Helgarpósturinn - 07.05.1982, Blaðsíða 20

I
20
MFA færir út kvíarnar
Gefur út hljómplötu
og söngbók
I vikunni bættist ný hljómplötu-
útgáfa i hóp þeirra sem fyrir
voru. Menningar- og fræöslusam-
band alþýðu gaf út fyrstu hljóm-
plötuna sem islensk verkalýös-
samtök senda á markaö, Al-
mannarómur heitir hún og hefur
aö geyma visnasöng meö söng-
hópnum Hálft i hvoru.
Sönghópinn skipa Aöalsteinn
Asberg Sigurðsson, Bergþóra
Arnadóttir, Gisli Helgason,
Eyjólfur Kristjánsson, Ingi
Gunnar Jóhannsson og örvar
Aðalsteinsson. A plötunni eru 13
lög, innlend og erlend. Höfundar
laga og ljóða eru sönghópurinn og
ýmsir listamenn, Victor Jara,
Barbara Halsingius, Joe Hill,
Einar Bragi, Asgeir Ingvarsson,
Jón úr Vör, ölöf Sverrisdóttir,
Steinn Steinarr og Óli i Nýborg.
Tryggvi Þór Aðalsteinsson hjá
MFA sagði aö Almannarómur
heföi oröið til i beinuframhaldi af
samstarfi MFA og sönghópsins
undanfarin misseri. Hálft i hvoru
hefur oft komiö fram á vinnu-
stöðum og á námskeiöum i ölfus-
borgum ogvi'öará vegum Félags-
málaskóla ASl. Sagði Tryggvi að
þetta heföi mælst vel fyrir og svo
væri vísnasöngur sú tegund tón-
listar sem einna auðveldast væri
að koma viö á vinnustööum.
Þetta er i fyrsta sinn sem
verkalýðssamtökin ráðast i
hjómplötuútgáfu en Tryggvi
sagði að áöur hefðu komið út
plötur tengdar verkalýðnum, svo
sem með Karlakór verkamanna
og Alþýðukórnum. Fálkinn gaf
þær plötur út en nú er fyrirtækið
dreifingaraðili fyrir MFA.
önnur plata er fyrirhuguð á
þessuári og verður hún hljóðrituð
áuppstigningardag.Þarerum að
ræða verkalýðs- og baráttu-
söngva frá fyrri árum, einkum
frá kreppuárunum. Sú plata er
gerð í samvinnu við Sigursvein D.
Kristinsson en nafni hans
Magnússon hefur æft upp kór sem
syngja á lögin. Hefur verið leitast
við að syngja lögin með þeim
hætti sem þau voru sungin fyrr á
árum. Tryggvi sagði að tilgang-
urinn með þessari útgáfu væri
bæðiað endurvekja þessa söngva
sem margir hverjir eru fallnir i
gleymsku og að varðveita þá á
hljómplötu.
Ekki er ákveðið hvort framhald
verður á þssari útgáfu en ef við-
tökur almennings og verkalýðs-
félaga við þessum tveim fyrstu
plötum verða góð má vænta þess
að svo verði.
Loks má geta þess að MFA
hefur gefið út söngbók sem ber
nafnið Syngjum! Þar er að finna
yfir300 söngva, mest innlenda en
einnig erlenda með islenskum
textum. Eru það verkalýðs-
söngvar ættjarðarlög ástarvisur
öl- og danskvæði, lög úr leikritum
ofl. Nótur fylgja sumum lögunum
og aftast er listi yfir það hvar
finna má nokkur laganna á
nýlegum hljómplötum. Aðal-
steinn Asberg Sigurðsson valdi
lögin og bjó bókina til prentunar
en Ingi Gunnar Jóhannsson sá um
nótnaskrifin. Bókin er skreytt
teikningum af verkafólki i dags-
ins önn og eru þær eftir Sigurð
Þóri Sigurðsson. —ÞH
Föstudagur 7. maí 1982 ht?lrjr^rpn<^fl irintl
Hugleiðing um
almannaróm
Menningar- og fræðslusam-
band alþýðu hefur sent frá sér
plötu, sem nefnist Almanna-
rómur. Flytjendur eru söng-
hópurinn Hálft I hvoru, en hann
skipa Aðalsteinn Asberg
Sigurðsson, Bergþóra Árnadótt-
ir, Eyjólfur Kristjánsson, Gísli
Helgason, Ingi Gunnar Jó-
hannsson og örvar Aðalsteins-
son. Á plötunni eru 13 lög eftir
Aðalstein, Victor Jara, Gisla,
Earl Robinson, Joe Hill, Berg-
þóru, Lasse Tennander, Eyjólf,
Inga, Barböru Helsingius og eitt
þjóðlag. Textar eru eftir flest
hin sömu frumsamdir eða þýdd-
irenað auki eftir Ólöfu Sverris-
dóttur, Alfred Hayes, Einar
Braga, Asgeir Ingvarsson, Jón
úr Vör, Stein Steinarr og Óla i
Nýborg.
Allt er þetta heldur milt og
þokkalegt. Fallegasta lagið
reynist liklega Kannski eftir
Barböru, en slappastur er
söngurinn hjá Eyjólfi. Geta má
um hnökra i framburði og
áherslum, t.d. i orðmyndunum
„lénsherrar” og „ábúðar” i lag-
inu Takið eftir og „buskann” i
Kannski. Það er nú einu sinni
verið að syngja á islensku.
A textablaði segir m.a. i for-
mála:
„Af hálfu þeirra sem valdið
höfðu var söngurinn einatt tal-
inn hættulegur, siðspillandi og
liklegur til að hvetja fólk til að
hleypa öllu i bál og brand, um-
turna þjóðfélaginu, guði og góðu
fólki til sárrar skapraunar.”
En það er vístekki hætt við að
neinn styggist við þessa plötu.
Til þess er hún of meinlaus og
sker sig litt úr obbanum af þvi
sem úter gefið. Þess var heldur
alls ekki að vænta, þvi af
skrugguklárri eðlisávisun tók
kapitalisminn alþýðu- og bar-
Úr sýningu leikklúbbsins Sögu á önnu LIsu eftir Helga Má Barðason.
Hinn akureyrski veruieiki
Leikklúbburinn Saga
Anna Lisa.
Höfundur: Helgi Már Barðason
Leikstjórn: Þröstur Guðbjarts-
son
Lýsing: Viðar Garðarsson
Leikmynd: Þröstur Guðbjarts-
son.
Þótt islensk leikritagerð hafi
staðið með miklum blóma nú
hin siðari ár, telst það samt enn
til nokkurra tiðinda þegar nýr
höfundur kveður sér hljóðs á
þessu sviði. Það gerðist siðast-
liðið laugardagskvöld þegar
leikklúbburinn Saga á Akureyri
frumsýndi splunkunýtt verk
Helga Más Barðasonar önnu
Lisu. Anna Lisa er fyrsta verk
þessa 22 ára gamla höfundar i
fullri lengd, en áður hefur hann
samið einþáttunga, svo og stutt-
arreviur, auk ljóða og smá-
sagna.
Anna Lisa er saga ósköp
venjulegrar akureyrskrar ungl-
ingsstúlku, einföld, en þó jafn-
framl margslungin saga úr
akureyrskum veruleika, þess-
um akureyrska veruleika sem
einhverra hluta vegna hefur
ekki svo mjög verið fjallað um á
leiksviði, nema þá skrumskæld-
an.Þaðerekki hægt að segja að
Anna Lisa sé með öllu gallalaust
verk, enda vart við þvi að búast
að svo sé hjá byrjanda. Þannig
er verkið á köflum nokkuð
brotakennt og sum atriðin full
endaslepp til dæmis partýatrið-
ið i lok annars þáttar. Úr þessu
atriði hefði örugglega mátt gera
meira. Þá skortir á stundum
dálitið á það að dramtisk
spenna nái að skapast. En þrátt
fyrir þessa ágalla er verkið á
margan hátt einkar athyglis-
vert, og á köflum stórskemmti-
lega skrifað á máli sem allir, og
þá ekki hvað sist unglingarnir,
ættu að skilja. Bestur þótti mér
persónulega þriðji og siðasti
þáttur leikritsins þar sem önnu
Lisu er lýst sem ungri konu, ný-
kominni af gelgjuskeiðinu, en þó
vart nema að byrja á leitinni að
sjálfri sér. Þeirri spurningu
hvort sú leit ber árangur er auð-
vitað ekki svarað i leiknum, ef
henni verður þá nokkurntimann
svarað. Stórsniðugt er atriðið á
biðstöðinni þar sem AnnaLisa
hittir fyrrverandi vin sinn sem
hún hefur ekki séð I mörg ár og
stofnar til sambýlis við hann.
Það er tæpast hægt að hugsa sér
fáránlegri stað og stund til þess
að stofna til sambúðar en bið-
stöð strætisvagns einhversstað-
ar uppi i Lundahverfi, eld-
snemma að morgni kannski i
kulda og hriðarkófi, og það sem
gerir kringumstæðurnar enn
fáranlegri en ella er einmitt sú
staðreynd að viðkomandi aðilar
höfðu átt misheppnað ástar-
ævintýri sem unglingar, og eng-
inn veit hvort þau eiga nokkuð
saman. En staðreyndin er nú
samt sú að oft, jafnvel oftast,er
stofnað til lifstiöarsambúðar við
svona órómantiskar aðstæður,
og af svona litilli fyrirhyggju.
Vafalaust má rekja margan
mannlegan harmleik ein-
mitt tii þess, til vöntunar á allri
ást og sönnum kærleika i hið
kalda mannlif neysluþjóð-
félagsins. Ef finna má einhvern
boðskap eða ádeilu af einhverju
tagi I leikriti Helga Más þá er
hann einmitt þessi. Annars er
ádeilan vel falin i verkinu. Aðal-
atriðið hjá höfundinum er að
segja hlutina blátt áfram og
hispurslaust eins og þeir koma
fyrir án þess að vera sýnilega að
prédika eitt eða annað.
Ahorfandanum er látið það eftir
að draga sinar ályktanir af
verkinu. Ef til vill er það höfuð-
styrkleiki þess.
Leikritinu önnu Lisu mun
einkum vera ætlað að höfða til
unglinga, en eflaust hafa aðrir
aldursflokkar einnig örugglega
af þvi talsverða skemmtun, og
það geta vist flestir fundið eitt-
hvað brot af sjálfum sér i per-
sónum leiksins. Leikurinn er
eingöngu i höndum unglinga og
ungs fólks á aldrinum 14-22 ára,
félaga i leikklúbbnum Sögu sem
mun vera eina unglingaleikhús-
ið á tslandi, og er hann yfirleitt
með ágætum. Sóley Guðmunds-
dóttir leikur titilhlutverkið og
kemst ágætlega frá þvi, er að
visu nokkuð litlaus framanaf, en
það kann að stafa af þvi hvernig
hlutverkið er frá höfundarins
hendi; bestum tökum nær hún á
framsagnarköflunum sem
tengja verkið saman. Þá flytur
hún af einstöku látleysi og
þokka. Guðbjörg Guðmunds-
dóttir er stórgóð I hinu erfiða
hlutverki stressuðu móðurinnar
Júliu, stress sem reyndar verð-
ur að sjúkdómi er á verkið liður;
það er vert að gefa þessari ungu
leikkonu gaum I framtiðinni.
Hið sama má segja um Sigurð
Ólason. Hann er alveg stór-
skemmtilega skoplegur i aula-
skap sinum, i hlutverki Stebba,
sem maður getur ekki annað en
vorkennt og fundið til með.
Hann er þrátt fyrir allt góð sál
en misskilin. Leikur annarra
gefur ekkert sérstakt tilefni til
umfjöllunar. Hann er auðvitað
ekki sambærilegur við það sem
geristi atvinnuleikhúsi, en hann
er ferskur og eðlilegur. Einn
leikhúsgesta komst raunar svo
að orði að þessir krakkar væru i
rauninni ekki að leika annað en
sjálf sig, og kann það vel satt að
vera. öll sviðsetning er með
ágætum. Þó hefði mátt nota
meira frumsamda tónlist.
Söngvarnir i upphafi og enda
leiksins sýna að höfundar þeirra
kunna ágætlega til verka á þvi
sviði, og vist er að fá mál eiga
greiðari leið að hugum ungling-
anna en einmitt tónlistin. Leik-
myndin er i einfaldasta lagi en
taka verður tillit til þeirra tak-
markana sem húsið setur. Dyn-
heimar voru ekki beinlinis
hannaðir sem leikhús. Hið sama
má segja um lýsinguna. Beiting
ljósa er með ágætum þrátt fyrir
frumstæðan útbúnað. Má nefna
fyrrnefnt biðstöðvaratriði i þvi
sambandi. Þar gefur lýsingin
einkar skemmtileg hughrif og
gerir sitt til að ljá atriðinu
fáránleikablæ. 1 stuttu máli sagt
sýning sem vel er þess virði að
sjá og gaman verður að fylgjast
með þessum ungu og eljusömu
leikurum i framtiðinni.
Leikfélag Akurcyrar:
Eftirlitsmaðurinn
Höfundur: N.V. Gogol
Þýðing: Sigurður Grimsson
Leikgerð: Jón Hjartarson og
Guðrún Ásmundsdóttir
Leikmynd og búningar: Ivan
Török
Lýsing: David Walters
Frumsamin tónlist Gunnar
Reynir Sveinsson
Leikstjórar Guðrún Ásmunds-
dóttir og Ásdis Skúladóttir
Rússneska keisaradæmið var
án efa eitt hið miðstýrðasta riki
sem um getur, eða svo var að
minnsta kosti á yfirborðinu á
yfirborðinu þar sem segja má
það að þetta stjórnkerfi hafi,
likt og raunar á sér einnig stað
um núverandi stjórnkerfi Sovét-
rikjanna, fyrst og fremst byggst
á hræðslukenndu snobbi em-
bættismanna hárra sem lágra
gagnvart yfirboðurum sinum i
höfuðborginni samfara harð-
stjórn og kúgun gagnvart al-
þýðunni heimafyrir. Og það er
þetta kerfi sem Gogol tekur
fýrir, og gerir gys að i „Eftir-
litsmanninum”. Sagan fjallar
um það hvernig ungur, slóttug-
ur ævintýramaður hefur yfir-
stéttina sem reyndar virðist nú
ekki beinlinis stiga i vitið þótt
hún sé i aðstöðu til að kúga al-
múgann i rússneskum smábæ
keisaratimans að ginningarfifl-
um, reyndar allsendis óvart.
Það er ekki að furöa þótt hann
hafi átt i talsverðum brösum við
ritskoðunina vegna Eftirlits-
mannsins og það hlýtur að telj-
ast talsvert furðulegt að keisar-
inn Nikulás I. skuli hafa ógilt
bann hennar á verkinu. Og enn
furðulegri er su staðreynd að
hann skuli hafa veriö vinsæil
meðal þeirrar yíirstéttar sem
hann fer svo óvægilega meö i
leikritinu.
Við megum ekki horfa fram-
hjá þeirri staðreynd úr hvaða
jarðvegi „Eftirlitsmaöurinn” er
sprottinn. Verkið er hárbeitt
ádeila á spillingu heimsku og
dugleysi rússnesku lands-
byggðaryfirstéttarinnar. Per-
sónurnar sem stjórna þessari
stétt tilheyra eru miskunnar-
laust dregnar fram i dagsljósið
og hafðar að háði og spotti. Það
þarf ekki að taka það fram að
hann hefur þekkt persónuiega
það fólk og það umhverfi sem
hann lýsir. Það er freistandi að
álita að bragðarefurinn Hlesta-
kov sé i rauninni persónu-
geivingur skáldsins sjálfs. Hann
tekur á sig þetta gervi til þess að
geta sýnt þessu fólki sjálft sig.
Sú að þvi er viröist fölskvalausa
aðdáun sem hann lætur Hlesta-
kov hafa á Púskin gæti rennt
stoðum undir þessa tilgátu en
eins og kunnugt er voru þeir
Púskin og Gogol miklir mátar
og jafnvel er sagt að hugmyndin
að „Eftirlitsmanninum” sé frá
Púskinkomin. En þó að „Eftir-
litsmaðurinn” sé þannig verk
sins tíma gæti margt i lýsingu
verksins á aðstæðum og fólki að
einhverju leyti átt við öll mið-
stýrðsamfélög. Við gætum jafn-
vel imyndað okkur islenskt
sjávarþorp þar sem allir brodd-
borgarar staðarins snobba i grið
og erg fyrir hvaða fánýti sem er
bara ef það kemur „að sunnan”
meðan þeir rikja eins og kóngar
yfir alþýðu staðarins, alþýðu-
fólki sem getur oft verið þeim
miklu fremri að öllu öðru en
auði og aðstöðu.
Leikgerð Jóns Hjartarsonar
svo og leikstjórn Guðrúnar Ás-
mundsdóttur miða að tvennu
fyrst og fremst. Byggja upp
„farsa”, sem sjálfsagt hefur
ekki vakað beinlinis fyrir Gogol
i upphafi, farsa sem allir geta
skemmt sér við að horfa á eina
kvöldstund, og draga um leið
fram það i verki Gogols sem
höfðað getur til Islendings á
tuttugustu öld. og ekki er annað
hægt að segja en að bærilega
hafi til tekist. Að þessu miðar
einnig hinn Shakespeariski frá-
sagnarháttur. Shakespeare
notaði stundum þennan hátt að
setja upp „leikhús i leikhúsinu”,
að láta leikhúsfólk setja upp
sýningu fyrir augum áhorfenda
ef hann vildi segja sögu frá
liðinni tið með skirskotun til
samtiðarinnar. Hér kemur þessi
aðferð einkar vel út, og hjálpar
hin einfalda og haganlega leik-
mynd Ivan Török og lýsing
David Walters þar talsvert
uppá. Tónlist Gunnars R.
Sveinssonar fellur ágætlega að
sýningunni. Blær hennar er
hæfilega rússneskur, þó ekki um
Snobbað fyrír
svikahrappi