Læknaneminn - 01.04.2007, Page 52

Sjúkratilfelli 2
Greining
Vinnugreining var einföld blaðra (simple ovarian cyst),
líklega gengin frá eggjastokk. Verkir taldir geta skýrst af
blæðingu inn í blöðruna, sjá á mynd 2, eða snúningi fram
og tilbaka á eggjastokk með heftu blóðflæði og þar með
blóðþurrð og tilheyrandi verkjum.
Þar sem konan var ekki meðtekin af verkjum við skoðun
og hún kom inn á helgarvakt, var ákveðið að bíða með
aðgerð þar til tveim dögum síðar. Var konan þá kölluð inn
til kviðarholsspeglunar til að fjarlægja blöðruna.
Við aðgerð kom í Ijós 18 cm stór einföld blaðra á vinstri
eggjastokk, fyllt gráglærum vökva. Blaðran var fyrst tæmd
og hún síðan skræld út úr eggjastokknum. Vefurinn sem
myndaði blöðruna var svo sendur í vefjagreiningu. Gangur
eftir aðgerð var eðlilegur og útskrifaðist konan
samdægurs.
Vefjagreining leiddi svo í Ijós hluta af eggjastokk með
mucinous cystadenoma með borderline malignant
breytingum, focal intramucosal carcinoma með focal
microinvasion.
í kjölfarið var gerð önnur aðgerð þar sem afgangur af
vinstra eggjastokk var fjarlægður. Vefjagreining á
eggjastokknum sýndi eðlilegan eggjastokk án merkja um
illkynja breytingar.
Deilt hefur verið um það hvernig stiga eigi sjúkdóminn í
svona tilfellum, stigun sjúkdómsins er stig Ia eða Ic.
Samkvæmt afturskyggnum rannsóknum hækkar stig
sjúkdómsins úr Ia í Ic við það að tæma blöðruna fyrst og
gera síðan aðgerð til að fjarlægja eggjastokkinn. í hvorugu
tilfellinu er þörf á frekari meðferð.
6yn V
75/6/5EU 5.0
FPS Sd
Angle Z20d
Dffset
Dyn Rng 60d6
Persist 5
Edge 1
6ain 29dB
Dutput -SdE
Sray Map L
Mynd 2: Ómskoðun sýnir blæðingu inn í blöðruna
Umræða
Skyndilegir kviðverkir hjá konum á barnseignaraldri eru
algeng kvörtun. Orsakir slíkra verkja eru fjölmargar og
misalvarlegar. Efst á listanum yfir mismunagreiningar ættu
alltaf að vera eggjaleiðarabólga og utanlegsþungun og
hægt er að útiloka utanlegsfóstur með neikvæðu
þungunarprófi. Konur með bráða kviðverki og jákvætt
þungunarpróf þarf hins vegar að meta af kvensjúkdóma-
lækni til frekari greiningar. Aðrar algengar orsakir fyrir
bráðum kviðverkjum eru til dæmis botnlangabólga,
nýrnasteinar, tíðaverkir, legslímuflakk, blöðrur á
eggjastokkum og vandamál í tengslum við þær, t.d. rof á
blöðru með blæðingu inn í kvið, snúningur á eggjastokk
eða blæðing inn í blöðru.1
í tilfellinu að framan var um að ræða fyrirferð á eggja-
stokk sem gaf versnun á langvinnum kviðverkjum.
Mismunagreiningar í þessu tilfelli voru m.a. blæðing í
blöðruna, snúningur á eggjastokk ásamt einkennum frá
ristli og þvagblöðru vegna þrýstingsáhrifa. Þegar stórar
fyrirferðir greinast á eggjastokk eins og í þessu tilfelli þarf
að hafa í huga að snúist getur upp á eggjastokk með þeim
afleiðingum að blóðþurrð myndast. Hjá þeim sjúklingum
eru verkir yfirleitt mjög sárir og lífhimnuertingu að finna
við skoðun. Ef grunur leikur á slíku þarf að leiðrétta
ástandið sem fyrst með aðgerð. Yfirleitt er þá gerð
kviðarholsspeglun þarsem fyrirferð erfjarlægð og blóðflæði
er komið á til eggjastokks á nýjan leik. Ef mikil bið verður
á því að blóðflæði komist á aftur þarf að fjarlægja
eggjastokk vegna dreps.
Blöðrur á eggjastokkum eru algengar hjá konum á öllum
aldri allt frá fósturlífi þar til eftir tíðahvörf. Samkvæmt
breskum tölum hafa um 4% allra kvenna verið lagðar inn
á sjúkrahús fyrir 65 ára aldur vegna einkenna sem rekja
má til fyrirferðar á eggjastokk.2 Hjá konum fyrir tíðahvörf
eru fyrirferðir á eggjastokknum oftast góðkynja. Líkur á
illkynjun hjá konum með fyrirferð á eggjastokk fyrir
tíðahvörf eru 6-10%.3 Aðrar heimildir sýna líkur upp á 3-
6% upp að 40 ára aldri og 6% hjá konum milli 40-45 ára.4
Langoftast er því um góðkynja fyrirferðir að ræða.
Þar eru algengastar einfaldar blöðrur sem myndast í
tengslum við þroskun eggbús um miðbik tíðahrings. Þá
þroskast eggbú án þess að losa egg og heldur áfram að
stækka. Þær blöðrur verða þó sjaldan yfir 10 cm í þvermál.
Yfirleitt er ekki þörf á sértækri meðferð hjá konum með
þess háttar blöðrur heldur hverfa þær af sjálfu sér. Hins
vegar er alltaf viss hætta á rofi eða uppásnúningi
eggjastokks í tengslum við stærri tegundir einfaldra blaðra.
Aðrar tegundir fyrirferða á eggjastokk eru komnar frá
yfirborðsþekju eggjastokksins, kímfrumum eða
kynfrumustoðvef og geta þær verið bæði góðkynja eða
illkynja eins og var raunin hjá þessari konu. Þær eru einnig
af öllum stærðum. Þær fyrirferðir hverfa ekki af sjálfu sér.
Hafa þarf einnig í huga hluti eins og abscess í eggjaleiðara,
legslímuflakk og utanlegsþungun sjáist fyrirferð á
eggjastokk við ómun eða finnist stækkun við þreifingu.
Hvernig á svo að greina á milli þessara tegunda og
komast nær réttri greiningu til að ákvarða viðeigandi
meðferð?
Aldur sjúklings gefur góðar vísbendingar um uppruna
fyrirferðar. Konur eftir tíðahvörf eru margfalt líklegri til að
hafa illkynja fyrirferð heldur en þær sem eru yngri. Útlit á
ómskoðun gefur mikilvægar upplýsingar. Einfaldar,
52 Læknaneminn 2007