Úrval - 01.06.1967, Qupperneq 121

VEGURINN TIL LLANSYSTUMDWY
119
hlutfallstala welskumælandi Wales-
búa lækkar ár frá ári eins og vænta
má, þar eð íbúatalan vex mest í hin-
um enskumælandi sýslum Suður-
Wales, þar sem þrír fjórðu hlutar
Walesbúa búa reyndar nú þegar .
Það hlýtur nú aðeins að vera um að
ræða nokkur gamalmenni, sem tala
alls enga ensku. Þetta gamla fólk
er helzt að finna í afskekktum
fjalladölum eða á niðurníddum
sveitabýlum. En welska tungumálið
er furðulega kraftmikið og lífseigt.
Að vissu leyti hefur það verið
ákvörðun Walesbúa sjálfra, sem
hefur bjargað því, en að nokkru
leyti viðieitni brezka ríkisútvarps-
ins og nýtilkomið umburðarlyndi
opinberra yfirvalda í Lundúnum. í
rauninni tala fleiri welsku núna en
nokkru sinni áður í sögu Wales, og í
fyrra öðluðust Walesbúar rétt til
þess að flytja mál sín á welskri
tungu við opinber réttarhöld. Þetta
er ekkert vandamál fyrir brezka
málafærslumenn og dómara, enda
virðist helmingur þeirra vera frá
Wales hvort eð er. í okkar hluta
Wales er welska raunverulegt móð-
urmál næstum flestra, fyrsta málið,
sem þeir læra að tala. Öll börnin
í Llanystumdwy tala hana innbyrð-
is og finnst ekkert sjálfsagðara. Og
stundum slangrar ósvikinn ,,stæl-
gæi“, ,,mod“ eða „rocker“, frá mark-
aðsbænum okkar Pwllheli út úr
glannalegum, en þó hrörlegum,
gömlum bíl, klæddur samkvæmt
tízkunni, á támjóum skóm og í leð-
urjakka, og heimtar sígarettur eða
bensín á máli forfeðra sinna, Kelt-
anna, sem er gegnsýrt af hinum tær-
ustu tvíhljóðum.
Það er auðvelt að gera gys að því,
að mál svona örlítils þjóðarbrots
skuli hafa haldið lífi. Og það er
eitthvað skoplegt og aumkvunar-
vert í senn við ást Walesbúa á forn-
um bókmenntum sínum. Ljóðskáld-
ið R. S. Thomas, sem er sjálfur
Walesbúi, líkti þessu fyrirbrigði eitt
sinn við það, að „verið væri að naga
bein dauðrar menningar.“ Það er
erfitt að taka welskt ljóðskáld hins
hefðbundna stíls hátíðlega, þegar
það klæðir sig að hætti hinna fornu
Druida fyrir Eisteddfodhátíðina. Og
fáir welskir rithöfundar, sem teljast
mega góðum hæfileikum gæddir,
eru reiðubúnir að binda sig við
tungu, sem er alls ekki hugsanlegt,
að nái til stærri lesendahóps en um
hálfrar milljónar manna. Það er
ekki fyrr en á síðustu árum, að hið
einkennilega töfrandi hljómfall
hefðbundins welsks ljóðaforms hef-
ur eignazt lesendur annars staðar í
heiminum með hjálp þýðinga á er-
lendar tungur. Og líklega er það
ekki fyrr en maður kemur og sezt að
í Wales og skynjar hina duldu töfra
menningar þeirrar, sem umlykur
mann, að maður getur gert sér grein
fyrir því, hversu fyrirlitlegt það
væri að láta tungumál þetta deyja
út og gefast í eitt skipti fyrir öll
upp fyrir hátölurum 20. aldarinnar.
SÉRHVER MAÐUR ER
„HERRAMAÐUR"
Líklega muntu fljótlega draga
þessa ályktun, ef svo vill til, að þú
sért sjálfur rithöfundur, því að
welska, siðmenningin er eitt þeirra
lífsháttakerfa, sem skapa með
mönnum virðingu fyrir bókmennta-