Úrval - 01.06.1967, Side 51

LÚÐVÍK 14. OG MADAME DE MAINTENON
49
tekið eftir því, að hún bar lítinn
böggul undir höfuðsjali sínu og að
böggull þessi virtist hreyfast af
sjálfsdáðun. Einnig hafði sá hinn
sami heyrt, að frá bögglinum barst
lágt gráthljóð, um leið og hún steig
upp í vagninn, en gráthljóð þetta
kæfði hún með því að grípa í bögg-
ulinn og sussa af mikilli óþolinmæði.
Það var ekki um það að villast, að
þetta var gráthljóð nýfædds barns.
Þetta var aðeins einn stuttur þátt-
ur í heilli runu af ástarævintýrum,
sem mynda í sameiningu einn
furðulegasta þáttinn í sögu Frakk-
lands, þátt ,,Drottninganna til
vinstri.“ Þetta er franskt orðatil-
tæki, sem tekur til fjölmargra
kvenna, fagurra kvenna eingöngu,
sem voru alls ekki raunverulegar
drottningar Frakklands, en gengdu
skyldustörfum drottninga á bak við
tjöldin og stundum einnig fyrir
opnum tjöldum, hvað snertir áhrif
á ríkið og stjórn þess.
Segja má, að Frakkakonungar af
Bourbonættinni hafi varpað einna
mestum dýrðarljóma á Frakkland, ef
undan er kannske skilin hinn
skammvinni dýrðartími þess undir
stjórn Napóleons. En það væri samt
synd að segja, að þeir hafi ástundað
hjúskapartryggð í ríkum mæli. Þeir
áttu sínar ástmeyjar. Stundum
tókst þessum konum að halda hylli
konungs í langan tíma, stundum hirti
hann ekki svo mjög um að dylja
sambönd þessi. í slíkum tilfellum
voru ástmeyjar þessar stundum
kallaðar „Drottningar til vinstri“,
og þetta var oft og tíðum hinum
löglegu hægrihandardrottningum til
sárra leiðinda. Sumar þessara
,,vinstrihandardrottninga“ gerðu
sitt til þess að auka dýrðarljóma rík-
isins og konungstólsins og höfðu
jafnvel jákvæð áhrif á opinberar
framkvæmdir. En að lokum leiddi
þetta fyrirkomulag og afskipti
„vinstrihandardrottninganna“ til
hruns konungsveldisins og ógna
stj órnarbyltingartímans.
Tvær „vinstrihandardrottningar"
Lúðvíks 14. leika einmitt sín hlut-
verk í atburði þeim, sem lýst var
hér að framan, þótt önnur þeirra
komi þar reyndar aðeins fram á
sjónarsviðið. Konan í slagkápunni
átti eftir að verða Madame de
Maintenon. Barnið, sem hún bar með
leynd burt frá höllinni í skjóli nætur,
var óskilgetið afkvæmi Lúðvíks
konungs og Madame de Montespan,
einnar hinnar allrafegurstu þessara
kvenna að tjaldabaki hásætisins, en
hún var einnig ein sú eyðslusam-
asta og ófyrirleitnasta þeirra allra.
Það var einmitt í þessu hlutverki
sínu sem samsærismaður, að Ma-
dame de Maintenon kynntist kon-
unginum og vann fyrst hylli hans.
Hún var barnfóstra barna fyrirrenn-
ara síns, Madame de Montespan.
Madame de Mainteon var að vísu
ekki komin af alþýðufólki, hvað
uppruna snerti, því að fjölskylda
hennar taldist til lágaðalsins. En
faðir hennar, Constant d’Aubigné,
hafði verið dæmdur í fangelsi og
ákærður um morð, landráð og pen-
ingafölsun. Og í fangelsinu hafði
hann einmitt táldregið sextán ára
stúlku, dóttur aðstoðarfangelsis-
stjórans, en stúlka þessi varð svo
móðir Madame de Maintenon. D’
Aubigné var þá 43 ára að aldri. For-