Úrval - 01.06.1967, Síða 79

Urn margra ára skeið var vísitölufjölskylda jafnan höfð í huga
þégar horið var saman breytilegt gildi peninga. Arið 1914 var úl-
gjaldaáœtlun slílcrar fjölskyldu 2000 danskar króuur en það
lcið ekki á löngu áður en verðhœkkanirnar breyttu því.
og baráttan um hana
Þegar verið var að semja
um kaup og kjör milli
^■2 sambanda atvinnurek-
enda og verkalýðs í
Danmörku, varð ágrein-
ingur um það, hvaða verðlagsvísi-
tölu skyldi farið eftir, þegar verð-
hækkanir væru metnar til áhrifa á
kaupgjald, og stóð þetta lengi fyrir
samningum. Atvinnurekendur vildu
fara eftir opinberu vísitölunni, en
verkamenn töldu að miða ætti við
vísitölu sem reiknuð væri eftir
rannsókn á neyzlu og þörfum sem
gerð hafði verið árið 1955 (opinbera
vísitalan er gerð eftir rannsókn á
neyzlunni 1963).
Hvernig sem annars er á þetta
litið, þá verður að varast að gera
of mikið úr gildi útreiknaðrar vísi-
tölu. Enda þótt danska Hagstofan
beiti allri sinni gerathygli og að-
gæzlu við útreikningana, munu þeir
aldrei geta orðið nákvæmur mæli-
kvarði á hinar margvíslegu verð-
lagsbreytingar. Eða með öðrum orð-
um, það sem kallað er verðlag,
verður varla nákvæmlega skilgreint
með föstum takmörkunum. Verð-
lagið er nokkurskonar meðaltal af
þúsundum verðtalna, sem ekki eru
allskostar sambærilegar eða jafn-
mikilvægar (nefna mætti til dæmis
mjólk, nautakjöt, epli, rjómakökur,
læknismeðul, sporvagnafargjöld eða
inngangseyri á söfn og skemmti-
staði). Það er til dæmis ekkert því
til fyrirstöðu, að gera verðskrá um
einhverjar hundrað vörutegundir og
þjónustugreiðslur og bera svo sam-
an meðalútkomuna úr þessu við það
sem gerðist fyrir fimm árum. Jafn-
vel þótt aðgætt væri, að vörugæð-
in og vinnubrögðin væru hin sömu
og fyrir fimm árum, mundi aðeins
af þessu sjást hver væri stefna verð-
lagsþróunarinnar og hraði breyting-
arinnar. En á þennan hátt væri ekki
hægt að fá neina heildarútkomu
verðbreytinganna, sem gæfi ná-
kvæmlega rétta hugmynd um áhrif
þeirra.
Vor Viden
77