Úrval - 01.12.1966, Blaðsíða 116

114
ÚRVAL
árásum af víkingum og oftar en
einu sinni var klaustrið í Lindis-
farne rænt og margir af munkun-
um drepnir. Þeir sem eftir lifðu
leituðu sér annars samastaðar fyrir
sig og guðspjöll sín, ög bein sankti
Cutbert og fundu hann á austur-
strönd írlands. Þegar þeir stigu á
skip á vesturströnd Norðymbra-
lands brast á mikill stormur og
þessari dýrmætu bók, sem var vand-
lega lukt í tréstokk, skolaði fyrir
borð. Munkarnir komust lífs af, og
gengu þeir á fjörur í leit að bókinni
og fundu hana í stokknum. Nokkrar
blaðsíður voru mikið skemmdar,
en að öðru leyti mátti bókin kall-
ast óskemmd.
Eftir slíkan flótta stað úr stað
fundu munkarnir að lokum vand-
legan samastað fyrir bein dýrlings
síns,' en það var í dómkirkjunni í
Durham, og var bókin lögð þar í
skrín hans, og þar var hún unz
skrínið var opnað 1104. Stuttu
seinna var þá sent aftur til Lindis-
farne, en þar hafði þá verið stofn-
að klaustur Benediktsreglu 11 árum
áður, og höfðu það gert munkar
frá Durham, og byggt á rústum
hins gamla klausturs sankti Cuth-
berts. Þar var handritið svo geymt,
unz klaustur voru leyst upp á
stjórnarárum Hinriks 8. og var þá
tekið utan af spjöldunum allt gull
og dýrir steinar, og gullið brætt, en
að öðru leyti beið bókin ekki
skemmdir. Sir Joseph Cotton náði
svo í handritið og kom því á Brezka
safnið, þar sem það er enn og verður
líklega lengi.
Að gerð eru Lindisfarne-guð-
spjöll ágætt dæmi um írskan lýs-
ingastíl sem tekið hefur breytingum
við það að flytjast til Englands.
Það virðist ekki hafa orðið nein
veruleg breyting á hinum upp-
runalega írska stíl á því tímabili er
dvalizt var í Iova og öðrum skozk-
um klaustrum. En þegar írsku
munkarnir fóru frá Skotlandi til
Norðymbralands, varð breyting á,
því þar sóttu að þeim úr ýmsum
áttum bæði frá byzönskum og í-
tölskum bókaskreytingum. Af því
hlauzt það, að þó að bækurnar, sem
gerðar voru í Lindisfarne væru
lýstar á nákvæmlega sama hátt og
í Kellsbók, að því er snerti útflúr,
upphafsstafi og fléttur, tóku mynd-
ir af mönnum miklum framförum.
Keltnesk handrit hafa hið mesta
snilldar-handbragð, og lýsir það
sér í hverri línu og hverjum drætti,
og hverri fléttu. Samt sýnast þess-
ir munkar ekki hafa verið þess um-
komnir að gera myndir af mönnum.
Kristur og guðspjallamennirnir eru
gerðir eftir gömlum fyrirmyndum,
en í Guðspjöllum sankti Cuthberts
eru myndir af guðspjallamönnum
tígulegar og svara sér vel. Aethel-
wold, sá sem þær myndir gerði,
hlýtur að hafa haft fyrir sér ein-
hver fögur handrit líklega í byz-
önskum eða ítölskum stíl. Af þessu
hefur hlotizt miklu meiri fjöl-
breytni í myndavali og nákvæmni
í útfærzlu hinna fjölþættu
mynztra. Auk þess er nú farið að
hafa blöð úr gulli og silfri, sem
alls ekki sjást í Kellsbók, né öðrum
handritum írskum þar sem engra
aðkominna áhrifa gætir.
Það má telja að Bókin frá Durr-
ow og Guðspjöllin í gamla keisara-