Læknaneminn - 01.04.2007, Qupperneq 68

Útskrifaðist frá Læknadeild HÍ 1949
Viðtal við Lilju Marfu Petersen, lækni
egar ég hafði samband við Lilju varð hún hissa á því
að ég skildi vilja hitta sig. Hún sagðist ekkert hafa gert
merkilegt um ævina. Þá varð ég hissa.
Mérfinnst Lilja María Petersen mjög merkileg kona. Hún
er fædd í Reykjavík 19. nóvember 1922. Foreldrar hennar
voru Hans Petersen kaupmaður og Guðrún Margrét
Jónsdóttir og er Lilja ein sex systkina. Hún kvæntist Jóni
Sigurðssyni, bifreiðastjóra árið 1949 og eignuðust þau
fimm börn.
Lilja lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík
árið 1942 og hóf nám við Læknadeild Háskóla íslands þá
um haustið. Hún vartólfta konan til að Ijúka læknisfræðinni
hér á landi en sex konur voru saman í náminu á þessum
tíma.
En hvað varð til þess að hún valdi læknisfræði? Lítið val
var um nám erlendis vegna ástands í heiminum á þessum
tíma og þess vegna kaus hún að læra á íslandi. Lítill áhugi
var fyrir lögfræði hjá Lilju og viðskiptafræði var nú bara
fyrir þá sem vildu leggja minna á sig í námi, eins og hún
orðaði það. Það var þannig aldrei spurning um hvort hún
færi í háskólanám, heldur bara hvaða deild háskólans
heillaði mest.
Uppbygging námsins fyrir 65 árum var talsvert frábrugðin
því sem læknanemar þekkja í dag. Því var skipt í þrjá hluta,
fyrsta hluta, miðhluta og síðasta hluta. Fyrsti hlutinn var
annars vegar eins árs kennsla í efnafræði (kemíu) og
heimspeki (fýlunni) og próf um vorið. Hins vegar var
kennsla í líffæra- og lífeðlisfræði sem fór fram næstu þrjú
árin. Ekki var þó bein kennsla í seinni fögunum heldur voru
nemar teknir upp og látnir þylja upp staðreyndir þar til þeir
strönduðu. Þá var næsti nemi tekinn fyrir. Prófað var í
líffæra- og lífeðlisfræði með munnlegum prófum í lok
þessara þriggja ára. Algengt var þó að nemar tækju prófin
eftir þrjú og hálft ár, jafnvel fjögur ár þegar þeim þótti
þekkingin orðin nægilega mikil. Gaman er að nefna að Lilja
varfyrsta konan til að Ijúka prófunum á réttum tíma og þar
af leiðandi fyrsta konan til að Ijúka læknisfræði á réttum
árafjölda.
Miðhluti námsins byggðist á kennslu í meinafræði og
lyfjafræði í eitt ár. Þegar hingað var komið fór kennsla
nánast eingöngu fram á Landspítalanum við Hringbraut og
var þar áfram þar til náminu lauk.
Lyflæknisfræði, skurðlæknisfræði, háls-, nef- og eyrna-
læknisfræði, húð- og kynsjúkdómafræði, kvensjúk-
dómafræði, heilsufræði, augnlæknisfræði og fleiri greinar
tilheyrðu svo síðasta hluta námsins. Áhugavert hlýtur að
þykja í dag að fyrsta verkefni stúdenta á skurðdeildum
fólst í að svæfa sjúklinga með chloroformi og
svæfingargrímu. Á þessum tíma voru notaðar sérstakar
grímur sem keyptar voru í Skotlandi. Einstaka sinnum var
notað eter. Formleg kennsla í þessum greinum var ekki
heldur til staðar heldur voru tímarnir frekar á spjallformi.
Kennsla var einnig yfir sumarið.
Lilja útskrifaðist frá Læknadeild árið 1949 eftir sjö ára
nám. Það var eðlileg tímalengd námsins á þessum árum.
Eftir útskrift vann hún sem héraðslæknir á Egilsstöðum þar
til í byrjun árs 1950 og eftir það tók við eins og hálfs árs
kandídatstímabil á Landspítalanum með hléum. Því lauk
formlega í byrjun árs 1952.
Lilja kenndi lengst af líffærafræði, fyrst við Fósturskóla
íslands frá 1968-1974 og síðan við Hjúkrunarskóla íslands
frá 1972 þar til honum var lokað upp úr miðjum níunda
áratug síðustu aldar. Henni þótti þetta starf henta betur
samhliða því að sinna fjölskyldunni og segir verkefnið hafa
verið eitt það skemmtilegasta sem hún hefurtekið sérfyrir
hendur.
í dag er það að sjálfsögðu undantekning að mönnum
bregði við að sjá kvenmann klæðast hvítum slopp og
munda hlustunarpípuna. Fyrir 65 árum þótti þetta ekki
sjálfsagt mál en ekki urðu konurnar þó varar við að þær
mættu beint mótlæti. Það var ekki gert upp á milli kynjanna
í kennslu og sjúklingarnir tóku þeim vel. Lilju líkar þróunin
í kynjaskiptingu Læknadeildar vel og segir konur alls ekki
síðri lækna en karla. Við látum þar við sitja í bili.
Texti: Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir
68 Læknaneminn 2007