Mímir - 01.09.1968, Side 31

skáldið hefur upphafið, einkum á síðari árum;
róleiki og afskiptaleysi sveitakarlsins eða sjó-
mannsins, sem dútlar við sinn eigin heim. Og
þessi þáttur kemur algjörlega heim við hina já-
kvæðu stefnu taósins.
Þegar Laxness birtir greinina Þessi hlutur —
eða tónlist af streingjum í safnritinu Gjörninga-
bók 1959, þá raunar undir nafninu Þessir hlutir
— eða tónlist af streingjum, valdi hann henni
einkunnarorð úr Brekkukotsannál. „Ég held nú
að þann saung sem við heyrum ekki hér í
Brekkukoti sækjum við ekki niðrá Austurvöll,
skepnan mín." Það er eftirtektarvert, að Brekku-
kotsannáll er sú bók höfundar, sem líklega er
hvað ríkust af hinu íslenzka taói. I 19- kafla
bókarinnar standa þessi orð:
Þessir mornar þegar við vorum að vitja um
hrokkelsin á Skerjafirði, og þeir voru í raun og veru
allir einn og sami morguninn: altíeinu eru þeir
liðnir. Stjörnur þeirra eru fölnaðar; kínversku bók-
inni þinni lokað.15
Þegar ídyllskur heimur Álfgríms hættir
að vera til, er hann kominn úr hinu taóska jafn-
vægi. Á betri hátt gat Laxness varla undirstrik-
að taóveröldina í Brekkukoti.
Að lokum skulum við til gamans grípa aftur
niður í greinina Þessi hlutur — eða tónlist af
streingjum, þar sem Laxness segist meðal ann-
ars hafa verið taóisti mestan hluta ævinnar. Þar
lýsir hann heimsókn í musteri taóklerka.
Þar þrumdi á stalli fagurskrýddur tréöldungur,
kríngum tveggja mannhæða hár, og horfði ábúðar-
mikill í átt til mín. Eg spurði hvað manna það væri.
Taópresturinn svarar: Þetta er meistarinn Síng Síng
Hó sem Djengis-Khan kallaði til sín yfir eyðimörkina
Góbí og gerði að ráðamanni sínum.
Svo hann var þá sumsé til, spurði ég.
Vissulega, sagði taómunkurinn, — og hvílir fyrir
framan þetta altari. Þér standið á gröf hans.16
Tilvitnanir:
1 Karl Ludvig Reichelt: Laotse, Oslo 1948, bls. 88.
2 James Legge: Sacred Books of the East, Vol.
XXXIX, Oxford 1891, bls. 92.
3 Lao-Tse: Bókin um veginn, þýð. Yngvi Jóhannes-
son og Jakob Jóhannesson Smári, Rvík 1921,
bis. 44.
4 Lao Tze: Tao Teh King eða Bókin um dyggðina
og veginn, þýð. S. Sörenson, Rvík 1942, bls. 54.
5 Tímarit Máls og menningar, 1958, bls. 12—-13.
0 Halldór Kiljan Laxness: Alþýðubókin, Rvík 1929,
bls. 30—35. (í síðari útg. er orðalagi örlítið
breytt. Samkv. útg. 1955 er fyrsta setningin
þannig: „Þá er að lokum ein sú bók, er ég met
mest allra bóka um sálina, þótt ég skilji fæst sem
í henni stendur, en það er litla bókin eftir gamla
manninn." Niðurlagið er þannig: „Á þennan hátt
er til orðin merkilegasta bók sem nokkru sinni
hefur verið rituð í heiminum. Bókin um Veginn."
7 Tímarit Máls og menningar, 1942, bls. 281—
283.
8 Halldór Kiljan Laxness: Gjörníngabók, Rvik
1959, bls. 191—192.
9 Tímarit Máls og menningar, 1941; Temúdjín
snýr heim. Bls. 23—40.
10 Lao-Tse: Bókin um veginn, þýð. Yngvi Jóhann-
esson og Jakob Jóhannesson Smári, Rvík 1921.
11 Tímarit Máls og menningar, 1964, bls. 157.
12 Þjóðviljinn, 1944, 27. jan., bls. 3.
13 Halldór Kiljan Laxness: Alþýðubókin, Rvík 1929,
bls. 9-
14 Halldór Laxness: Dúfnaveislan, Rvík 1966, bls.
15.
15 Halldór Kiljan Laxness: Brekkukotsannáll, Rvík
1957, bls. 133.
10 Tímarit Máls og menningar, 1958, bls. 18.
31