Víðförli - 01.09.1947, Qupperneq 29

HVA-Ð ER MAÐURINN?
155
hefur tekið, trú, sem hann hefui' öðlazt. í því efni hefur trú-
maðurinn og efasemdamaðurinn eða afneitarinn sömu að-
stöðu, enginn getur freir.ur en annar skírskotað til vísinda
eða raunþekkingar, til þess hrökkva hlutlægar, almennar
reynslustaðreyndir langt of skammt.
„Eg reyndi jafnvel líka að ráða gátu mannsins, þótt tor-
veld sé og tvíræð . ..“, segir Chr. Winther. Hver er þessi
dularfulla vera, sem hel'ur lagt jörðina að fótum sér, spann-
ar geiminn með hugsun sinni, telur vetrarbrautirnar og veg-
ur sólirnar, en verður að fávita við lítilvæga sprettu á heil-
ann? Polla ta deina, anþropou d’ouden deinoteron, söng
kórinn í leikriti Sofoldess, Antigone, 4. öldum f. Kr. Grímur
Thomsen þýðir: „Margt er undrið, manneskjunni meira
finnst ei neitt“. Svo var kveðið þá suður í Aþenu, þótt
engar flugvélar væru til og ekkert útvarp. Grímur þýðir
rétt, svo sem vænta má, en eins og orðin hljóða á grískunni
mætti þó þýða öðruvísi: Margur voði er til, en enginn slík-
ur sem maðurinn. Eða: Mörg er vá, en manneskjunni meiri
finnst ei nein. Sú merking mundi máske sönnu nær á tíma
kjarnorkunnar. Svo mikið er víst, að manninum stendur nú
meiri ógn af sjálfum sér en nokkurri annari lífveru jarðar,
að bakteríum meðtöldum. Ég tek nýlega útkomna bók mér
í hönd, sem heitir: A morgni atomaldar. I formálanum læt-
ur kunnur kjarnorkufræðingur í ljós efa um, að vér séum
vaxnir þeim verkefnum, sem atomsprengjan leggur oss á
herðar. Og í niðurlagi bókarinnar er spurt:: „Á maðurinn
eftir að komast svo langt í fjölkynngi sinni, að hún verði
honum ofjarl að síðustu, eins og námssveini galdramannsins
forðum? Á hann eftir að búa sjálfum sér tortímingu með
því að koma til leiðar að jörðin bálist upp og breytist í ný-
stjörnu?“ Galdur kjarnorkunnar er leystur — en hver er
maðurinn? Sú spurning fór um hnöttinn eins og svartur
skuggi með fréttinni um mesta sigur mannlegs hugvits á
yfirstandandi öid. Eg var staddur á Englandi fyrir tveim
árum, þegar hið nýja morðtól tortímdi íbúum Hiroshima