Helgarpósturinn - 17.07.1981, Page 14

14
15
Föstudagur 17. júlí 1981
hQlgarpásturinn—__hQ/garpásturinn Föstudagur
17. júlí 1981
Séra Auður Eir Vilhjálmsdóttir
er um margt óvenjuleg kona.
Þekktust er hún fyrir að vera
fyrsti kvenpresturinn okkar, og
nú um daginn var hún 1 fréttum
fyrir að vera móðir þess númer
tvö. Hún var lögregiukona þegar
lögreglukonur voru nánast ekki
til, og svo á hún tvö heimili.
Hún er bibllufastur prestur,
eins og hún vill kalla það — ihaid-
samur segja sumir. Nú er reynd-
ar ekki gott að segja hvernig
ihaidsamir kvenprestar lita út I
hugum fólks, en Auður Eir kom
mér talsvert á óvart. Hún minnti
mig meira á frjálslyndan
menntamann (jafnvel af vinstri
kantinum) en þá maddömu sem
ég kannski átti von á. Hún var I
viðum bómullarfötum, mjög svo
óprestlegum (ef prestleg föt eru
til) — fötum af þeirri gerð sem
hún heldur mikið uppá.
Við töluðum saman á öðru
heimili hennar og Þórðar Arnar
Sigurðssonar, i Kópavoginum —
hitt heimilið er I Þykkvabænum,
þar sem Auður er sóknarprestur.
Ástæðan fyrir þessum óvenjulega
heimilisfjölda er sú að Þórður
kennir hér við Háskólann, og
börnin hafa stundað skóla hér i
þéttbýlinu. Fyrsta spurningin lá
þvi kannski beint við.
— Hvernig er að eiga tvö heim-
ili?
,,Ég kann mjög vel við það. Að
vlsu fer dálitill timi I ferðir, en
það er afskaplega mikili lúxus að
vera alltaf aö fara aö heiman og
heim”.
— Ertu ekki borgarbarn?
„Jú, ég er mikill Reykvíkingur,
og finnst óskaplega gaman að
vera I Reykjavlk. Þessvegna
finnst mér gaman að þvi hvað ég
hef kunnað vel við mig úti á
landi”.
— Eru þetta miklar andstæöur,
Reykjavlk og Þykkvibær.
„Já, þvl er ekki að neita.
Þykkvibærinn er náttúrulega
sveitaþorp, og landslagiö þar er
mjög sérstætt. Fólkiö lifir llka I
öðruvlsi takti, það er meiri kyrrð
i hversdagslifi þess. Svo er þetta
landbúnaðarhérað og annað slag-
ið koma mikil annatímabil. Svo er
rólegra á milli”.
— Ertu ein af hópnum i
Þykkvabænum?
„Já, það finnst mér”.
— Hefuröu fariö á sveitaball?
„Ég hef farið á þorrablót. Það
var afskaplega skemmtilegt. Ég
hafði fariö á þorrablót á Súganda-
firði I fyrsta skipti, þegar ég var
prestur þar, og fannst það llka
ljómandi skemmtun”.
HFIH i taKl við límann
— t)r hvernig fjölskyldu kemur
þú?
„Foreldrar minir eru Vilhjálm-
ur Þ. Gislason og Inga Arnadótt-
ir. Pabbi var skólastjóri við
Verslunarskólann þegar ég var
að alast upp. Við bjuggum I miö-
bænum I Reykjavlk og nutum
þess sem hann haföi uppá aö
bjóöa. Við vorum þrjú systkinin,
og hjá okkur var ákaflega gest-
kvæmt”.
— Hvað varð til þess að þú, ein
af hópnum, fórst útl prestskap?
„Ég veit ekki. Ég fór strax sem
barn I sunnudagaskóla hjá KFUK
og KFUM og I framhaldi af þvl I
guöfræðideildina og I framhaldi
af þvl I prestskap. Ég fékk ekki
strangtrúað uppeldi heima hjá
mér, en aö sjálfsögðu hjá KFUK
og þeim félagsskap”.
— Er það góður félagsskapur?
„Já, óskaplega góður. Börn fá
þar hollt og gott kristilegt upp-
eldi. Hjá mér var til dæmis aldrei
neitt tómstundavandamál, þaö
var alltaf mikið um að vera”.
— En er hann I takt við timann?
„Já, ég tel að sennilega megi
segja hann i takt viö tlmann”.
— Hvernig lá svo leið þln I
prestskapinn?
„Ég varö stúdent frá Verslun-
arskólanum 1956 og fór beint I
guðfræðideiidina þaðan. Eftir
guðfræðideildina vann ég svo I
kvenlögreglunni.”
— Hvernig var kvenlögreglan á
þessum tíma?
„Það var afskaplega athyglis-
vert. Viö erum i iitlu þjóöfélagi,
og það var ennþá minna þá, og
störf eins og löggæslan skiptist á
fáa aðila. Þetta var fjölþætt starf.
Ég starfaði aöallega I þjóðfélags-
hjálp, ég reyndi að aðstoöa stúlk-
ur sem lent höfðu I vandræðum,
drykkjusjúkar konur og alls kyns
heimilisvandamál.”
BjargsmáliO
— Hvað er það sem rekur þig
úti störf eins og löggæslu og
prestskap, sem hafa verið vigi
karlmanna?
„Ég veit það ekki. Ætli það sé
ekki áhugi á fólki. Ég vildi verða
prestur af sannfæringu um að
fagnaðarerindið ætti erindi til
fólks og að þaö geti raunverulega
hjálpað fólki”.
— Hvað tók við eftir kvenlög-
regluna?
„Ég var I henni I tiu ár, og bjó
siðan I Frakklandifi Strasborg I 6
ár, þar sem Þórður vann við Evr-
ópuráðið”.
— Bjargsmálið svokallaða var
mikill biaðamatur á sinum tlma.
Um hvað snerist það?
„Já, þaö var óskaplega mikiö
mál. Þannig var aö Hjálpræðis-
herinn rak skólaheimili fyrir
stúlkur I samvinnu við Rlkið og
barnaverndarnefndir. Ein stúlk-
an hvarf af heimilinu og siðan
hófu óvandaðir menn blaðaskrif
um að eitthvaö væri ósæmilegt á
heimilinu. Skólaheimilið óskaði
eftir rannsókn vegna þessara
skrifa og aö lokum var þaö
hreinsaö af þeim áburði. En það
tók langan tima og ekki var unnt
að reisa heimiliö við á ný.
Þetta var heimili fyrir stúlkur
sem þurftu á aðstoð að halda af
einhverjum orsökum, og þaö var
merkilegt fyrir þær sakir að þaö
var inni bæ, en ekki I sveit eins og
flest svona heimili. Auk þess var
þetta skóli, þannig að stúlkurnar
áttu ekki að missa úr námi, held-
ur þvert á móti. Heimili I
þessum dúr hafa verið til hér á
landi og eru til erlendis, en hér
hafa þau öll veriö lögð niður.
Það er hin sorglega saga
stúlknaheimila á Islandi, og ég tel
að hún segi mikiö um hvernig fóik
tekur þessum málum. Það getur
raunverulega ekki gengið að fólk
sé svo illa upplýst að það trúi
ósóma eins og þessum sem borinn
er á borð fyrir þaö.”
Auðlrúa og hrekKlaus
— Ertu bitur vegna þessa?
„Mér fannst þetta óskaplega
erfitt. Þarna brast mikið af þeirri
trú sem ég hafði haft á mlnu
ágæta þjóðfélagi. En þaö er útaf
fyrir sig hollt fyrir prest, sem
auðvitað má ekki vera alltof auð-
trúa og hrekklaus I sinu starfi”.
— Hversu auðtrúa ertu? Hvern-
ig er Islenskt þjóöfélag I þlnum
augum?
„Það er erfitt aö gera sér grein
fyrir þvi I daglega llfinu. 1 hvers-
dagsleikanum kann ég vel við
það. En þaö er að þvl leyti gott að
hafa séö aö I lifi okkar allra geta
gerst furðulegustu hlutir — og
þeir eru alltaf að gerast.”
— Hvernig fórstu svo I prest-
skapinn?
„Ég kom heim frá Frakklandi
1974 og réði mig þá til safnaðarins
I Súgandafiröi I eitt ár. Það gerði
ég eftir að hafa sóst eftir prest-
starfi I Kópavogi og fengið litlar
undirtektir, og heyrt mikið af for-
dómum gegn kvenpresti. Ég taldi
aö það væri besta leiöin til að [
brjóta vegginn og fá vigslu, aö 1
leita til safnaðar úti á landi þar
sem ekki var prestur”.
— Nú hefur prestsembættið I
gegnum aldirnar verið sniðið fyr-
ir karlmenn. Hvernig gekk þér aö
eiga við þaö?
„Það var erfitt I kosningum en
auðvelt I starfinu. Ég tók þá af- !
stöðu að vinna mitt verk og hugsa .
ekki nánar út I það”.
— Hvernig eru kollegarnir?
„Prestarnir hafa tekið mér vel, j
og það er gaman að vera i þeirra j
hópi. Ég man eftir þvl núna um |
daginn á prestaþingi að stúlka
kom uppá gang þar sem við vor-
um, og sagði: „Þetta er nú meira
karlaveldið”. Þaö er auövitað
rétt aö þvl leyti aö við erum bara
tvær konurnar, en þetta er samt |
ekki karlaveldi. Viö erum ekki 1
þrúgaðar, heldur föllum við bara '
inni hópinn. Allir hafa tekið okkur j
vel”.
— Er það sagt svona almennt, '
eða áttu við að allir prestar hafi |
tekið þér vel? !
„Ég hef auðvitað heyrt mót-
mæli frá prestum, en ég nefni
engin nöfn.”
FransKir unglingar
vendilega aldir upp
— Verðurðu vör við að þitt starf
sé I einhverju frábrugöið starfi
karlprestanna? Að til þin leiti
annað fólk?
„Nei, ég held að þetta fari ekki
eftir kynjum, heldur miklu frekar
persónum. Mér finnst af reynslu I
samstarfi meö fólki og sálusorg-
un að fólk leiti saman eftir per-
sónuleika og eftir þvl hvaða mál
er verið að ræða miklu frekar en
eftir þvi hvort það er karl eða
kona.”
— Nú átt þú fjögur börn. Hvern-
ig eru islenskir unglingar stadd-
ir?
„Þeir hafa það náttúrlega mjög
gott. Nóg af öllu I samanburði viö
fyrri kynslóðir. Þar með er ekki
sagt að lif þeirra sé vandamála-
laust. En ef ég miða til dæmis við
franska unglinga kemur I ljós
talsverður munur. Ég held að
franskir unglingar séu vendilegar
aldir upp. Þeir kunna sig afskap-
lega vel, koma og heilsa og svo
framvegis, og svo kunna þeir að
gera grein fyrir sinum málum.
Annars eru unglingar misjafnir,
eins og annað fólk og það er ekki
hægt að alhæfa um þá frekar en
aðra”.
— Hefur kirkjan itök I islensk-
um unglingum?
„Já, ég held að hún hafi tals-
vert mikil itök, og að hún bjóði
talsvert fram. Hún rekur æsku-
lýðsfélög, barnastarf og hún býður
fram kristileg áhrif I öllum þeim
starfshópum sem kirkjan hefur”.
— Eru áhrif kirkjunnar að
minnka eða aukast?
„Ég held að þau séu að aukast.
Annars höfum við alltof mikla til-
hneigingu til aö tala um kirkjuna
sem einhverja aöra. Við erum
kirkjan. Svo til allir Islendingar
eru kirkjan.”
— Af hverju eru þessi áhrif að
aukast?
„Ætli það sé ekki vegna þess að
við höfum fundiö að veraldlegu
gæðin gáfu okkur ekki það sem
við vonuöum. Og við finnum aö
við þurfum að hafa eitthvað fyrir
sálina I okkur”.
BindindísmennsKan
Dœgileg
— Erum viö þá komin á leiðar-
enda I leitinni að efnislegu gæðun-
um?
„Nei, kannski ekki, en sá spölur
sem við höfum gengiö hefur kennt
okkur að við þurfum fleira en efn-
isgæðin”.
— Hversu mikil efnisgæöi þarft
þú sjálf til aö þér liði vel?
„Ég geri mér ekki fulla grein
fyrir þvi. Það verður ekki fram-
hjá þvl horft að við þurfum að
eiga sitthvað, eða hafa, til að lifa
Iifinu og bera ábyrgð á börnum
okkar”.
— Hvernig er að eiga mömmu
fyrir prest?
„Ég hugsa að það sé ekki óllkt
þvl að eiga mömmu sem vinnur
hvaða annað starf sem er”.
— Hvernig fer það saman aö
vera perstur og móðir?
„Afskaplega vel. 011 börn þurfa
á presti að halda, þurfa kristileg
áhrif, og það er gott fyrir prest að
hafa reynslu af umgengni við eig-
in börn, þó ekki sé það nauösyn-
legt”.
— Ertu ströng mamma?
„Nei, það held ég ekki. Svo eru
dæturnar orðnar svo stórar að
þær eru farnar að ala mig upp”.
— Prestar hafa löngum haft
ákveðna Imynd — þeir eiga að lifa
fyrirmyndarllfi. Hefur þér gengið
illa aö lifa eftir þessari imynd?
„Ég hef eiginlega enga sllka
Imynd. Mér finnst ekki að fólk
geri kröfur um að ég lifi eftir
ákveðinni forskrift. Það getur
svosum verið að það geri þaö, en
án þess að ég viti. Ég er ósköp
hversdagsleg manneskja. Svona
eins og gerist og gengur I næsta
húsi. Ég er stundum lifsglöö, og
stundum ekki.”
— Ertu bindindismanneskja?
„Já, það er ég. Og þaö þykir
mér svo gott. Mér finnst það gott,
alveg eins og að ganga I bómull-
arfötum. Eitthvað þægilegt og
notalegt.
svört eöa lióiuDla
En I sambandi við þessa imynd.
Ég hugsa eiginlega aldrei um
hana sem slíka. En ég vænti þess
af prestum að þeir séu vel trúaöir
og það er það sem skiptir miklu
miklu meira máli en það hvort
þeir ganga I svörtum fötum eða
fjólubláum. Það sem skiptir máli
er hvort mér tekst mitt hlutverk,
að boða kristna trú, þvi þegar öllu
er á botninn hvolft þá er þaö hlut-
verk allra okkar sem erum hin
kristna kirkja. Og til þess finnst
mér að ég þurfi að vera heitrúar-
manneskja”.
— Hvort telst þú til frjálslynd-
ari eða ihaldsamari arms kirkj-
unnar?
„Ihaldsamari, þó ég mundi
ekki kalla hann það. Bibliufastur,
það væri betra orð”.
— Skiptist kirkjan að þessu
leyti I fylkingar?
„Að nokkru. Þetta er mismun-
andi túlkun á kristinni trú, sem aö
miklu leyti tilheyrir fortiðinni.
Það voru i Islensku kirkjunni and-
stæður, og þær miklar. En nú eru
áreiöanlega fleiri af hinum ihald-
samari armi”.
— Af hverju? Er það guðfræði-
deildin sem mótar skoöanir
presta?
„Já sjálfsagt fyrst og fremst.
Þangað hafa komið straumar og
það er eðlilegt að prestar boði eft-
ir þeim áhrifum sem þeir verða
fyrir þar. I guöfræðideildina
komu á timabili straumar frjáls-
lyndis frá Evrópu, en nú hefur
þetta breyst”.
Getnaðarvðrnir
lil góós og ills
— Hvað finnst þér þá til dæmis
um fóstureyöingar?
„Ég tel aö þau fóstureyðing-
arlög, sem voru áöur en núver-
andi lög tóku gildi, hafi veriö góð.
Breytingin fólst I þvl aö nú eru
fóstureyöingar leyfðar á grund-
velli þjóöfélagsástæöna. Ég held
að það sé svo teygjanlegt og af-
skaplega vandmeðfariö”.
— En getnaðarvarnir?
„Ætli þær hafi ekki bæði orðiö
til góðs og ills. Ég held að þær hafi
ruglað siögæðismat fólks. Það er
afskaplega timabært að taka upp
umræöur um þessi mál, þvi
ástandið er ekki gott eins og það
er.”
— Af hverju ekki?
„Ég held að viröing fyrir hjóna-
bandinu sé oröin allt of litil. Og aö
virðing fyrir tryggö og trúfestu sé
oröin alltof litil. Fólk, sérstaklega
ungt fólk, tekur viö hugmyndum
sem aö þvi berst I gegnum bækur
og biómyndir og allsstaöar að og
gerir þær að sinum. Þegar við töl-
um saman eru minar hugmyndir
þeim . eflaust jafn fjarstæðu-
kenndar og þeirra hugmyndir
eru I mlnum huga. Ég held að það
sé löngu komin tlmi til að ræða
þessi mál i ljósi kristinnar trúar”.
— Hvaö þá með hjónaskilnaöi?
„Ætli þessir auknu hjónaskiln-
aöir séu ekki afleiöing af þessu —
hvað tryggð og trúmennsku er
ábótavant. Hvað fólki finnst sumu
fra'leitt að heita hvort öðru endan-
legri ást og standa við það. Þó er
ég ekki I vafa um að hjónaskiln-
aðir eru oft á tiöum eina lausnin.
En oft er alltof lftið gert til aö
reyna að halda hjónabandinu
áfram. Allt sem sagt er og gert er
i raun áróður, og þessir tiðu
hjónaskilnaðir gera hjónaskilnaði
ennþá algengari.
Fólk getur leitað til presta með
sin vandamál, en þaö kemur
stundum svo seint, aö ekkert er
hægt aö gera”.
Góóur og vondur preslur
— Þessi sálusorgun. Hvað gerir
presta færa um aö gegna hlut-
verki ráðgjafans I slikum mál-
um?
„Þaö hafa á slðustu árum átt sér
staö miklar framfarir I guðfræði-
deildinni hvað varðar kennslu I
þessu. Þetta er kennt langtum
meira núna en þegar ég var að
læra. Auk þess afla margir prest-
ar sér menntunar aukalega, fyrir
utan að þeir læra mikið I starfi
sinu”.
— Eruð þið ekki að stelast inná
verksvið félagsráögjafa?
„Þaö væri nú eftir ööru, ef upp
kæmi rlgur milli stéttanna um
þetta atriöi. Þetta eru mikil við-
kvæmnismál á milli stétta,
margra þeirra stétta sem vinna
að félagshjálp. Mitt hlutverk er I
rauninni að hjálpa þér til að
leggja mál þln I hendur guðs. Þaö
getur verið að á sinn hátt sé fé-
lagsráðgjafinn að þvl lika.”
— Hvað ber framtíðin I skauti
sér fyrir Auði Eir?
„Ég vona aö ég geti vaxið dállt-
iö I mínu prestsstarfi, og aö ég
þokist heldur til þess aö veröa
betri prestur”
— Ertu vondur prestur? Eða
góður?
„Bæði vondur og góöur held ég.
Stundum er ég vondur prestur og
stundum ekki. Þá segi ég á kvöld-
in: „Elsku Guö — margt mistókst
mér I dag, en sumt geröi ég gott.
Fyrirgeföu mér það slæma en
þakka þér hitt”.
Myndir: JimSmart
Viðtal: Guðjón Arngrimsson
„Stundum er ég vondur prestur
—og slundum eKKi”
„öll börn þurfa á presti að halda”
„Ég held að getnaðarvarnirnar hafi ruglað siðgæðismat fólks'.
„Ein stúlkan hvarf af heimilinu og siöan hófu óvandaðir menn
blaðaskrif um eitthvað ósæmilegt á heimilinu”.
. „Ég hef auðvitað heyrt mótmæli
frá prestum, en ég nefni engin
• nöfn”