Úrval - 01.12.1976, Blaðsíða 56

54
ÚRVAL
En þegar drottningin er á ferðalagi
frá einum bústað til annars, er henn-
ar ekki gætt. Þá, álítur dr. Schneirla,
kunna karldýrin að fá sitt langþráða
tækifæri.
FYRIR ÞÁ, SEM MÁSA
Lokkandi lyktin getur orðið til þess
að moskushirtinum verði útrýmt.
Öldum saman hefur karlhjörturinn
verið ofsóttur gegnum alparósaskóg-
ana í svölum hæðum neðarlega í
Himalayafjöllum, þar sem hann
heldur til. Til allrar óhamingju fyrir
moskushjörtinn hefur hann ilmkirtil,
sem verkar á kynhvöt manna. í
hreinu formi er 1/2 kg af moskus
40.000 punda virði fyrir ilmvatns-
framleiðendur.
Vísindin geta máske enn bjargað
moskushirtinum. Ilmvatnsefnafræð-
ingar í nútímarannsóknarstofum
ieggja hart að sér við að finn efni,
sem gefur frá sér moskuslykt. Á með-
an verður moskushjörturinn sjálfur
(með sinn loðna valhnotustóra pung
á kviðnum) að reyna að forðast
ofsækjendur sína.
Náttúmfræðingar lýsa moskushirt-
inum sem aðeins 20 þumlunga háum
á herðar. Hann hefur engin horn.
Hann lifír einföldu lífi á mjúkum
rótum og sveppum. Væri það ekki
fyrir þennan ilmandi pung, mundi
hann sennilega lifa friðsælu lífí
óáreittur.
Forn ginning
Ilmkirtill moskushjartarins er sam-
kvæmt kenningu Darwins, árangur
þróunarferils. Fyrir miljónum ára,
dró sá hjörtur, sem ilmað best, að sér
flest kvendýr, og eignaðist þessvegna
flesta afkomendur. Lítt ilmandi karl-
dýri varð ekkert ágengt í ástarmálum.
Fyrir þetta sígilda kynúrval, varð
ilmkirtill karldýrsins bæði stærri og
ilmsterkari. En þessi ilmeiginleiki
moskushjartarins varð honum lífs-
hættulegur, þegar mannskepnan
tók að sækjast eftir moskusilminum.
Þegar frægð moskushjartarins óx,
tóku fúrstar, auðmenn, konungar og
frillur þeirra, kvennamenn og ver-
gjarnar konur að nota moskus sem
ilmefni. Spámaðurinn Múhameð rit-
aði í Kórarinum:,,Innsigli moskuss.
Fyrir þetta látið þá, sem mása, mása
eftir fullsælu”. Jósefína keisara-
drottning notaði svo mikinn moskus
til að koma Napóleon til við sig, að
salarkynni hennar voru angandi af
þessum ilm löngu eftir hennar daga.
Líffræðingar álíta, að ilmur hafí
fyrir ævalöngu verið aðal lokkunar-
tæki kynjanna. Aðrir eiginleikar
komu síðar til sögunnar og ilmurinn
missti mikið af þýðingu sinni. Hér
má skjóta því inn í, að fólk aðlagast
venjulegri líkamslykt sxns kynþáttar
án þess að veita þvx athygli. En lykt af
öðrum ættflokkum er oft undarleg og
óþægileg fyrir þeffæri annara ætt-
flokka. Arnold Toynbee getur þess í
Study of History, að eitt sinn hafí fín
frú x S-Afríku ráðið til sín þjónustu-
fólk af ættflokki Kaffira. Ein lítil
stúlka féll oft í yfirlið í návist
frúarinnar. Óreynt barnið var óvant