Morgunblaðið - 02.07.2005, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 2005 35
RANNSÓKNIN Á BAUGI GROUP
Morgunblaðið/Kristinn
Nordica bætur vegna „damage“ þar sem ekki
var verið að flytja neinar vörur tO Nordica held-
ur flutti Nordica vörur til Islands.
13. Eftir að í ljós kom að um kreditreikn-
ing var að ræða hafa ásakanirnar breyst úr
því að vera fjárdráttur í að við höfum gefíð
út rangan kreditreikning til að hækka hagn-
að félagsins árið 2001. Reyndar er ein-
kennilegt að lögmenn Nordica vissu mjög
fljótlega um þessa breytingu á rannsókn
lögreglu. í málaferlum í USA í janúar 2003
héldu lögmenn Nordica því fram að reikn-
ingurinn hafi verið útbúinn á ólöglegan hátt
og settur inn í bókhald Baugs svo afkoman
yrði betri (“so that its finaneial statements
would appear more positive than the actual
financial situation"; og síðan: „Nordica has
already disclosed Baugur Group’s plan to
obtain a fictitious invoice (in order to bolst-
er its financial statements) to Icelandic law
officials, who have been investigating the
puiported „credit invoice"). Undir skjal
þessa efnis ritar JGS nafli sitt því til stað-
festingar. Þessi skýring er í engu samræmi
við framburð JGS hjá lögreglu. Hann hélt
því aldrei fram fyrir lögreglu að hann grun-
aði að kreditreikningurinn hefði verið fals-
aður í þeim tilgangi að hafa áhrif á afkomu
Baugs. Að mínu mati sannar þessi viðsnún-
ingur í málatilbúnaði JGS að hann hafi sagt
vísvitandi ósatt um kreditreikninginn strax
í upphafi og hlýtur að gera frásögn hans
mjög ótrúverðuga.
14. Athygli vekur að í fyrstu yfirheyrslum sagði
JGS að lögregla „þyrfti að leita í bókhaldi
Baugs til að finna skýringu á þessum reikningi,
ef hann sé þar að finná'. Þá segir: „Jón Gerald
segir að eins og hann hafi upplýst lögreglu um
þegar hann gaf skýrsluna þann 25. ágúst 2002,
að hann ætti ekki afrit af þessum reikningi,
enda kveðst Jón Gerald hafa eytt þessum
reikningi strax út úr tölvukerfinu hjá sér eftir
útgáfu reikningsins." Að sögn Amars Jens-
sonar, aðstoðaryfirlögregluþjóns hjá RLS, fann
lögregla kreditreikninginn á skrifstofu Nor-
dica. Þar af leiðandi hefði ekki þurft að leita í
bókhaldi Baugs til að finna reikninginn.
15. Kreditreikningurinn hefur verið stór
þáttur í rannsókn lögreglu þótt rannsókn-
arefnið hafi breyst. Verður hér leitast við að
skýra tilurð hans. Eg hef áður greint lög-
reglu frá því að samið var um afslátt vegna
viðskipta Baugs og Nordica. Viðskiptin
náðu mörg ár aftur í tímann og oft fékk
Baugur gallaðar vörur eða meira heldur en
pantað var, sérstaklega á árum áður. Þegar
innflutningur Nordica var aukinn safnaðist
upp lager af óseldum vörum. í gögnum
málsins eru tölvupóstar frá júní 2001 sem
staðfesta alvarleg lagervandamál á Nordiea
vörum. Fjárhæðin 60 milljónir kr. er þar
sérstaklega nefhd. I einhverjum póstinum
er haft eftir JGS að lager í Aðfongum hafi
verið kominn í 70 milljónir kr. og „allt staðið
fast“.
16. Þetta eru ástæður þess að ég hafði sam-
band við JGS í júlí 2001. Við urðum sam-
mála um að Nordica gæfi út kreditreikning
til Baugs upp á 60 milljónir króna. Ekki stóð
til að innheimta reikninginn strax þar sem
litið var svo á að Nordica væri í uppbygg-
ingu. Baugur vildi hins vegar eiga staðfest-
ingu á kröfu sinni sem um hafði verið samið.
í samtölum okkar JGS var Ijóst að þarna
væri um skuld Nordica að ræða og í tölvu-
pósti til JGS frá 1. febrúar 2002 minnist ég
m.a. á kreditreikninginn sem skuld Nordica
við Baug. Þegar kreditreikningurinn var
gerður hafði ég enn trú á JGS og fyrirtæki
hans. Ég var þá grunlaus um að Nordica
hefði safnað miklum skuldum hjá helstu
birgjum sínum. Þess má geta að í bréfi Wal
Mart til Baugs frá 28. júní 2002 kemur fram
að JGS hefði greint Wal Mart frá því að
hann gæti ekki greitt fyrirtækinu þar sem
Baugur skuldaði Nordica stórar fjárhæðir
sem er alveg fráleitt. Lögregla hefur fengið
afrit af þessum samskiptum sem lögð voru
fram í einkamáh Nordica gegn Baugi.
17. í hálfsársuppgjöri í ágúst 2001 bað ég
TJ um að hafa samband við JGS til að útbúa
kreditreikning eins og við höfðum rætt um.
Þegar TJ hafði talað við JGS sendi hann
tölvupóst til TJ með texta á reikningnum.
TJ gerði aðeins smá orðalagsbreytingar en
breytti textanum ekki efnislega enda var
samningurinn milli mín og JGS.
18. JGS heldur því fram að ekkert réttlæti
þennan kreditreikning og að hann sé til-
hæfulaus með öllu. Ég vísa til þess sem ég
hef rakið hér að framan varðandi aðdrag-
anda reikningsins. Heildarviðsldpti milli
Baugs og Nordica á tímabilinu 1992-2002
voru nær 700 milljónir króna þannig að 60
milljóna króna afsláttur er síst of mikill mið-
að við allar staðreyndir málsins.
f þriðja lagi hefur JGS haft uppi ásakanir í
minn garð um að hafa á árinu 1996 látið útbúa
135.000 USD ábyrgð í nafni Bónus sf. vegna
báts í Flórída. Þetta er rangt.
19. Rétt er að á árinu 1996 gaf Bónus sf. út
ábyrgð til handa Nordica vegna vöru-
viðskipta. Hafi ábyrgðin verið notuð sem
trygging fyrir láni vegna báts, eins og JGS
heldur fram, hefur hann einfaldlega farið út
fyrir umboð sitt og þar með brotið af sér
gagnvart Bónus, síðar Baugi. Haustið 2002
féll ábyrgðin á Baug og var hún þá greidd
vegna Nordiea og fjárhæðin færð sem
skuld á viðskiptareikning Nordica hjá
Baugi.
20.1 tengslum við málaferli í Bandaríkjunum
fengu lögmenn Baugs aðgang að ýmsum
gögnum fr á banka Nordica. Þá kom í ljós að
Nordica hafði notað 135.000 USD ábyrgð-
ina sem tryggingu vegna yfirdráttarláns.
Þar með er stoðunum kippt undan þessum
ásökunum JGS. Lögregla hefur þegar feng-
ið þessi gögn afhent.
21. Staðreyndin er sú að Nordica gat ekki starf-
að í Bandaríkjunum án þess að Baugur
gengist í ábyrgðir fyrir fyrirtækið. Nordica
var lítið fyrirtæki sem fékk ekki kredit hjá
stórum birgjum. Til þess að komast í við-
skipti þurfti JGS að nota nafn Baugs og
hann lét m.a. útbúa bréf þess efnis. Einnig
þurfti Baugur að ábyrgjast viðskipti Nor-
dica. Þess vegna var þessi 135.000 USD
_ ábyrgð útbúin og fleiri ábyrgðir einnig.
f fjórða lagi hefur JGS sakað mig um að hafa
beðið hann um að kaupa bifreiðar í Bandaríkj-
unum og fengið hann til að gefa út á nafni Nor-
dica ranga og of lága vörureikninga miðað við
rétt kaupverð bifreiðanna. Þannig hafi ég látið
hann framvísa lægri reikningum vegna bflainn-
flutnings til þess að greiða minni tolla og inn-
flutningsgjöld. Síðan hafi hann fengið greiddan
mismuninn eftir á með því að gefa út annan
reikning. Þetta er alrangt.
22. Rétt er að JGS sá um að flytja inn bfla frá
USA, bæði fyrir fjölskyldu mína og aðra
sem ekki voru á okkar eða mínum vegum.
Verðið sem greitt var fyrir bflana var hins
vegar sambærilegt við innflutningsverð bfla
hérlendis. Það liggur fyrir að tollverð
þeirra er ekki óeðlilegt og í tveimur til-
vikum var m.a.s. greitt til baka frá tolli þar
sem tollyfirvöld töldu tollverðið of hátt mið-
að við sambærilegan bílainnflutning.
23. Því fer fjarri að við höfum látið hann gefa út
tvo reikninga eins og hann hefur haldið
fram. Það er athyglisvert að JGS skuli ekki
leggja fram gögn um alla bfla sem hann hef-
ur flutt inn. I öllu falli liggur fyiir að JGS
hefur ekki sagt alla söguna. Hann sagði lög-
reglu t.a.m. ekki frá því að hann átti sjálfur
eina af bifreiðunum sem hann sakar okkur
um að hafa flutt ólöglega inn! Þá liggur fyr-
ir að nafíi sameiginlegs vinar okkar, Guð-
mundar Inga Hjartarsonar, hefur verið
falsað á innflutningsskjöl í einhverjum til-
vikum, hver svo sem hefur gert það.
24. Fjölmargar spumingarvakna varðandi
þennan hluta rannsóknarinnar. Endanlegt
kaupverð bflanna samkvæmt því sem JGS
heldur fram er hærra en fyrir sambærilega
bfla hér. Voru menn þá að falsa pappíra til
þess að borga jafnvel hærri tolla en þeim
bar? Hafa bflasalarnir í Bandaríkjunum
verið yfirheyrðir? Hafa þeir gengist við að
hafa falsað sölusamninga og þar með að
hafa tekið þátt í broti JGS gegn bandarísk-
_ um lögum?
I fímmta lagi hefur komið fram að Iögregla
telur eitthvað grunsamlegt við tekjufærslu sem
stóð í tengslum við fyrirhuguð viðskipti með
kaffi í gegnum SMS, sem er dótturfélag Baugs í
Færeyjum. Þegar íslenskir umboðsmenn kom-
ust á snoðir um þennan fyrirhugaða innflutning
varð ekkert úr honum. Að svo miklu leyti sem
mér er kunnugt um voru þessi viðskipti stöðvuð
fyrirvaralaust eða hætt við þau. Rétt er að und-
irstrika að þessi þáttur rannsóknar byggist
ekki á ásökunum JGS.
25. Umræður höfðu verið um það innan Baugs
árið 2001 að ná mætti hagstæðari inn-
kaupum á kafíi með því að flytja það inn í
gegnum Færeyjar þar sem SMS naut betri
kjara en Baugur. Aðfóng höfðu þá flutt það-
an inn nokkrar sendingar sem sýndu að
hægt var að kaupa inn kaffi á verulega
lægra verði en frá íslenskum umboðs-
mönnum á þessum tíma. Fyrir liggja tölvu-
póstssamsldpti sem sýna miklar verðhækk-
anir frá birgjum. Á sama tíma hafði verið
lögð á það sérstök áhersla hjá Baugi að
auka eigin innflutning. Varlega áætlað var
talið að innflutningui' á kaffi gæti numið 2-
300 milljónum króna árlega en samningar
höfðu náðst um að Baugur myndi njóta
sömu kjara og SMS. Gert var ráð fyrir fyr-
irframgreiðslu tekna á móti væntanlegum
gjöldum vegna innflutningsins og var
samningurinn tekjufærður í einu lagi 30.
júní 2001. Þegar íslenskir umboðsmenn
höfðu fregnir af þessum væntanlega inn-
flutningi beittu þeir þrýstingi á framleið-
endur ytra til þess að koma í veg fyrir hann
auk þess sem þeir komu til móts við Baug
og lækkuðu innkaupsverð á kaffi.Innflutn-
ingurinn var því sleginn af og var ákvörðun
tekin um bakfærslu teknanna. Átti hún sér
stað við uppgjör ársins 2001.
26. Varðandi þá ásökun að við höfum verið að
reyna að bæta afkomu Baugs í hálfsárs
uppgjöri 2001 með þessum færslum til að
hafa áhrif á gengi hlutabréfa Baugs má t.d.
nefna niðurfærslu eigna upp á 35 milljónir
króna 30. júní 2001, sem ekki hefði þurft að
grípa til nema af varfærnissjónarmiðum.
Þá lagði Baugur til hliðar á hverju ári tugi
milljóna króna til að mæta útsölutímabilum,
einnig af varfæmissjónarmiðum. Fjárhæð
slíkra færslna skipti ekki máli varðandi
verðmyndun hlutabréfa í Baugi á þessum
tíma. Þar skipti mestu máli eign félagsins í
Arcadia. Félagið átti þar milljarða króna í
óinnleystum hagnaði. Þetta var mark-
aðnum vel kunnugt um. Aðalatriðið er að
ársreikningar félagsins eru gerðir í góðri
trú og það er skylda mín sem forstjóra fé-
lagsins að færa allar kröfur og skuldbind-
_ ingar inn í reikninga þess.
í sjötta lagi hefur RLS rannsakað við-
skiptareikninga sem þeir tóku afrit af í húsleit-
inni. Ásakanir JGS beindust þó ekki að þessum
viðskiptareikmngum.
27. Eftir fund Hreins Loftssonar og Davíðs
Oddssonar í London í janúar 2002 gerði
KPMG úttekt á viðskiptum Baugs við
helstu eigendur félagsins að frumkvæði
Hreins og var niðurstöðum hennar skilað í
maí 2002. Til að hafa allt á hreinu var
ákveðið að greiða upp viðskiptareikninga
þrátt fyrir að þeir væru í viðskiptalegum til-
gangi og hluti þeirra væri t.d. ferðakostn-
aður vegna viðskiptaferða minna á vegum
félagsins. Reikningar þessir voru færðir á
mig tímabundið þar til fylgiskjöl yrðu lögð
fram og hefur svo verið gert í flestum til-
vikum. Ef þau hafa ekld verið lögð fram hef
ég greitt kostnaðinn sjálfur. í framhaldinu
var gengið í að allir viðskiptareikningar
yrðu uppgreiddir. Það gekk eftir og var
staðfest í fundargerð stjómar í maí 2002 að
öll álitaefni væru komin í rétt horf. Þannig
var búið að gera upp og ganga frá þessum
málum mörgum mánuðum áður en lögregla
gerði húsleit hjá Baugi.
28. Meðal þess sem fært var á viðskiptareikn-
ing minn hjá Baugi voru lán vegna hluta-
bréfakaupa í Baugi. Ég minni á ákvæði 2.
mgr. 104. gr. hlutafélagalaga sem breytt
var 1997 þar sem heimilað er að lána starfs-
mönnum hlutafélags til að fjármagna kaup
á hlutum í félaginu.
29. RLS hefur mikið spurt um notkun kred-
itkorta sem ég hef verið með hjá Baugi og
m.a. spurt um einstakar færslur. Ég hef
þess vegna tekið saman og lagt fram ít-
arlega skýrslu til lögreglu varðandi þennan
þátt málsins. Ég legg áherslu á að jafnvel
þótt í einhverjum tilvikum hafi verið greitt
eitthvað sem varðaði mig persónulega en
var ekki vegna starfa minna fyrir Baug var
það ávallt skráð á viðskiptareikning minn
hjá Baugi sem skuld mín við félagið og þ.a.l.
ekki fært til gjalda. Á móti þessari skuld
gengu t.d. dagpeningar sem ég átti inni,
óuppgerðir kaupréttir og kröfur vegna út-
lagðs kostnaðar sem ég hafði lagt út fyrir
félagið. Tímaskortur og nýjar uppgjörs-
aðferðir töfðu hins vegar fyrir endanlegu
uppgjöri á þessum málum. Þegar öllu er á
botninn hvolft skuldaði Baugur mér en ekki
öfugt. Þetta hef ég þegar rakið í yf-
irheyrslum og lagt fram gögn. Ég ítreka að
aldrei hefur verið reynt að fela neitt eða
láta félagið greiða kostnað sem því ekki bar.
Þetta eni helstu atriðin sem ég hef verið sak-
aður um. Ég trúi því að lögreglan sé að skoða
málið með opnum huga og að hún líti ekki
framhjá þeim atriðum sem horfa til sakleysis
míns og ég hef rakið hér að framan. Mér þykir
þó miður að RLS virðist ekki hafa fengið full-
nægjandi upplýsingar um ráðstöfun þeirra fjár-
muna sem JGS fullyrti ranglega hjá lögreglu að
runnið hefðu í bátinn. Þannig hefði lögregla að-
eins getað stuðst við einhliða og ósanna frásögn
JGS ef lögmenn Baugs hefðu ekki fengið upp-
lýsingar beint frá viðskiptabanka Nordica.
Auk alls framangreinds hefur mér verið gefið
að sök að hafa komið mér undan skuldbindingu
samkvæmt samningi við Eyjólf Sveinsson og
Dalsmynni ehf., dags. 31. desember 2001, með
því að gefa rangar upplýsingar með mála-
myndagemingi um hver væri raunverulegur
kaupandi þegarfélagið Schilling Inc. keypti
hlutabréf Jóns Ólafssonar í Orca SA sem átti
hlut í íslandsbanka. Hefur því verið haldið fram
að ég hafi með því reynt að komast undan
ákvæði samnings um leiðréttingu kaupverðs og
þannig auðgast með ólögmætum hætti. Ég hef
mætt í yfirheyrslur til RLS vegna þessa máls
sem er þó alls ótengt málefnum Baugs og teng-
ist ekki ásökunum JGS. Þar lagði ég fram yf-
irlýsingu, dags. 16.janúar sl„ semégvísatil.
Aðalatriðið þar er samningur sem deilt er um í
málinu og gerður var við félag, Schilling Inc.,
sem er ekki og hefur aldrei verið í minni eigu.
Viðskiptasamningar sem gerðir voru í
tengslum við málið sanna það auk framburðar
allra sem komu að því. Að auki hagnaðist ég
ekki á þessum viðskiptum. Ágreiningur vegna
þessa máls hefur verið rekinn fyrir Héraðs-
dómi Reykjavíkur þar sem Jón Steinar Gunn-
laugsson hrl„ sem einnig er lögmaður JGS, fer
með málið f.h. Eyjólfs Sveinssonar og Dals-
mynnis ehf. gegn mér og Þorsteini Má Bald-
vinssyni. Mér þykir furðu sæta að þetta mál sé
á borðum lögreglu þar sem það snýst um einka-
réttarlegan ágreining milli aðila. Það er engu
líkara en að verið sé að nota embætti ríkislög-
reglustjóra sem vopn í deilu einkaréttarlegs
eðlis en hefur ekkert með refsilöggjöf af neinu
tagi að gera. Rétt er að geta þess að nú hafa
náðst samningar um að ljúka deilunni með því
að stefndu keyptu félagið Dalsmynni ehf. og
málið í framhaldinu fellt niður. Þessi niðurstaða
lýtur einkum að túlkun á samningnum sem
gerður var 31. desember 2001 en er á engan
hátt viðurkenning á þeim sökum sem á mig
hafa verið bomar.
Loks hefúr lögregla með bréfaskriftum ósk-
að gagna og upplýsinga um fleiri atriði sem
vandséð er að tengist upphaflegum ásökunum
JGS, nú síðast með bréfi, dags. 20. janúar sl. I
því bréfi er óskað skýringa á viðskiptum milli
Baugs og Gaums. Fullyrða má að í viðskiptum
milli félaganna hef ég ávallt gengið fram fyrir
skjöldu í því að tryggja að hagsmunir Gaums
vikju fyrir hagsmunum Baugs. Hefur Gaumur í
fjölmörgum tilvikum tekið að sér áhættusöm
verkefhi sem þó þóttu áhugaverð og Baugur
síðan tekið við og notið afrakstursins. Gleggsta
dæmið um þetta eru upphafleg kaup Gaums í
Arcadia og m.a. salan á Apótekinu og Ferskum
kjötvörum til Baugs. í öllum tilvikum var byggt
á markaðsverði eða verðmati bankastofnana.
Við endanlega sölu hafa þessi viðskipti fært
Baugi stórkostlegan hagnað. Þessi regla í við-
skiptum milli Gaums og Baugs var til komin
vegna opinberrar gagnrýni þess efrús að Gaum-
ur væri að hagnast af samstarfinu við Baug. Því
er súrt í broti ef lögregla er að fara af stað með
nýja rannsókn byggða á slíkum rang-
hugmyndum. Mér'er því ljúft að hlutast til um
það að lögregla fái öll gögn sem varða þessi við-
skipti enda er þar ekkert að fela.
Rannsókn lögreglu hefur nú staðið frá 25.
ágúst 2002, eða í 18 mánuði, en húsleit var gerð
28. ágúst 2002. Verður að ætla að mér verði
fljótlega kynnt hvar rannsóknin stendur og
hvenær vænta megi niðurstöðu hennar.
Ég átti frumkvæðið að stofnun Baugs og hef
eytt öllum tíma mínum og orku undanfarin ár
við að byggja upp fyrirtækið. Allir sem til
þekkj a vita að ég hef alltaf borið hag félagsins
fyrir bijósti enda er ég ásamt fjölskyldu minni
langstærsti eigandi þess ásamt því sem nánir
samstarfsaðilar og vinir hafa átt stóran hlut.
Ég vona svo sannarlega að þessari rannsókn
fari að ljúka og ítreka samstarfsvilja minn og
félagsins við lögreglu um að klára málið.
Virðmgarfyllst,
Jón Ásgeir Jóhannesson.