Læknaneminn - 01.04.2007, Blaðsíða 141

Verkefni 3. árs læknanema
Valsplæsing á umritunarmengi lífvera er eitt athyglis-
verðasta viðfangsefnið í erfðafræði um þessar mundir.
Mikilvægi þess jókst þegar raðgreining á erfðamengi
mannsins sýndi fram á að í því eru einungis 20-30 þúsund
gen. Hins vegar er mikill skortur á skilvirkum aðferðum til
að rannsaka og finna valsplæsingar m.a. í sjúkdómsgenum.
Á Lífefna- og sameindalíffræðistofu læknadeildar Háskóla
íslands hefur verið þróuð einföld rafdráttaraðferð sem
nefnist tvívíður þáttaháður rafdráttur (Two-Dimensional
Strandness-Dependent Electrophoresis; 2D-SDE). 2D-SDE
er öflug aðferð til að hámarka skilvirkni PCR magnanna og
endurblendinga auk þess sem hana má nota til að aðskilja
réttparaðar og misparaðar DNA sameindir.
Markmið verkefnisins voru margþætt: i) Að hámarka
afköst PCR mögnunar á flóknum cDNA sýnum, ii) að
skilgreina skilvirkar endurblendingaraðstæður fyrir flókin
cDNAsýni, iii) að skilgreina hversu lengi þarf aðendurblenda
cDNA sýnum fyrir styrkjöfnun, iv) að nota mangan fellingu
til að styrkjafna cDNA sýni, v) að nota 2D-SDE til að
einangra og mynda safn af valsplæstum cDNA sameindum
og vi) að staðfesta að safnið innihaldi valsplæstar cDNA
sameindir með raðgreiningu og samanburði við gagnabanka
um valsplæsingar í manninum.
RNA var einangrað úr 293T mannafrumulínu og víxlritað
í cDNA. cDNA sýnin voru skorin með Mbol skerðiensími.
Aðhæfar voru límdir á þau og þeir notaðir til PCR mögnunar.
Aðstæður þeirrar mögnunar voru hámarkaðar m.t.t.
hlutfalls ein- og tvíþátta DNA sameinda. Best var að láta
hvarfið ganga 16 hringi með vísaskoti (primer boost). í
framhaldinu voru skilgreindar endurblendingaraðstæður. í
Ijós kom að skilvirkast var að endurblenda cDNA afurðunum
eftir að aðhæfar voru skornir af. Aðeins þurfti að
endurblenda í 30 sekúndur til að bútar í háum styrk yrðu
tvíþátta. Eftir slíka endurblendingu sýndum við fram á að
hægt var að einangra allar einþátta cDNA sameindir með
mangan fellingu og styrkjafna þannig sýnið á einfaldari
hátt en áður hefur þekkst. Eftir styrkjöfnun var cDNA
afurðum endurblendað til að mynda misparaðar sameindir.
Mispöruðu cDNA sameindirnar voru einangraðar með 2D-
SDE, magnaðar upp, límdar inn í plasmíð og klónaðar.
Unnið er að því að raðgreina klóna úr safninu og bera
saman við þekktar valsplæsingar í gagnabönkum.
Sýkingar í bringubeini og miðmæti eftir opnar
hjartaskurðaðgerðir á íslandi 1997-2004
, -i
Steinn Steingrimsson , Tomas Guðbjartsson ' , Bjarni
Torfason1'^, Karl G. Kristinsson1'^, Magnús
Gottfreðsson1'4
1) læknadeild Háskóla íslands, 2) hjarta- og
lungnaskurðdeild, 3) sýklafræðideild, 4) smitsjúkdómadeild
Landspítala háskóla-sjúkrahúss (LSH)
Inngangur: Miðmætissýking ermjög alvarlegurfylgikvilli
opinna skurðaðgerða og samkvæmt erlendum rannsóknum
sjást þær í allt að 5% tilfella. Dánartíðni er umtalsverð,
sjúklingarnir þurfa oft að dvelja langdvölum á sjúkrahúsi
og fylgikvillar algengir. Markmið þessarar rannsóknar var
að kanna tíðni þessara sýkinga hér á landi og
áhættuþætti.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturvirk og náði
til allra sjúklinga sem gengust undir opnar hjartaaðgerðir
á íslandi 1997-2004, samtals 1650 einstaklinga en 63
börnum var sleppt. Sjúklingar sem fengu sýkingu og fóru í
enduraðgerð þess vegna voru fundnir með leit í aðgerðalista
LSH, einnig voru sjúklingar fundnir sem höfðu fengið
greininguna postop sýking í greiningarlistum LSH. Fyrir
sérhvern sjúkling með miðmætissýkingu voru valdir tveir
sjúklingar í samanburðarhóp sem gengist höfðu undir
hjartaskurðaðgerð á sama tímabili. Hóparnir voru bornir
saman með tilliti til ýmissa áhættuþátta og tegund aðgerða.
Einnig var gangur eftir aðgerð kannaður, iífshorfur,
ræktunarsvör og meðferð, bæði sýklalyfjameðferð og
skurðaðgerðir.
Niðurstaða: Á rannsóknartímabilinu greindist 41
sjúklingur (2,5%) með miðmætissýkingu, og var greiningin
yfirleitt gerð innan tveggja vikna frá aðgerð. Oftast var
um að ræða kransæðahjáveituaðgerð (75%) og
ósæðarlokuskipti (17%). Ekki var marktækur munur á
sýkingartíðni milli ára á þessu 8 ára tímabili (1,2 til 4%).
Algengustu sýkingavaldar voru Staphylococcus aureus
(36,6%) og kóagúlasa-neikvæðir Staphylokokkar (34,1%).
Alls fóru 39 sjúklingar í sárahreinsun og síðar endurvírun
en tveir sjúklingar voru eingöngu meðhöndlaðir með
sýklalyfjagjöf í æð. Tólf sjúklingargengust undirendurvírun
öðru sinni og fjórir sjúklingar þrisvar sinnum í allt. Fjórir
sjúklingar (9,8%) með miðmætissýkingu lifðu ekki af
aðgerðina, samanborið við 3,7% í samanburðarhópi. Einu
ári frá aðgerð voru 85% og 95% í hópunum tveimur á lífi
(p=0,ll). Hóparnir voru sambærilegir hvað varðar
kynjadreifingu, líkamsþyngdarstuðul og ástæðu aðgerðar.
Hins vegarvoru sjúklingarmeð miðmætissýkingu marktækt
eldri (p=0,02), höfðu oftar sögu um reykingar (p=0,03),
útæðasjúkdóm (p<0,01), heilablóðfall (p<0,01), lágt
útstreymisbrot (p=0,03) og sykursýki (p<0,05). Þar að
auki voru þeir oftar í NYHA flokki IV miðað við
samanburðarhóp (p=0,02).
Ályktun: Tíðni bringubeins- og miðmætissýkinga á
íslandi (2,5%) er sambærileg við erlendar rannsóknir.
Áhættuþættir eru svipaðir nema hvað ekki var marktækur
munurá kynjadreifingu, líkamsþyngdarstuðli og tangartími
hjá sjúklingum með sýkingu í miðmæti. Tíðni sýkinga eftir
hjáveitu- og lokuskiptaaðgerðir var einnig sambærileg.
Dánarhlutfall sjúklinga með miðmætissýkingu erumtalsvert
(14,6%) en þó lægra en í eldri rannsóknum.
Lykilorð: Áhættuþættir, hjartaaðgerðir, lífshorfur,
miðmætissýking.
Osteogenesis imperfecta á íslandi
Læknaneminn 2007 1 41