Læknaneminn - 01.01.2017, Blaðsíða 159

Ra
nn
só
kn
ar
ve
rk
ef
ni
3
. á
rs
ne
m
a 2
01
6
15
8
lokað 9­23 dögum eftir fyrstu aðgerð. Börnin byrjuðu
að fá næringu í maga að meðaltali 12,0±6,8 dögum
eftir fæðingu (miðgildi 11 (3­43)) og voru komin á
fullt fæði að meðaltali 21,1±17,5 dögum eftir fæðingu
(miðgildi 17 (8­126)). Algengustu fylgikvillar í kjölfar
meðferðar voru blóðsýkingar, öndunarfæravandamál,
nýrnabilun og lifrarvandamál. Fjögur börn fengu
short bowel syndrome í kjölfar meðferðar og fimm
börn voru með stoma við útskrift af Vökudeild.
Legutími var að meðaltali 28,1±20,1 dagar (miðgildi
24 (9­131)). Eitt barn lést á Vökudeild og tvö börn
létust á barnadeild eftir útskrift af Vökudeild. Árangur
meðferðar var marktækt betri hjá þeim börnum þar
sem tafarlaus lokun tókst og einnig hjá börnum með
gastroschisis án fylgikvilla miðað við þau sem höfðu
fylgikvilla.
Ályktanir: Nýgengi gastroschisis hér á landi er í
samræmi við niðurstöður annarra vestrænna landa
en athyglisvert er hversu lágt nýgengi omphalocele
er. Nýgengi gastroschisis breyttist ekki á tímabilinu
sem er ólíkt því sem aðrar rannsóknir hafa sýnt.
Nýgengið var töluvert hærra meðal ungra mæðra sem
er í samræmi við það sem áður hefur verið lýst. Hér
á landi er valið að notast við tafarlausa lokun sé þess
kostur, en annars að leyfa görnum að síga inn í kvið
með notkun poka. Ástæða þess að útkomur voru betri
hjá þeim börnum sem tókst að loka í fyrstu aðgerð er
líklega sú að ástand þarma var mun betra hjá þeim.
Árangur ósæðarlokuskipta vegna
ósæðarlokuþrengsla á Íslandi
2002­2013
Kristján Orri Víðisson1, Sindri Aron
Viktorsson2, Arnar Geirsson2, Tómas
Guðbjartsson2
1Læknadeild Háskóla Íslands og 2Hjarta- og
lungnaskurðdeild Landspítala
Inngangur: Ósæðarlokuskipti er næstalgengasta
hjarta aðgerðin á Íslandi og er oftast gerð vegna
þrengsla sem stafa af kölkun í lokunni. Markmið
rannsóknar innar var að kanna hvort ábendingar
og árangur þessara aðgerða hér á landi hafi breyst
á nýlegu 12 ára tímabili, með áherslu á 30 daga
dánartíðni, tíðni snemmkominna fylgikvilla og eins
árs lifun.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn
og náði til 433 sjúklinga (meðalaldur 70,9±10,0 ár,
65,1% karlar) sem gengust undir ósæðarlokuskipti
vegna ósæðarlokuþrengsla á Íslandi á árunum
2002­2013. Alls gengust 526 sjúklingar undir
ósæðarlokuskipti á þessu tímabili en útilokaðir voru
sjúklingar sem gengust undir lokuskipti vegna leka
eða hjartaþelsbólgu (n=46), höfðu áður gengist undir
opna hjartaaðgerð (n=35) eða þar sem gögn vantaði
(n=12). Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám og voru
m.a. skráðir áhættuþættir hjarta­ og æðasjúkdóma,
aðgerðartengdir þættir og fylgikvillar aðgerðar en
einnig var farið yfir niðurstöður hjartaómanna.
Borin var saman dánartíðni, tíðni fylgikvilla og lifun
(Kaplan­Meier) á þremur fjögurra ára tímabilum.
Meðaltal eftirlitstíma var 6,2 ár (bil: 0­13,9 ár) og
miðaðist við 15. febrúar 2016.
Niðurstöður: Meðalaldur og kynjadreifing hélst
svipuð á milli tímabila, einnig tíðni áhættuþátta
kransæða sjúkdóms, nema tíðni háþrýstings og
blóðfitu röskunar sem var hærri á þriðja tímabilinu.
EuroSCORE II hélst einnig svipað á milli tímabila.
Hlutfall sjúklinga sem fengu ígrædda lífræna loku
með grind hækkaði úr 12,4% á fyrsta tímabilinu
í 46,5% á því síðasta (p<0,0001). Aðeins 16,9%
sjúklinga fengu ólífræna loku en hlutfallið var hærra
á fyrri tveimur tímabilunum (20,6% og 21,8%)
borið saman við þriðja tímabilið (7,7%) (p=0,006).
Hámarks þrýstingsfallandi yfir ósæðarlokuna fyrir
aðgerð var að meðaltali 75 mmHg ± 26 á fyrsta
tímabilinu, 66 mmHg ± 24 á því öðru (p=0,01)
og 70 mmHg ± 27 á því þriðja (p=0,2). Flatarmál
lokuops á sömu tímabilum var 0,64 cm2 ± 0,25, 0,71
cm2 ± 0,25 (p=0,054) og 0,75 cm2 ± 0,24 (p=0,003)
og tangartími 127 mín., 110 mín. (p<0,0001) og
107 mín. (p<0,0001). 30 daga dánartíðni var 8,3%
á fyrsta tímabilinu, lækkaði í 4,1% á því öðru (p=0,6)
og var 4,9% á því síðasta (p=0,6). Á fyrsta tímabilinu
fengu 83,5% sjúklinga snemmkominn minniháttar
fylgikvilla, á öðru tímabilinu var hlutfallið 61,8%
(p=0,0002) og á því þriðja 61,4% (p=0,0002).
Gáttatif var algengasti minniháttar fylgikvillinn en
tíðni þess lækkaði úr 78,6% í 63,8% (p=0,03) og
48,1% (p=0,0001). Nýrnaskaði var næst algengasti
fylgikvillinn en þar lækkaði tíðnin úr 25,9% í 20,8%
(p=0,4) og 11,9 (p=0,02). Tíðni alvarlegra fylgikvilla
á sömu tímabilum var 35,5%, 27,6% (p=0,3) og
23,2% (p=0,1) og eins árs lifun var 87,9%, 94,1%
og 94,4% (p=0,07).
Ályktanir: Tíðni snemmkominna fylgikvilla hefur
lækkað eftir ósæðarlokuskipti á Íslandi, sérstaklega
tíðni gáttatifs og bráðs nýrnskaða. Einnig virðist
sem 30 daga dánartíðni hafi lækkað síðustu 8 árin
og lifun sjúklinga vænkast, enda þótt munurinn sé
ekki marktækur. Hluti af skýringunni gæti verið
að sjúklingar eru teknir fyrr til aðgerðar þar sem
ósæðarlokuþrengsli þeirra eru ekki jafn langt gengin
auk þess sem tangartími hefur styst.
The risk of developing a mismatch
repair deficient (dMMR)
colorectal cancer (CRC) after
undergoing cholecystectomy
(CCY)
Matthías Örn Halldórsson1, Sigurdís
Haraldsdóttir2, Pétur Snæbjörnsson3, Kristín
Huld Haraldsdóttir4, Jón Gunnlaugur
Jónasson4
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Stanford
University, 3Netherlands Cancer Institute,
4Landspítali Háskólasjúkrahús
Introduction: About 10­15% of colorectal cancers
(CRC) are due to mismatch repair deficiency (dMMR)
and are more commonly right­sided. Part of dMMR
CRCs are due to germline mutation in the MMR
genes (Lynch syndrome) but most of them are caused
by somatic mutations or gene inactivation in the
mismatch repair genes via hypermethylation leading
to MMR deficiency. Risk factors for the development
of dMMR CRCs, besides Lynch syndrome, are not
well known. After cholecystectomy (CCY) bile acids,
which are thought to be carcinogenic and increase
the risk of right­sided CRC, constantly flow into
the GI tract. The primary objective of this study
is to investigate whether CCY incidence is higher
amongst patients with dMMR CRCs compared to
an unaffected age­ and sex adjusted control group. If
CCY increases the risk of developing dMMR CRC
this could change screening recommendations for
individuals with Lynch syndrome after a CCY.
Materials and methods: This is a case­control
study, which included all patients diagnosed with
CRC in Iceland from 2000­2009 (n=1170). These
patients had previously been screened for dMMR
by immunohistochemistry (n=129 had dMMR) and
tested for Lynch syndrome via germline mutation
sequencing (n=27 had LS). Unaffected age­ and sex­
matched controls were provided by Icelandic Heart
Association (IHA). Subjects were cross­referenced
with databases from all three pathology labs in
Iceland to establish who had undergone CCY. The
dMMR CRC group was compared to CRC cases
without dMMR (proficient mismatch repair system,
pMMR) (n=1041) and to controls provided by IHA
(n=17,273) to see if there was an excess risk of CRC
after CCY.
Results: Thirty (23.3%) dMMR CRC cases and
164 (15.8%) pMMR CRC cases had undergone
CCY compared to 2,199 (12.7%) controls. When
using unconditional logistic regression adjusted for
sex and age, the odds ratio (OR) of developing CRC
≥2 years after CCY was 1.09 (95%CI 0.88­1.34).
Using multinomial unconditional logistic regression,
the OR of developing dMMR CRC ≥2 years after a
CCY was 1.38 (95%CI 0.83­2.30) and 1.04 (95%CI
0.83­1.31) for the development of pMMR CRC ≥2
years after a CCY and 0.73 (95%CI 0.23­2.32), 2.26
(95%CI 1.17­4.38) and 1.11 (95%CI 0.45­2.77) for
the development of dMMR CRCs <10, 10­20, >20
years after a CCY.
Conclusion: The results suggest there might be an
increased risk of dMMR CRC after CCY. When OR
for dMMR CRC is stratified by the number of years
from CCY, the risk of developing a dMMR CRC
10­20 years after CCY is significantly increased.
If this increased risk is confirmed by other larger
studies, screening recommendations for individuals
with Lynch syndrome may have to be intensified
after CCY and treatments for gallstones other than
cholecystectomies considered.
Langlíf mótefnaseytun B frumna
og áhrifavaldar hennar
Lærdómur dreginn af sértækum
IgA skorti
Rakel Nathalie Kristinsdóttir1, Andri Leo
Lemarquis1,2, Helga Kristín Einarsdóttir2,
Björn Rúnar Lúðvíksson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Ónæmisfræðideild Landspítala
Inngangur: Skilningur manna á ferlum sem leiða til
mótefnasvars hafa leitt til nýrra meðferðarmöguleika,
m.a. í sjálfofnæmi, bólgusjúkdómum, krabbameinum
o.fl. Enn eru þó margir þættir óþekktir og mörg
skot mörk í ferlinu ónotuð í lækningarlegum til­
gangi. Horft hefur verið til þess að nýta sértækan
ónæmis skort í mönnum sem náttúrulegt úrfellingar­
módel og læra af einkennum og svipgerð þeirra.
Sértækur IgA skortur (sIgAD) er algengasti sértæki
ónæmisskorturinn í mönnum en hann er skilgreindur
sem IgA≤0.07 g/L með eðlilegt IgG og IgM magn
í sermi einstaklings eldri en 4 ára. Talið er að um 1:600
Íslendinga séu með skortinn og hafa þeir auknar líkur
á sjálfsofnæmissjúkdómum og ofnæmistengdum
sjúkdómum og búa því við verri lífsgæði og í sumum
tilfellum lífshorfur. Orsakir eru enn ekki fullþekktar
en fyrri rannsóknir gefa til kynna færri umskipta B
frumur í IgA skorts einstaklingum, en þær frumur
seyta IL10 sem er síðan stjórnþáttur í myndun IgA
seytandi B frumna. Markmið rannsóknarinnar var
að skoða svipgerð B frumna í sIgAD einstaklingum,
langlífa mótefnaseytun þeirra í rækt og áhrif örvunar
á langlífi B frumana.
Efniviður og aðferðir: Einkjarna frumur voru ein­
angr aðar úr 12 IgA skorts gjöfum og fimm heil­
brigðum viðmiðum með Ficoll­Hypaque aðferð. Þær
voru síðan ræktaðar í hitaskáp í æti (IMDM+10%
FCS+pen/strep). Frumur voru óörvaðar eða örv­
aðar með IL10, í styrkjunum 10 eða 100 ng/
mL. Vikulega var floti safnað úr ræktunum. Til
að meta mótefnamagn í floti og sermi var ELISA
aðferðin notuð. Frumuflæðisjá var notuð til að meta