Úrval - 01.06.1967, Side 7

VEÐUR OG VEÐRÁTTA
5
andi. En það er á ríkisstjórnarskrif-
stofum, við áætlunarbúskap og við
stórframkvæmdir iðnaðar og við-
skipta sem þörfin á bættum spám
segir mest til sín, og þar verður
ávinningurinn af þeim mestur.
Veðráttuna líta sumir á sem arðs-
uppsprettu, sem mætti láta gefa
meira af sér, en aðrir sem skaðvald,
sem þurfi að girða sem mest fyrir,
en hvað sem því líður, þá eru menn
því betur settir sem þeir vita betur.
Á þeim svæðum, sem þekkingin á,
veðurfarinu er skemmst á veg kom-
in: á eyðimörkunum miklu og á
úthöfum suðurhvelsins er ekki fyr-
ir hendi, eins og á svæðum hinna
rækilegu rannsókna, mikið magn
af gögnum um veðurfar fyrri ára.
En á slíkum svæðum má nú stytta
sér leið með því tilliti sem gervi-
hnettirnir geta veitt. Það eru mynd-
ir frá þeim sem sýna sambandið
milli hinna fjarlægustu staða á
jörðinni samtímis og við það verður
margt ljóst, sem áður var hulið.
Það eru raunar gervihnettirnir
sem hafa gert það kleift að ráðast
í fyrirtæki eins og Alþjóða-veður-
gæzluna, og gagnsemi þeirra kemur
raunar undir eins í ljós með þeirri
vitneskju, sem þeir veita jafnt og
þétt um skýjamyndanir og um að-
draganda óveðurs, þegar hann er á
fyrsta byrjunarstigi sínu.
Enn er hið þriðja starfssvið þar
sem menn vænta sér mikils af bætt-
um veðurspám — og það eru' ef til
vill þeir, sem öðrum fremur bíða
óþreyjufullir þeirra endurbóta sem
veðurgæzlan á að veita — en það
eru hin miklu flugfélög. Það er
sérstakt um þau, að þau biðja um
veðurspár, sem nái lengra upp í
loftið.
Það hefur lengi verið mesta eyð-
an í gögn þeirra manna, sem setja
fram veðurspár, að lítil vitneskja
hefur legið fyrir um hin efri loft-
lög. Og til þess að hinar stóru
hljóðfráu farþegaflugvélar geti orðið
öruggar á flugi sínu um háloftin
verður að vera hægt að fylla þessa
eyðu. Það verður naumast hægt að
ganga fyllilega frá smíðinni á
„Konkord“-þotunni og öðrum hljóð-
fráum sem eiga að koma í kjölfar
hennar fyrr en betur verður vitað
um þær ástæður, sem þær eiga að
fljúga við að mestu leyti.
í nýrri skýrslu frá Sambandi veð-
urfræðinga (W. M. O.) er á það
bent, að þar sem kerfi athugunar-
stöðva verður að ná um allan hnött-
inn, megi hvergi vera meira en 1000
kílómetrar á milli stöðva, og þetta
kerfi eða ,,net“ verði að vera kom-
ið upp fyrir 1972. Þessvegna verður
að reisa um 50 nýjar og fullkomna
og auka starfsemina við 80 þeirra,
sem fyrir eru, en allar slíkar stöðv-
ar geta aðeins athugað veðrið og
loftið eins og það sést á landi og
niðri við jörð.
Niðri við jörð eru vitanlega
mestar eyður í athuganakerfið á
höfum úti, einkum fjarri aðalsigl-
ingaleiðum og þó allra helzt á haf-
svæðum suðurhvelsins. Ein 4000
flutningaskip frá fjöldamörgum
löndum hafa nú þegar tekið að sér
veðurathuganir, sem þau senda frá
sér jafnóðum. Til dæmis senda öll
olíuskip Shell’s frá sér reglulegar
veðurathuganaskýrslur á sex tíma
fresti, og er þetta sjálfboðastarf af