Læknaneminn - 01.04.2007, Síða 139

Verkefni 3. árs læknanema
Hjartahormónið brain natriuretic peptide (BNP)
spáir fyrir um árangur hjartaaðgerða
Sigríður Birna Elíasdóttir1, Guðmundur Klemenzson1'2,
Bjarni Torfason1-3, Felix Valsson1'2
Læknadeildháskólaíslands^Svæfinga-oggjörgæsludeild2
og Brjóstholsskurðlækningadeild LSH3
Inngangur og markmið: Auk þess að vera dæla er
hjartað innkirtill sem seytir BNP þegar tog kemur á hjarta-
frumunar. Rannsóknir hafa sýnt að aukning verður á BNP í
sermi við hjartabilun. Markmið rannsóknarinnar var að
kanna hvort mælingar á BNP fyrir hjartaaðgerð geti spáð
fyrir um útkomu aðgerðarinnar.
Þátttakendur og aððferðir: Upplýsingum var safnað
úr sjúkraskrám 157 sjúklinga sem fóru í hjartaaðgerð
8.júní 2005-27. apríl 2006. NT -pro BNP var mælt hjá
sjúklingum fyrir aðgerð. Alvarlegir fylgikvillar eftir aðgerð
voru skilgreindir út frá legulend á gjörgæslu og var miðað
við að ef sjúklingur lá þrjá daga eða lengur, lést innan 28
daga frá aðgerð, þurfti inotropalyf eða aortupumpu (IABP)
eftir aðgerð og hvort sjúklingur fékk nýrnabilun eða har-
tadrep eftir aðgerð. Borin voru saman BNP gildi sjúklinga
með og án alvarlega fylgikvilla. Einnig var BNP borið sam-
an við euroSCORE og útfall hjartans.
Niðurstöður: BNP í sermi var martækt hærra hjá þeim
sjúklingum sem lágu þrjá daga eða lengur á gjörgæslu eða
létust innan 28 daga frá aðgerð (559 ng/L vs ng/L 3197
p<0,001). Einnig var það marktækt hærra hjá þeim sem
lágu 10 daga eða lengur á sjúkrahúsi (263 ng/L vs 1467
ng/L 0 = 0,006), þurftu á inotropalyfjum (2742 ng/L vs 412
ng/L p<0,001), eða aortupumpu (3984 ng/L vs 848 ng/L
p=0,001) að halda sólarhring eftir aðgerð og nýrnabilun
eftir aðgerð (854 ng/L vs 2759 ng/L). Ekki fannst martæk-
ur munur á BNP gildi sjúklinga sem fengu hjartaveggsdrep
eftir aðgerð. Góð fylgni var á milli BNP og EuroSCORE
r=0,64;p<0,001 og BNP og útfalls hjartans r=-0,26
p=0,004. Fyrir legulengd á gjörgæslu þrjá daga eða lengur
eða andlát var flatarmál undir ROC kúrfu 0,826 fyrir BNP,
0,802 fyrir logistic euroSCORE og 0,347 fyrir útfall hjart-
ans. Fyrir notkun inotropalyfja var flatarmál undir kúrfu
0,863 hjá BNP, 0,769 hjá logisti euroSCORE og 0,396 hjá
útfalli hjartans. Fyrir notkun IABP var flatarmálið 0,688 hjá
BNP, 0,522 hjá logistic eurosSCORE og 0,386 hjá útfalli
hjartans.
Ályktun: BNP spáir vel fyrir um alvarlega fylgikvilla eftir
hjartaaðgerða. Það er jafngott mælitæki og euroSCORE
fyrir aðgerð og betra en útfall hjartans metið sjónrænt
með véllindaómun fyrir aðgerð.
Lykilorð: Brain natriuretic peptide, hjartaaðgerð, fylgi-
kvillar, útkoma, euroSCORE,
Skammtíma áhrif kynfræðslu meðal unglinga.
Viðhorf og þekking unglinga á kynlífi,
getnaðarvörnum og kynsjúkdómum
Sigurbjörg Bragadóttir1, ReynirTómas Geirsson1'2
^Læknadeild Háskóla íslands., 2Kvennadeild Landspítla-
háskólasjúkrahúss 101 Reykjavík
Inngangur
Kynfræðsla hefur löngum þótt of lítil og byrja of seint.
Þrátt fyrir bættar kennsluaðferðir og kennsluefni hafa
unglingar enn ekki næga þekkingu og misskilningur er
algengur. Af opinberum tölum má ráða að hluti unglinga
lifirekki ábyrgu kynlífi. Umræða um kynhegðun unglinga í
þjóðfélaginu hefur verið talsverð undanfarin ár, en lítið
hefur þó verið rannsakað hvaða þekkingu þeir raunverulega
búa yfir. Til að styrkja núverandi forvarnarstarf var talið
æskilegt að athuga hvert viðhorf unglinga væri til
kynfræðslu, getnaðarvarna og kynsjúkdóma og hvaða
þekkingaratriði breyttust við fræðslu læknanema.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin náði til unglinga á fyrsta ári íframhaldsskólum
í Reykjavík og á Akureyri, fyrir og eftir kynfræðslu frá
Ástráði, forvaranarstarfi læknanema. Fyrir kynfræðslu var
lagður fyrir spurningalisti með 69 fjölvalsspurningnum og
eftir kynfræðslu sambærilegur listi með 70 spurningum.
Ekki var hægt að rekja lista aftur til einstaklinga. Fyrri
listanum svöruðu 417 unglingar en seinni listanum 386
(93%).
Foreldrar voru upplýstir um rannsóknina og gefið tækifæri
til að neita að þeirra unglingur tæki þátt í henni.
Við úrvinnslu var tölfræðiforritið SPSS notað og kí-
kvaðrat próf notað til að meta mun fyrir og eftir fræðslu.
Niðurstöður
I sex þekkingarspurningum kom fram marktækur munur
fyrir og eftir kynfræðslu. Önnur þekkingaratriði virtust
ekki hafa breyst að marki. Mesti munur var 21,7% í
spurningu um neyðargetnaðarvörnina (chi-square<0,001,
p<0,001).
Fyrir kynfræðslu vildu 81,6% (n=320) að læknanemar/
hjúkrunarfræðinemar sæu um kynfræðsluna en eftir
kynfræðslu merktu 89,7% (n = 286) við þann möguleika
(chi-square=0,003, p=0,002). Meirihluti unglinganna,
76,7% í fyrri hlutanum og 89,5% í seinni hlutanum, taldi
meiri líkur á að umræður sköpuðust ef sá sem sæi um
fræðsluna væri einhver sem þeir þekktu ekki (chi-
square<0,001 og p<0,001).
Ályktun
Nokkur árangur er af kennslu læknanema, en hann kann
aðallega að felast í styrkingu á jákvæðum hugmyndum og
þekkingu unglinganna. Þekking á neyðargetnaðarvörn og
Læknaneminn 2007 1 39