Heima er bezt - 01.08.2009, Side 85

1923 álitu þeir,semhöfðubaristfyrirþjóðleikhúshugmyndinni
að málið væri tapað, en þá kom Jónas alþingismaður
Jónsson, sem [síðar varð] kirkju- og menntamálaráðherra
og bauð liðsinni sitt og sinna skoðanabræðra til þess að
taka málið upp að nýju. Það, sem þingmaðurinn bauð,
voru 12-15 atkvæði. Aðalskilyrðið, sem hann setti, var
að Jakob Möller bæri málið upp í neðri deild, sem hann
líka gerði. Nýjungin, sem fram var borin, var að láta
skemmtanaskattinn úr kaupstöðum með 1500 íbúum
eða fleiri ganga til að koma leikhúsinu upp, og svo síðar
til að styðja leiki, sem þar færu fram. Málið gekk til
mcnntamálanefndar, og þar var fyrir séra Sigurður
Stefánsson, sem tók því tveim höndum, og ákvað, að
nefndin skyldi ekki slíta fundi fyrr en þeir væru búnir að
laga það í nefndinni og breytingartillögur hennar komu
á þingið morguninn eftir.
Málið kom til menntamálanefndar efri deildar. Þar tók
ungfrú Ingibjörg Bjamason málinu líkt og séra Sigurður í
neðri deild. Jónas Jónsson var þar líka í nefndinni, og það
var síðan samþykkt þar með öllum atkvæðum. Fyrir þá sem
málinu unna er vert að geta þess, að nokkra síðar var fyrir
þinginu uppástunga um að skipta skemmtanaskattinum á milli
landsspítalans og leikhússins, en þá stóð ungfrú Ingibjörg
Bjarnason upp og sagði - þrátt fyrir það að landsspítalinn
hefur alltaf verið henni sérstaklega hjartfólginn - að það yrði
aðeins til þess, að hvorug stofnunin kæmist upp.
Því máli er vel farið, sem einasta þingkonan okkar
styður.
Þegar málið spurðist í útlöndum, mætti það eindreginni
aðdáun, að leysa hnútinn á þennan hátt og láta þær skemmtanir,
sem minna eru verðar, bera þá bestu, „þetta ætti hver
kennslumálaráðherra og öll þing að taka upp“, stóð í þýsku
blaði, og Alþingi hefur fátt gert sér til meiri sóma, en að nota
skemmtanaskattinn á þennan hátt.
Þrír tumar
Á menningu hvers lands era þrír tumar, sem gnæfa hæst.
Það er fyrst og ffemst kirkjan. Grundvöllurinn undir hana
var lagður hér á landi 1096 með tíundarlögunum. Annar
tuminn er Háskólinn. Grunnurinn undir hann var lagður á
fæðingardegi Jóns Sigurðssonar 1911, og litlu síðar. Nú er mér
sagt, að þó háskólinn megi heita að hafa húsnæði til ýtrustu
nauðsynja, þá hafí stjómin ákveðið að byggja veglegt hús yfir
háskólann fyrir þrjá Ijórðu milljónar króna, og þá má segja
að sá tuminn sé sæmilega reistur. Grannurinn undir þriðja
turninn - leikhúsið - er einnig lagður; það á að verða til á
næstu árum, og teikningar sýna hvemig það á að vera.
Framhlið og vesturhlið leikhússins
Teikningarnar, sem hér era prentaðar, eru eftir húsameistara
ríkisins hr. Guðjón Samúelsson. í vetur var farið með þær til
útlanda og þær sýndar þar, bæði listamönnum og mönnum,
sem um langan aldur hafa unnið daglega á leikhúsum, til þess
að þeir gætu gert tillögur um, ef einhverju þyrfti að breyta.
Húsið er 27 metrar á breidd nema nyrst, þar er það breiðara.
Fremri brún framhliðarinnar er 15 metrar á hæð, og turninn
yfir leiksviðinu er 25 metrar á hæð. Lengd hússins eru 50
metrar.
Heima er bezt 373