Læknaneminn - 01.01.2017, Síða 68

Fr
óð
lei
ku
r
67
að bera saman hliðar til að fá betri og skýrari
niðurstöður. Eftirfarandi próf eru gerð til að
meta stöðugleikann í glenohumeral liðnum.
Apprehension próf
Fremra apprehension próf er framkvæmt með
sjúkling liggjandi eða sitjandi með handlegg
í 90° fráfærslu og 90° beygju um olnboga,
síðan er settur þrýstingur þannig að verði
útsnúningur á handlegg (mynd 7). Verkur við
þetta eða ef sjúklingur upplifir að hann sé að
fara úr lið gefur til kynna fremri glenohumeral
óstöðugleika.
Relocation próf
Þetta próf er gert í kjölfarið á jákvæðu
apprehension prófi. Sjúklingur liggur á bekk og
er svo settur þrýstingur framan við nærhluta
upphandleggsbeins á meðan handleggur er
útsnúinn. Ef hræðsla um að fara úr lið minnkar
gefur það til kynna fremri glenohumeral
óstöðugleika (mynd 7).
Sulcus sign
Sjúklingur hefur handlegg í hlutlausri stöðu.
Skoðandi togar olnboga eða úlnlið niður og
fylgist með hvort komi hola eða dæld hliðlægt
eða fyrir neðan axlarhyrnu. Ef dæld sést bendir
það til færslu á humerus niður á við og þar af
leiðandi óstöðugleika neðantil í liðnum.
Aftari óstöðugleiki
Hægt er að prófa fyrir aftari óstöðugleika með
einföldu prófi. Sjúklingur er látinn sitja eða
liggja. Skoðandi ýtir höfði humerus afturábak
með handlegg í 90° fráfærslu og olnbogann
í 90° beygju. Ef sjúklingur upplifir verki eða
tilfinningu um að öxlin sé óstöðug þá telst
prófið jákvætt.
Bólgur í tvíhöfðasin
Algengt er að sjúklingar með rotator cuff
tendinitis séu einnig með bólgur í tvíhöfða­
sin (e. biceps tendinitis). Langa tvíhöfðasinin
liggur í rennu (e. sulcus) og fer í gegnum bilið
neðan axlarhyrnu (e. subacromial space) og
á milli tuberculum majus og minus á framan­
verðum upphandleggs hausnum. Sjúklingar
lýsa verkjum á framanverðri öxl.
Yergason’s próf
Þetta próf er notað til að meta bólgur í tví­
höfða sin. Í þessu prófi er olnbogi settur í 90° og
þumalfingur bendir upp í loftið. Skoðandinn
tekur um úlnlið og reynir að koma í veg fyrir
að sjúklingur geti rétthverft (e. supination)
(mynd 8). Verkur við þetta bendir til bólgu
í tvíhöfðasin.
Speed’s maneuver
Þetta próf er einnig til að meta löngu tví­
höfðasinina. Sjúklingur hefur olnboga í 180°og
í rétthverfingu. Sjúklingur ýtir gegn mótstöðu,
byrjar niðri og heldur hreyfiferli upp fyrir
höfuð. Verkur við tvíhöfðasin er jákvætt próf.
Frosin öxl
Frosin öxl er þegar samvextir verða í
gleno humeral liðhjúpnum eða bandvefs­
myndun. Helstu áhættuþættir eru sykursýki og
van starfsemi skjaldkirtils. Algengt er að hreyfi­
skerðing þróist á nokkurra mánaða tímabili og
getur staðið í allt að tvö til þrjú ár. Venjulega er
ekkert að sjá á röntgenmynd hjá sjúklingi með
frosna öxl. Hreyfiskerðing verður bæði við virka
og óvirka hreyfingu. Helst verður skerðing
á fráfærslu og útsnúningi. Við fráfærslu
má finna að nær öll hreyfingin verður strax
í scapulothoracic liðnum og fólk sýnir svokallað
shrug sign, eins og fólk sé að yppa öxlum.
Slit í glenohumeral lið
Slitgigt í glenohumeral liðnum kemur yfirleitt
fyrir í sjúklingum yfir 60 ára aldri. Óstöðugleiki
í glenohumeral liðnum eða slit á rotator cuff
sinum eykur hættu á síðkomnu sliti í liðnum.
Sjúklingar fá verki og minnkaða hreyfigetu við
virka og óvirka hreyfingu um liðinn. Röntgen
sýnir minnkað liðbil, hersli (e. sclerosis) og
beinnabba (e. osteophytes).
Mynd 7. Mynd til vinstri sýnir apprehension og sú til hægri relocation próf. Mynd 8. Yergason’s próf. Prófað fyrir eymslum
í löngu tvíhöfðasin.