Læknaneminn - 01.11.1969, Page 34

30
LÆKNANEMINN
Reynt hefur verið að finna lyf,
sem komið gætu í stað barbítúrat-
anna, en árangur hefur verið lé-
legur. Eitt þessara lyfja var
Thalidomide.
Brómíð hefur róandi verkun
eins og barbítúrötin og hefur ver-
ið notað lengi.. Ávanahætta er
nokkur og aukaverkanir slíkar,
að nú mun notkun þess að mestu
hætt.
Áfengi hefur nokkuð hliðstæða
verkun við barbítúröt og hefur
krossþol við þau. Það lýtur ekki
lögum um sölu lyfja, enda þótt
ávanahætta sé mikil og vonandi
eru þeir læknar fáir, sem telja
réttlætanlegt að ráðleggja sjúkl-
ingum sínum að neyta áfengis að
staðaldri.
Vegna þess, hve barbítúrötin
hafa mikla svæfandi verkun, er
ekki heppilegt að gefa þau sem
róandi lyf að morgni, ef fólk ætl-
ar að stunda vinnu. Því hefur ver-
ið leitað að lyfjum, sem draga úr
kvíða og spennu án þess að vera
svæfandi.
Mepróbamat fannst um 1950
og náði skjótt mikilli útbreiðslu.
En strax árið 1955 var orðið ljóst,
að lyfið er talsvert ávanamynd-
andi og það jafnvel svo, að margir
þeir, sem áður höfðu misnotað
barbítúröt, byrjuðu að misnota
mepróbamat í staðinn. Þykir nú
ástæða til að vara alvarlega við
þessu lyfi (13).
Síðar komu fram lyfin klópoxíð
(Librium) og diazepam (Valíum,
Stesolid). Þau hafa jafnvel kröft-
ugri róandi verkun en mepró-
bamat, en ávanahætta hefur verið
talin minni. Eitthvert þol mynd-
ast þó, og lýst hefur verið alvar-
legum fráhvarfseinkennum eftir
mikla notkun (16). Víman verður
heldur ekki áberandi nema við
stóra skammta. Eftir því, sem ég
kemst næst, ætti hámarksskammt-
ur af klópoxíði að vera 75 mg á
dag, en af diazepam 15 mg. Menn
mættu gjarnan muna eftir, að það
lyf er til í 2 mg töflum og því auð-
velt að skammta það vægilega.
Á síðast liðnum vetri var gerð
tilraun á höfundi þessarar grein-
ar á Rannsóknarstofu í lyfja-
fræði. Fyrst tók hann 30 mg af
diazepam í einu. Klukkutíma síð-
ar hafði magn lyfsins í blóðinu
náð hámarki, 1,4 míkróg/ml. Um
2Y2 klst. eftir inntökuna var hún
0,55 míkróg/ml. Um kvöldið tók
hann enn 10 mg og næstu tvo daga
10 mg kvölds og morgna. Fann
hann af þessu talsverð áhrif, eink-
um fyrstu 5—6 klst. eftir inntöku.
Hann fékk talsverða vímu og
varð allkjaftagleiður, þegar hann
var meðal annarra manna, en mjög
syfjaður, þegar hann var einn,
svo að lestur varð næstum óhugs-
andi. Hreyfingar- og jafnvægis-
skyn brenglaðist nokkuð (ataxi),
og einnig þóttist hann merkja, að
hann væri venju fremur ógætinn
í umferðinni. En allar veraldlegar
áhyggjur hurfu eins og dögg fyrir
sólu. Öll þrjú kvöldin kenndi hann
í 3—4 klst, áður en hann tók
kvöldskammtinn. Nemendurnir,
sem voru fyrsta árs læknanemar,
sáu þá engin veruleg merki um
lyfjaneyzlu og gæði kennslunnar
voru sambærileg við það, sem var
fyrir og eftir tilraunina. En að
morgni 4. dagsins, 8 klst. eftir
síðustu inntöku, var magnið í
blóðinu enn mælt og reyndist þá
vera 0,8 míkróg/ml. Lyfið hafði
sem sagt safnazt fyrir í líkaman-
um, sem vegur um 72 kg. Samt
voru áhrifin að dómi neytandans
síður en svo meiri þriðja dag til-
raunarinnar en annan daginn. Þess
skal getið, að eitraðir skammtar