Úrval - 01.08.1963, Síða 125

HVAÐ ER TAUGALOST?
137
Skurðaðgerðarlost orsakast
líka af því, að blóðið helzt ekki
í sinni venjulegu hringrás, en í
þessu tilfelli er alls ekki um
sjálfkrafa bata að ræða. Það
getur komið mjög snögglega, t.
d. ef maður brennir sig illa, eða
ef um mjög mikil kvalaköst er
að ræða, t. d. vegna blóðtappa
eða magasárs, sem opnast.
Venjulega kemur það ekki fram
fyrr en 2—12 timum eftir að
maðurinn verður fyrir áfallinu.
Sjúklingurinn kann að hafa
jafnað sig dálítið eftir áfallið
og virðist ef til vill ekki vera í
neinni hættu. En þá byrjar hon-
um stundum að hraka mjög
snögglega. Hann missir að
nokkru leyti meðvitund og er
mjög fölur. Húðin er köld við
snertingu. Eyru hans og fingur-
gómar eru blá að lit, andar-
dráttur lians er grunnur og
hraður. Hann sýnir engin við-
brögð, þegar yrt er á hann.
Þetta kemur ekki fyrir fólk,
sem hefur aðeins meiðzt litils
háttar eða aðeins orðið ótta-
slegið. Því er áhættulaus að lofa
þeim ómeiddu að fara lieim. Það
verður að vera um að ræða lík-
amlegt áfall til þess að fram-
kalla þess háttar alvarlegt tauga-
lost, sem kemur fram eftir á.
Merki og einkenni skurðað-
gerðarlosts eru hin sömu og
þegar um alvarlegar blæðingar
er að ræða, og í rauninni er um
slíkt að ræða. Sjúklingurinn hef-
ur ekki nægilegt blóðmagn í
blóðrásarkerfinu, vegna þess að
því hefur blætt inn i hans eigin
v.efi. Það hefur komið fram mik-
ili leki blóðvökva til hins særða
eða sjúka líkamshluta, og æðar
og liáræðar annars staðar hafa
yfirfyllzt af blóði, og hefur þetta
gert ástandið hálfu verra. Venju-
lega eru um 24% af blóði manns
í hinum litlu háræðum vefj-
anna, en hitt blóðmagnið held-
ur áfram að streyma uin blóð-
rásarkerfið. Þegar um lost er að
ræða, eru um 60% blóðmagns-
ins í vefjunum. Hafi orðið um
að ræða biæðingar úr sári,
versnar ástandið enn til muna.
Vandamál það, sem slíkt lost
framkallar, er flókið, vegna þess
að þar er um að ræða svo
marga samslungna þætti. Auk
þessa vökvamissis er um að
ræða taugaáhrif kvalanna, eitur-
áhrif frá hinum særðu vefjum,
offramleiðslu adrenalíns úr
nýrnabettunum, og það getur
verið um það að ræða, að
skemmd hafi orðið á nýrum og
lifur. Því hættir ástandi sjúk-
lingsins til að síversna, ef hann
hefur fengið slæmt lost. Betra
er að reyna að fyrirbyggja slíkt
lost en að ráða bót á þvi, eftir
að það hefur komið í Ijós.
Fyrsta viðleitni starfsfólks