Helgarpósturinn - 07.05.1982, Blaðsíða 2

Nýja frumvarpsð um kvikmyndasjóð ligg-
ur enn í skúffum menntamálaráðherra
eftir: Guðlaug Bergmundsson myndir: Jim Smart o.fl.
íslensk kvSkmyndagerö?:
Er bólan sprungin?
Hrafn G unnlaugsson: „Við
menntamálaráðherra að sakast.”
Þráinn Bertelsson: „Ástandið
ekki glæsilegt."
Friðrik Þór Friðriksson: „Jafn-
vel betra að kvikmyndasjóður
væri ekki til.”
Islenskir kvikmyndagerðarmenn eru nokkuö uggandi um stöðu
listgreinar sinnar. Eins og annað i landinu, hækkar kostnaður við
kvikmyndagerðina, en áhorfendur eru ekki iengur eins áhuga-
samir, ef marka má þær myndir sem frumsýndar voru um pásk-
ana. Miklar vonir eru bundnar við nýtt frumvarp til laga um kvik-
myndastofnun islands, kvikmyndasjóð og kvikmyndasafn, sem
menn bjuggust við að lagt yröi fram á því þingi, sem nú er að ijúka.
Ingvar Gisiason menntamálaráðherra mun hins vegar ekki leggja
það fram fyrr en á hausti komanda.
Þegar sett voru lög um kvik-
myndasjóð og fyrsta úthlutun
hafði farið fram,fylltust islenskir
kvikmyndagerðarmenn bjartsýni
á að nú væri loks kominn grund-
völlur sem á mætti byggja alvöru
kvikmyndagerð í landinu. Þess-
ari bjartsýni var fylgt eftir svo
um munaöi. Sumariö 1979 voru
teknar þrjár leiknar kvikmyndir
og þær siðan frumsýndar á árinu
1980.
Velgengnikvikmyndanna sýndi
það og sannaði, að kvikmynda-
húsgestir höfðu lengi beðið eftir
viðburðum sem þessum. Aðsókn
að þessum myndum var gifurleg
og aðstandendur þeirra fengu til
baka útlagöan kostnað, og ríflega
það.
Aðeins þrem árum eftir kvik-
myndasumarið mikla rikir ekki
jafn mikil bjartsýni meðal kvik-
myndagerðarmanna um fram-
vindu islenskrar kvikmynda-
gerðar. A riímu hálfu ári hafa
verið frumsýndar fjórar is-
lenskar kvikmyndir og enn sem
komið er, hefur engin þeirra
skilað inn útlögðum kostnaði. Ein
þeirra, Jón Oddur og Jón Bjarni,
mun þó væntanlega ná núllpunkt-
inum, eins ogþað er kallað. Hinar
þrjár eiga hins vegar talsvert
langt i land. Otséð er um að Ot-
laginn skili sér á innlendum
Föstudagur 7. maí 1982
markaði og útlitið fyrir Rokk i
Reykjavfk og Sóley er dökkt.
Staðan i islenskri kvikmyndagerð
er þvi nokkuö óljós um þessar
mundir, eins og fram kemur I
samtölum viö kvikmyndagerðar-
menn.
Timamót
Helgi Gestsson, formaður
Félags kvikmyndagerðarmanna
telur, að íslensk kvikmyndagerð
standi á timamótum.
„Þótt stuttur ti'mi sé frá þvi, að
byrjað var aftur að gera kvik-
myndir hér, hafa kröfur og að-
sókn breyst töluvert. Sú nýjung,
sem Land og synir var, hefur slip-
ast af þeim myndum, sem hafa
komið siðan. Kröfumarhafa auk-
ist og það sýnir sig i aðsókninni.
Aður fór fólk að sjá mynd af þvi
að hún var islensk, en núna er það
farið að velja og hafna, og þaðer
ekki hægt að segja annað en að
það sé eðlilegt og æskilegt fyrir
framtið kvikmyndagerðarinnar”,
segir hann.
Helgi nefnir til fleiri atriði til
stuðnings timamótakenningu
sinni. Hann segir, að fjármögnun
kvikmynda sé orðin erfiðari en
áður, þegar hægt var aö leita til
banka og annarra aöila, vegna
þess aðþettaþóttispennandi. Nú
sé það að veröa eins og i öðrum
greinum, þar sem farið sé eftir
þvi hvort f járfestingin sé fýsileg.
Einnig nefnir Helgi erlenda
markaði og segir, að ekki nægi
lengur, að mynd sé forvitnileg
bara af þvi, að hún er islensk,
heldur verði hún lika að vera
góð. Loks telur hann, að videó-
væðingin og þróun hennar muni
hafa mikil áhrif á islenska kvik-
myndagerð á næstu þrem til
fimm árum.
Þráinn Bertelsson segir, að
ástandiö sé ekki glæsilegt.
„Það þótti kraftaverk, að hægt
væri að gera myndir, en það var
ekki kraftaverkið. Kraftaverkið
er að gera myndir sem standa
undir sérhér á landi og menn eru
að kynnast þeirri hlið núna”.
Þorsteinn Jónsson telur hins
vegar, að staðan hafi litið breyst
frá þvi að fyrstu kvikmyndalögin
voru sett árið 1979. Það hafi sýnt
sig, að sú fjárhæð, sem rennur I
kvikmyndasjóð af fjárlögum, sé
allt of lág.
Nýju lögin
Þá er komið að þvi máli, sem
kvikmyndagerðarmenn binda
hvaö mestar vonir við, en það eru
ný lög um kvikmyndasjóð. I fyrra
var sett á laggirnar nefnd til að
gera tillögu um tekjuöflun fyrir
sjóðinn. Nefndin lagði til að sett
yrðu ný kvikmyndalög, sem fælu i
sér, að komið yrði á fót sérstakri
kvikmyndastofnun, sem hefði
yfirumsjón með rekstri kvik-
myndasjóðs og kvikmyndasafns.
1 tillögunni er bent á þrjár leiðir
til tekjuöflunar fyrir kvikmynda-
sjóð. 1 fyrsta lagi árlegt framlag
úr rikissjóði, sem næmi 60% af
áætluðum tekjum af söluskatti af
kvikmyndasýningunum það árið,
6—7 mUljónir króna. í öðru lagi
væri stjórn kvikmyndasjóðs
heimilt að afla lánsfjár, sem
næmi allt að 50% af söluskatts-
tekjum, eða um 6 milljónir. 1
þriðja lagi er gert ráð fyrir rikis-
ábyrgð fyrirkvikmyndasjóðá allt
að 40% af söluskattstekjum.
Með þessum tillögum er gert
ráð fyrir, að rekstrarfé kvik-
myndasjóðs nemi allt að 15
milljónum króna á ári.
Heigi Gestsson: „Vantar stefnu-
mótun um framtið kvikmynda-
gerðarinnar.”
helgarpásturinn
Björn Björnsson: „Sniðum okkur
stakk eftir vexti.”
Hugmyndin með þessari nýju
tekjuöflun er sú, að hægt verði að
reka kvikmyndasjóð þannig, að
þjónusta hans við kvikmynda-
gerðina geti verið i því formi, að
veittur verði styrkur, sem næmi
20% af kostnaði meðaldýrrar
kvikmyndar, 20% i lán og 20% I
rikisábyrgð fyrir lánum sem
kvikmyndagerðarmenn öfluðu
se’r sjálfir. Þau 40% sem eftir
standa eiga kvikmyndagerðar-
menn siðan að leggja fram
sjálfir. Þetta fyrirkomulag á að
tryggja það, að framleiðendur
kvikmynda eigi ekki á hættu að
missa t.d. ofan af sér heimili sin,
en hingað til hafa kvikmynda-
gerðarmenn þurft að veðsetja hi-
býli sin vegna bankalána.
Auk þess að hafa yfirumsjón
með kvikmyndasjóði og safni, á
það að vera hlutverk hinnar nýju
kvikmyndastofnunar að bæta
kvikmyndamenningu lands-
manna með styrkjum og öðrum
hætti, svo og að annast upplýs-
Þorsteinn Jónsson: Atómstöðin
kvikmynduð á næsta ári.
inga- og kynningarstarf á is-
lenskum kvikmyndum á er-
lendum kvikmyndahátiðum og
öðrum vettvangi.
Stjórn kvikmyndastofnunar-
innar á að sitja i fimm ár og vera
stefnumarkandi, en stjórn kvik-
myndasjóðs á að sitja i tvö ár og
að þvi loknu að skipta um alla
stjórnarmenn.
Sljólegar undirtektir
Þorsteinn Jónsson átti sæti i
nefndinni og segir hann, að frum-
varpið hafi legið hjá ráðherra
siðan i september i fyrra og sé
óskiljanlegt hvers vegna það hafi
ekki verið lagt fram á þingi.
„Allir þeir þingmenn, sem
talað hefur verið við, fullyrða, að
það mundi fljúga i gegnum
þingið”, segir hann, og bætir þvi
viö, að heföi frumvarpið orðið að
lögum á þessu þingi, væru kvik-
myndagerðarmenn bjartsýnni
nú. „Ef þessi nýja bylgja i is-
lenskri kvikmyndagerð á að
halda áfram af krafti, er nauð-
synlegt, að þetta frumvarp verði
að lögum á næsta þingi”.
Hrafn Gunnlaugsson segir, að
það sé mjög sárt að horfa upp á
það, að þetta frumvarp, sem
gefin hefðu veriö góð orð um að
kæmi fram á þinginu og jafnvel
samþykkt, hafi ekki litið dagsins
ljós ennþá.
„Ég held, að þar sé fyrst og
fremst við núverandi mennta-
málaráðherra að sakast”, sagði
Hrafn.
Þráinn Bertelsson er sama
sinnis og segir, að sér finnist það
heldur sljólegar undirtektir hjá
þeim, sem til þess séu kjörnir að
vera i fararbroddi i þjóðfélaginu,
að þeir skuli ekki taka eftir þvi,
sem helstséað gerast á einhverju