi.
Arið 1933 kom út ævisaga Eiríks Magnússonar eftir dr.
Stefán Einarsson og er það merk heimild um ævi þeirra
hjóna beggja. Við hana hefúr að nokkru verið stuðst við
gerð þessar greinar, svo og Dægradvöl Benedikts Gröndal
og ýmsar aðrar heimildir.
Þess var áður getið, að Sigríður Einarsdóttir úr Brekkubæ
var stundum yrkisefni samtíðarmanna sinna. En sú vegsemd
náði út yfir gröf og dauða, því 67 árum eftir andlát hennar, það
er að segja árið 1982, kom út ljóðabókin „Næturferð - ljóð
um frelsi“ eftir Jón Oskar. I þessari bók er að fínna ljóð, sem
skáldið kallar einfaldlega „Sigríður dóttir hjóna“ og skírskotar
þar sýnilega til húsgangs þess, sem fýrr er nefndur. Að vísu
er Sigríður rangfeðruð í þessu ljóði og sögð Þórðardóttir og
umhverfí hennar að hluta til sveipað nokkuð sveitalegum
blæ, auk þess sem Brekkubær er nú bara kallaður Brekkukot
og farið nokkuð frjálslega með staðreyndir að ýmsu öðru
leyti. En menn hafa svo sem tekið sér stærri skáldaleyfí en
þetta. Ljóð Jóns Oskars hljóðar svo:
Sigríóur dóttir hjóna
1
Hún Sigríður dóttir hjóna í Brekkukoti
er komin í kvenfélagið, hafiði heyrt það,
drengir?Þeir hlæja allir,
hraustir, ungir og gamlir sjómenn ogfara
að bregða á glens, hún Sigga í Brekkukoti,
já, sú kann að gera skóna,
og sú œtlaði nú að fara að byggja sér hallir
úr vindum og skýjum og torfinu í Brekkukoti,
og sitja með gullþráð og prjóna
í kvenfélaginu innanum finu frúrnar.
Hann Finnur í búðinni hlœr um leið og hann vegur
tvö pund afhveiti ogséra
Guðmundur tottar vindilinn sinn glettinn og lœtur
hláturinn sjatna á meðan oddvitinn gemsar,
en segir spakur að lokum:
Bara það verði ekki eintómar rosabullur.
2
Og dag einn koma þeir saman í hreppsnefndinni.
Hvaða fyrirgangur er í henni Siggu?
Þeir taka í nefið, hvessa brúnir og karpa.
Ja, hún hefur lœrt, segir einn, hún kvað lesa dönsku.
Ja,fari það kolað, hreppstjórinn mælir af þunga,
hún er þó bara hún Sigga í Brekkukoti,
dóttir hans Þórðar sífulla og búin að œsa
fólk í að heimta að kotungastúlkurnar fái
aó læra að sauma,ja, líklega rosabullur,
og skrift og reikning og gott ef ekki dönsku
ogfleira, rétt eins og heldrimannabörnin.
Og presturinn segir: Já, rétt er þetta.
En svona er tíðarandinn, margir gleyma,
að sœlir eru hógvœrir, þó má segja,
að ekki sé það allt afhinu vonda
sem Sigga okkar talar, nú og þetta:
Hún missti unnustann og barn sitt líka,
og hún er skáldmælt, les víst firn af bókum,
já, konan mín er öll á hennar bandi.
En hvað er þetta? segir Hans P. Thomsen,
sem útgerðina rekur, ég er hissa
á ræðu prestsins. Þetta er hún Sigga,
hún Sigga í Brekkukoti, ekkert annað.
Og pabbi hennar tómthúsmaður hérna
og gefinn fyrir sopann.
Og efnúá hér engan mun að gera
á þeim sem völdin hafa og menntunina
og hinum sem vor drottinn kaus að setja
í aðra stétt, ja, hvert stefnum við, prestur?
Og oddvitinn er sama sinnis, tekur
upp pontuna og snússar sig og kumrar:
Ja, hver hefði nú trúað þessu um árið,
þegar hún Sigga gekk í kvenfélagið?
Og þannig var sá fundur merkur fundur,
en fundargerðarbókin týnd, því miður,
og þess vegna kannýmislegt að hafa
skolast til í lífsins öldugangi,
og ráð að taka allt með fyrirvara
sem hér er skráð um Siggu í Brekkukoti.
Aður en skilist er að fúllu við Sigríði Einarsdóttur ffá
Brekkubæ, er ekki úr vegi, að minnast í fáeinum orðum
systurdóttur hennar og nöfnu, Sigríðar Maríu Gunnarsson.
Foreldrar hennar voru hjónin séra Sigurður Gunnarsson, sem m.
a. þjónaði austur á Valþjófsstað og Soffia Emelía Einarsdóttir.
Móður sína missti Sigríður þegar hún var á 17. ári, en hún
var fædd árið 1885. Á árunum 1906 til 1915 dvaldi hún á
heimili Eiríks Magnússonar og Sigríðar móðursystur sinnar í
Cambrige. Eftir heimkomuna hélt Sigríður María föður sínum
heimili í Reykjavík. Hún lagði nokkra stund á málaralist,
eins og fram kemur í bók Hrafnhildar Schram, Huldukonur
í íslenskri myndlist, er kom út hjá Máli og menningu árið
2005. I því sambandi má geta þess, að á hemámsárunum
dvaldi hún vetrarpart í listamannanýlendunni Hveragerði og
lagði þar stund á list sína. Sigríður lést árið 1970.
Osagt skal látið, hvaðan Sigríði Maríu hefúr komið
listhneigðin. En minnast má þess, að Sigríður móðursystir
hennar, sem hér hefur verið Ijallað um, var listræn kona. Hún
var, eins og komið hefúr fram hér að ofan, liðtæk á gítar og
mun m. a. hafa kennt á það hljóðfæri í Reykjavík. Má vera,
að hún hafi orðið fyrst til þess.
(Síðbúið framhald greinar í Lesbók
Morgunblaðsins, 18. desember 1995.)
326 Heima erbezt