Úrval - 01.12.1966, Side 50

48
ÚRVAL
Fjársjóðir kemiskra efna.
Hvort sem Dauðahafið er nú
„illa innrætt“ eða ei, þá hefur það
reynzt vera sannkallað dýrgripa-
skrín á þessari öld tækninnar. Sam-
kvæmt áætlun, sem nýlega var
gerð, hefur það að geyma 45.000
milljónir tonna af verðmætum
efnum, svo sem sodium, klór,
brennisteini, pottösku, kalsíum,
magnesíum og brómi. Venjulegt
salt hefur verið unnið úr því allt
frá því sögur hófust, og nú hefur
Ísraelsríki ákveðið að hætta mikl-
um fjármunum til þess að hefja
þar vinnslu ahnarra kemiskra efna,
er eru alveg í sérstökum metum
í landi, sem er að öðru leyti fátækt
að málmum og öðrum dýrmætum
jarðarefnum.
Fyrsta skrefið í þessu dýra fjár-
hættuspili var að finna aðferð til
þess að þurrka upp stór svæði af
saltgrynningunum við strendur
þess og vinna saltið þar. Vatnið
sjálft mun verða notað í þessu
skyni. Nú um áramótin mun allur
sá helmingur hins grunna suður-
hluta vatnsins, sem ísrael á, verða
umluktur um 30 mílna löngum
flóðgörðum, og þar mun að líta
stærstu uppgufunartjarnir verald-
arinnar. Ísraelsríki hefur þegar
lagt meira en 35 milljónir sterlings-
punda í fyrirtæki þetta.
Slík efnavinnsla er furðuleg í
hæsta máta. Öll hráefni og orka
er „ókeypis“ í raun og veru. Upp-
gufunin fer fram með hjálp hinna
ofsaheitu sólargeisla. Pottaska
(potassium chloride) er helzta
kemiska efnið, sem unnið verður,
en eftirspurnin eftir efni þessu sem
áburðarefni (jurtafæðu) eykst nú
hröðum skrefum um gervallan
heim. Ísraelsríki býst við að auka
árlega framleiðslu upp í rúm
milljón tonn innan árs. En þótt
svona mikið verði unnið af efni
þessu á ári hverju, mun samt ekki
ganga allt of fljótt á birgðirnar, en
þar eru álitnar vera nægar birgðir
pottösku til þess að fullnægja allri
þörf veraldar í rúm 200 ár.
Jórdanía hefur geysilegan áhuga
á að keppa við nágranna sinn í
kemiska kapphlaupinu. Því hefur
erlendum sérfræðingum verið boð-
ið þangað nýlega, og eiga þeir að
teikna og gera áætlanir um og síð-
ar byggja efnavinnsluverksmiðju
fyrir þann hluta Dauðahafsins, sem
tilheyrir Jórdaníu. Jórdaníumenn
vona að byggð verði verksmiðja,
sem geti framlejtt um 500.000 tonn
af pottösku á ári.
Gröf Mósesar?
Jórdaníumenn standa að vísu
langt að baki ísraelsmönnum, hvað
efnavinnslu snertir, en þeir eru
samt komnir langt fram úr ísraels-
mönnum, hvað það snertir, að afla
sér tekna af komu skemmtiferðV-
manna þeirra, sem vatnið dregur
sífellt til sín. Einn morguninn sat
ég í strandgæzlubát .Jórdaníumanna
úti á miðju vatni. Þaðan má greina
fleiri helga staði en á nokkrum
öðrum stað á jörðinni. Hljómur
nafnanna glymur í eyrum okkar
sem klukknahljómur.
Við skulum líta beint í norður-
átt. Þar rennur hin helga á Jórdan
út í vatnið. Sjáið þið þyrpingu