Læknaneminn - 01.01.2017, Blaðsíða 20

Ri
trý
nt
ef
ni
19
sjúklingar að fara í 6­10 skipti til að bata verði vart. Hugsanlegir
fylgikvillar raflækninga eru tímabundið skert skammtímaminni ásamt
ógleði, höfuðverk, þreytu og harðsperrum sem þó ganga yfirleitt hratt
yfir97. Þar fyrir utan geta komið fylgikvillar tengdir svæfingunni eins og
til dæmis ásvelgingarlungnabólga.
Önnur meðferðarúrræði
Vísbendingar eru um að áhrif segulörvunar á heila (e. transcranial
magnetic stimulation, TMS) séu svipuð og sjást í raflækningum98 og
að segulörvun geti létt einkennum þunglyndis, að minnsta kosti
tímabundið. Samantektarrannsóknir hafa stutt þetta að einhverju
leyti99­101. Skreyjutaugarörvun (e. vagus nerve stimulation, VNS)
hefur einnig borið árangur við þunglyndi, einkum meðferðarþráu
þunglyndi102. Djúpheilaörvun (e. deep brain stimulation, DBS) er
meðferð sem er enn á tilraunastigi en lofar góðu103. Ljósameðferð með
dagsljósalömpum kemur til greina, einkum sem viðbótarmeðferð við
skammdegisþunglyndi69.
Íslendingar virðast hafa meiri tiltrú á virkni líkamsræktar við
þunglyndi en nokkurri annarri meðferð104 en erfitt hefur verið að
álykta út frá niðurstöðum samantektarrannsókna um áhrif hreyfingar á
þunglyndi105. Það er þó óhætt að mæla með hreyfingu samhliða öðrum
meðferðarúrræðum106.
Horfur
Almennt eru horfur þeirra sem greinast seinna á ævinni með þunglyndi
verri en meðal þeirra sem greinast yngri. Að jafnaði varir þunglyndislota
meðal 20­55 ára einstaklinga í 18­24 vikur en á meðal eldri einstaklinga
í allt að 18 mánuði69. Stytta má lotu með meðferð36. Almennt eru
góðar horfur fyrir sjúklinga eftir eina þunglyndislotu en ákveðinn hluti
fær endurteknar lotur59. Eftir eina þunglyndislotu eru um 40% líkur
á annarri lotu og 75% líkur á þeirri þriðju eftir tvær lotur innan fimm
ára107. Horfur tengjast fjölda lota en einnig hversu lengi sjúkdómurinn
er ómeðhöndlaður108. Allt að 15 föld meiri hætta er á sjálfsvígi meðal
þeirra sem hafa ómeðhöndlað þunglyndi90 og allt að 15% þunglyndra
enda á því að taka eigið líf36.
Samantekt
Þunglyndi er geðsjúkdómur sem getur lagst á alla óháð aldri og kyni
og er ein algengasta orsök færniskerðingar hjá fólki. Sjúkdómurinn
er misleitur og einkenni margvísleg. Mikilvægt er að útiloka helstu
mismunagreiningar, meðhöndla fylgiraskanir og samsjúkdóma. Ætíð
skal meta sjúklinga með tilliti til sjálfsvígshættu. Ógreint þunglyndi
leiðir til óþarfa þjáningar þar sem til eru margskonar gagnreyndar og
árangursríkar meðferðir.
Heimildir
1. Þjóð gegn þunglyndi. 2012. at http://
www.landlaeknir.is/heilsa­og­lidan/
verkefni/item16380/%c3%bejod_
gegn_%c3%beunglyndi.)
2. Ferrari AJ, Charlson FJ, Norman RE, et al.
Burden of depressive disorders by country,
sex, age, and year: findings from the global
burden of disease study 2010. PLoS medicine
2013;10:e1001547.
3. Greenberg PE, Fournier AA, Sisitsky T, Pike
CT, Kessler RC. The economic burden of
adults with major depressive disorder in the
United States (2005 and 2010). The Journal of
clinical psychiatry 2015;76:155­62.
4. Vos T, Barber RM, Bell B, et al. Global,
regional, and national incidence, prevalence,
and years lived with disability for 301 acute
and chronic diseases and injuries in 188
countries, 1990­2013: a systematic analysis for
the Global Burden of Disease Study 2013. The
Lancet 2015;386:743.
5. Compton WM, Conway KP, Stinson FS,
Grant BF. Changes in the prevalence of
major depression and comorbid substance
use disorders in the United States between
1991­1992 and 2001­2002. Am J Psychiatry
2006;163:2141­7.
6. Helgason T. Epidemiology of mental disorders
in Iceland. Acta Psychiatrica Scandinavica
1964.
7. Þunglyndiseinkenni algeng á Íslandi. 2017. at
https://www.hagstofa.is/utgafur/frettasafn/
heilbrigdismal/heilsufarsrannsokn­2015­
thunglyndiseinkenni/.)
8. Patten SB. Incidence of major depression
in Canada. CMAJ : Canadian Medical
Association journal = journal de l’Association
medicale canadienne 2000;163:714­5.
9. Magnusson H. Mental health of octogenarians
in Iceland. An epidemiological study. Acta
psychiatrica Scandinavica Supplementum
1989;349:1­112.
10. Murphy JM, Laird NM, Monson RR, Sobol
AM, Leighton AH. A 40­year perspective
on the prevalence of depression: the Stirling
County Study. Arch Gen Psychiatry
2000;57:209­15.
11. Weissman MM, Bland RC, Canino GJ, et
al. Cross­national epidemiology of major
depression and bipolar disorder. Jama
1996;276:293­9.
12. Tsuang M, Faraone S, Green R. Genetic
epidemiology of mood disorders. Genetic
studies in affective disorders Wiley, New York
1994.
13. Moldin SO, Reich T, Rice JP. Current
perspectives on the genetics of unipolar
depression. Behavior Genetics 1991;21:211­42.
14. Alonso J, Angermeyer MC, Bernert S,
et al. Prevalence of mental disorders in
Europe: results from the European Study
of the Epidemiology of Mental Disorders
(ESEMeD) project. Acta psychiatrica
scandinavica 2004;109:21­7.
15. McGuffin P, Rijsdijk F, Andrew M, Sham P,
Katz R, Cardno A. The heritability of bipolar
affective disorder and the genetic relationship
to unipolar depression. Archives of general
psychiatry 2003;60:497­502.
16. Zubin J, Spring B. Vulnerability: A new
view of schizophrenia. Journal of abnormal
psychology 1977;86:103.
17. Sullivan PF, Neale MC, Kendler KS.
Genetic epidemiology of major depression:
review and meta­analysis. Am J Psychiatry
2000;157:1552­62.
18. Engel GL. The clinical application of the
biopsychosocial model. Am J Psychiatry
1980;137:535­44.
19. Bland RC. Epidemiology of affective disorders:
a review. Canadian journal of psychiatry Revue
canadienne de psychiatrie 1997;42:367­77.
20. Sadovnick AD, Remick RA, Lam R, et al.
Mood Disorder Service Genetic Database:
morbidity risks for mood disorders in 3,942
first­degree relatives of 671 index cases with
single depression, recurrent depression, bipolar
I, or bipolar II. American journal of medical
genetics 1994;54:132­40.
21. Gershon ES, Hamovit J, Guroff JJ, et al.
A family study of schizoaffective, bipolar
I, bipolar II, unipolar, and normal control
probands. Archives of General psychiatry
1982;39:1157­67.
22. Weissman MM, Gershon ES, Kidd KK, et
al. Psychiatric disorders in the relatives of
probands with affective disorders: the Yale
University—National Institute of Mental
Health collaborative study. Archives of General
Psychiatry 1984;41:13­21.
23. Maier W, Lichtermann D, Minges J, Heun
R, Hallmayer J, Benkert O. Schizoaffective
disorder and affective disorders with
mood­incongruent psychotic features: keep
separate or combine? Evidence from a
family study. American Journal of Psychiatry
1992;149:1666­.