Ársrit Skógræktarfélags Íslands - 15.12.1975, Blaðsíða 13

Alaska 1950, var safnað smávegis af fræi
þessarar trjátegundar, og í næstu fræsöfnunar-
ferð, sem farin var sumarið 1953, var safnað all-
miklu stafafurufræi, og hefur verið lögð
áhersla á öflun þess æ síðan.
Stafafura var gróðursett á Heiðmörk í fyrsta
sinn vorið 1956, og síðan óslitið á hverju ári,
misjafnlega mikið, og hefur reynslan af stafa-
furu á Heiðmörk fram að þessu verið mjög góð.
Til dæmis um það má geta þess, að vorið 1958
var gróðursett hlið við hlið í næstum gróður-
snauða mela sunnan undir Vífilsstaðahlíð
stafafura og bergfura, og hefur vöxtur stafa-
furunnar á þessum stað verið öllu meiri en
vöxtur bergfurunnar. Furulúsin sækir lítt á
stafafuruna og virðist ekki vinna henni veru-
legt mein.
Eins og skýrt er frá í upphafi Jsessa rits,
voru, áður en Heiðmörk var friðuð, ltirkikjarr-
leifar undir Hjöllum og í Löngubrekkum, en
einnig á öðrum stöðum, í Elliðavatnsheiði, í
Hólmshrauni, i Skógarhlíðum og víðar. Eftir
aldarfjórðungsfriðun hefur birkikjarrið teygt úr
sér, og einnig breiðst nokkuð út. Yfirleitt hef-
ur birkið þó eftir sem áður einkenni kjarrs
fremur en skógar, þéttvaxnir runnar, en lítið,
enn sem komið er, um veruleg skógartré. Þó má
finna á stöku stað einstök fallega vaxin tré, sem
orðin eru 4—5 metra há.
En á hverju ári allt frá 1950 hefur verið
gróðursett birki á Heiðmörk, meira og minna.
Er það alið upp í gróðrarstöð Skógræktarfé-
lags Reykjavíkur í Fossvogi, að mestu eða öllu
leyti af fræi ættuðu úr Bæjarstaðaskógi. Birkið
hefur verið gróðursett á mismunandi stöðum
í allskonar jarðveg, og hefur vöxtur þess og
þrif eðlilega farið mjög eftir aðbúnaði og að-
stæðum.
í töflu 2 hér á undan eru skráðar nokkrar
trjátegundir, sem gróðursettar liafa verið á
Fleiðmörk í tilraunaskyni og fyrir forvitnis-
sakir, og er í flestum tilvikum um að ræða
tilraunir, sem of snemmt er að segja um reynslu
af.
IX. LANDGRÆÐSLA
A ýmsum svæðum á Heiðmörk eru gróður-
snauðir og gróðurlitlir melar. Forystumenn
Skógræktarfélags Reykjavíkur hafa frá þvi að
Heiðmörk var friðuð talið æskilegt að stefna
að því, að þessi örfoka gróðurvana svæði verði
smám saman jtakin gróðri, jafnvel skógar-
gróðri, er tímar líða.
Algjör friðun Heiðmerkur fyrir ágangi bú-
fjár hefur í för með sér sjálfgræðslu, sem þó
er mjög seinvirk. Fyrsta viðleitni til uppgræðslu
gróðurvana mela með áburðargjöf var í jrví
fólgin, að árin 1964 og 1965 var dreift til-
búnum áburði úr flugvél Sandgræðslunnar á
mela meðfram Hjallabraut í námunda við
Háamel. Gisnir gras- og blómatoppar voru
hér og j)ar á þessum melum, og áburðargjöfin
bar undraverðan árangur. Samfelldur gróður,
að vísu fremur gisinn, jaakd melana. Sumstaðar
var borið á tvö sumur í röð, og varð árangurinn
þar ennjrá betri.
Auk trjátegunda, sem sóttar hafa verið til
Alaska og skýrt er frá í kaflanum hér á undan,
hefur verið sótt þangað blómjurt, sem hefur
Jjað til síns ágætis, að geta vaxið á gróður-
snauðum söndum og melum, og unnið úr
loftinu köfnunarefni sjálfri sér til viður-
væris og til auðgunar hinum gróðursnauða
sandi eða mel, sem jurtin vex í. Er hér átt við
belgjurtina Alaskalúpínu (lupinus nootkatens-
is)-
I starfsskýrslum Skógræktarfélags Reykjavík-
ur er þess getið í fyrsta sinn árið 1959, að
Alaskalúpína hafi verið gróðursett á Heið-
mörk, og því er lialdið áfram næstu ár j)ar á
eftir.
Alaskalúpínan skrýðist snemma sumars blá-
um blómum. Þegar blómafræin eru orðin
þroskuð, springa fræhylkin (skálparnir) og fræ-
in þeytast víðsvegar út frá plöntunni og
spíra næsta ár og mynda nýjar plöntur. Er
lífs- og landvinningakraftur þessarar jurtar
næsta undraverður.
Nú má sjá á ýmsum stöðum á Heiðmörk
breiður af Alaskalúpínu, sem skartar sínu feg-
ursta blómaskrúði í júnímánuði, og það sem
eftir er sumarsins gefur að líta hvanngrænar
breiður þar sem áður blöstu við gráir melar.
A hverju ári er safnað fræi af Alaskalúpín-
unni á Heiðmörk, og j>ví síðan dreift á nýja
staði (mela). Þá hefur einnig á seinni árum
verið dreift á gróðurvana mela áburði sem
Landvernd hefur látið félaginu í té.
ÁRSRIT SKÓGRÆKTARFÉLAGS ÍSLANDS 1975
11