Helgarpósturinn - 07.05.1982, Blaðsíða 6

-
..
mwm
kt
um Nóbelsverðlaunahafann Frands Crick og kenningar ham

Það lætur að likum að jafn fjölhæfur
visindamaðurogFrancis Crick lætur ekki
hinn „innri geim” nægja heldur hefur
hann myndað sér mjög ákveðnar hug-
myndir um himingeiminn og upphaf lifs á
jörðinni.
Nýlega kom lit bók eftir Crick, „Lifið
sjálft”. bar heldur hann þvi blákalt fram
að lifið á jörðinni hafi ekki kviknað af
sjálfu sér nánast af tilviljun, heldur hafi
það borist hingað með geimfari sem
smiðað hafi verið af einhvers konar
mannverúm einhvers staðar viðs fjarri
jörðinni.
í breska timaritinu Omni birtist fyrir
skömmu viðtal við Francis Crick þar sem
hann útlistar m.a. kenningar þær sem
hann setur fram i bókinni „Lifið sjálft”.
Hér á eftir fara brot úr viðtalinu.
Sú hugmynd, að lif hefði verið sent
hingað utan úr geimnum, kviknaði á ráð-
stefnu sovéskra og bandariskra visinda-
manna i sovétlýðveldinu Armeniu árið
1971. Aðalviðfangsefni ráðstefnunnar var
hugsanleg samskipti við verur af öðrum
hnöttum. Þarna áttaði ég mig á þvi að
heimurinn var orðinn svo gamall að lif
hefði vel getað verið búið að þróast tvisv-
ar. Vel gat hugsast að um svipað leyti og
sólkerfið okkar myndaðist væri menning
komin annars staðar i geimnum á svo hátt
stig að þar væri unnt að smiða geimför
sem kæmust til annarra sólkerfa.
Tilgangurinn með bók minni var sá að
fá menn til að dæma um það hvernig þessi
hugmynd fellur að þeirri vitneskju sem
við búum nú þegar yfir.
„Þú reynir að sýna fram á að hugmynd
þin þurfi ekki endilega að vera langsótt.
Nefndu okkur einhver athyglisverð atriði
i henni.”
Þar má til dæmis nefna að eftir eitt til
tvö þúsund ár kunna jarðarbúar að senda
lif til annarra sólkerfa.
Breski stjarnfræðingurinn Fred Hoyle
hefur varpað fram þeirri hugmynd að lif
hafi borist, og berist jafnvel enn, um
geiminn i formi lifrænna skýja sem séu
eldri en sólkerfin sjálf.
Mér þykir þessi kenning bera vott um
fjörugt imyndunarafl. Mér virðist erfið-
ara að kveikja lif með þessum hætti
heldur en þeim sem min kenning lýsir. Og
sönnunargögn til stuðnings þessari kenn-
ingu eru harla veigalitil.
„En hvað um þá staðhæfingu að stein-
gerðar örverur hafi fundist i loft-
steinum ?”
Veit nokkur hvernig eða hvenær þessar
örverur settust á steinana?
„1 bók þinni segirðu: „Hreinskilinn
maður, vopnaður allri þeirri þekkingu
sem við búum yfir, getur aðeins fullyrt að
upphaf iifs virðist einna likast krafta-
verki: svo mörg skilyrði hafi þurft að
uppfylla svo það gæti kviknað. Þeir, sem
eru trúhneigðir, taka undir með þér af
hrærðum huga.”
Ég er farinn að sjá eftir þvi að hafa
notað orðið „kraftaverk”. Ég ætiaði að
strika það út en hugsaði með mér: „Æ,
fjandakornið!”
1 virðingarskyni við eðlisfræðina úti-
loka ég ferðalög um geiminn á hraða
Ijóssins,að ég tali nú ekki um enn meiri
hraða. Þær ferðir sem ég nefni vara i ár-
þúsundir og hraðinn er kannski einn
hundraðasti af hraða ljóssins. A slikum
hraða má vekja lif á þúsundum stjarna á
svo sem tiu þúsund árum. í þessum geim-
flaugum eru verur sem viðhalda stofn-
inum á þessu langa ferðalagi — þetta tel
ég ekki hina réttu aðferð, eða þá að notast
er við fjarstýrðar flaugar sem bera með
sér lif i einhverri mynd og eru i góðu lagi
þegar þær lenda á fjarlægum hnöttum.
Eftir nokkrar aldir verðum við örugglega
búnir að yfirvinna öll tæknivandamál af
þessu tagi.
beir sem að þessu stóðu, urðu að vera
sannfærðir um að lif gæti þrifist viða um
himingeiminn, en svo sjaldgæft væri að lif
kviknaði af sjálfu sér, með happa- og
glappaaðferðinni, að það gerðist nánast
aldrei.
Þegar ákveða skyldi hvaða lifsform
yrði fyrir valinu var ýmissa kosta völ, en
helst komu bakteriur til greina. Þær eru
srnágerðar og þola frost langtimum
saman. Þær þola snöggar umhverfis-
breytingar sem yrðu þróaðri tegundum að
fjörtjóni. Og þar sem þessir náungar voru
svo klárir i koilinum gátu þeir ræktað upp
úrvalsbakteriustofna.
Þeir hafa áreiðanlega sent Jjakteriur til
jarðarinnar eða e.t.v. gerla. Gerillinn
hefur fullkomna frumubyggingu, með lit-
ningum, kjarna o.s.frv.
Einhverra hluta vegna hafa þessir
piltar ekki fylgt geimferðaáætlun sinni
eftir. Svona fyrirtæki er fokdýrt og sein-
legt ogþungti vöfum. Þeir hafa kannski
fengið sig fullsadda á tækninni og snúið
sér að einhverju öðru, svo sem innhverfri
ihugun.
Einnig er hugsanlegt að þetta kyn vits-
munavera hafi eyðst i styrjöld, af slysni
eða einhverjum öðrum ástæðum.
„Þú tefldir visindamannsheiðri þinum i
vissa hættu þegar þú skrifaðir þessa bók.
Meira að segja konan þin segir að hún sé
morandi af hindurvitnum. Kveiðstu þvi að
vera misskilinn eða orð þin mistúlkuð?”
Já, fyrst i stað, en menn sáu brátt að ég
var ekki tilbúinn að láta lífið fyrir mál-
staðinn og fyrir mér vakti aðeins áð vekja
umræður.
„Þú hefur skrifaö að það sé hættulegt
fyrir okkur að vita ekki hvort við erum
einir í heiminum. Hvers vegna er það
hættulegt?”
Hætta á innrás vofir alltaf yfir okkur.
Af visindalegum ástæðum væri gaman áð
komast að hinu sanna en við verðum lika
að geta varist ef á okkur verður ráðist.
Það kæmi mér á óvart ef við fengjum
kurteisisheimsókn utan úr geimnum.
„Þú hefur bent á að hér á jörðu hafi lif
sennilega kviknað i kolvetnissamböndum
en á öðrum hnöttum geti þessu verið á
annan veg farið. bar gæti kisill komið i
stað kolefnis og ammoníakssambönd i
stað vatns. Hvers konar lif þrifst við slik
skilyrði?”
Aðrirhafa bent á þetta en enginn hefur
komið fram með skothelda kenningu. Það
er mögulegt að lifverur geti dafnað við
þessi skilyrði en sá möguleiki er f jarlægur
að minni hyggju.
Þessar verur væru ólikar okkur i útliti.
Allt lif verður að fá að þróast á eðlilegan
hátt, öðruvisi getur flókið lifkerfi ekki
orðið til.
„Þú gafst i skyn að risaeðlur hefðu
getað þroskað með sér visinda- og tækni-
þekkingu ef þær heföu fengið að vera i
friði. Má túlka orð þin þannig að visinda-
frömuðir þurfi ekki endilega að vera af
spendýraætt?”
Nei, þeir þurfa ekki að vera spendýr
en ég verð að játa að mér hafa aldrei
fundist risaeðlur liklegar til visindadáða.
Ég reyndi þvert á móti að benda á að risa-
eðlur hafa liklega aldrei átt upptök að
neinum visindaafrekum. En við verðum
að átta okkur betur á þróunarsögunni. Við
vitum reyndar i meginatriðum hvernig
náttúran velur og hafnar tegundunum.
Þetta verður vonandi komið á hreint á
næsta mannsaldri eða þar um bil. Það er
dálítiö ankannalegt að deila um það
hvernig tiltekin tegund hefur þróast og
vita ekki til hlitar hvað þróun er.
Maður er nefndur Francis Crick. Hann er Englendingur og mikils
metinn visindamaður. Hann hlaut haskólamenntun í eðlisfræði en vatt
ser siðan i liffræði, kominn á fertugsaldur. Fyrir uppgötvanir sinar é
þy svð, hlaut hann Nóbelsverðlaunin 1962 ásamt félaga sínum, James
watson. Og nú, kominn á sjötugsaldur, fæst hann við rannsóknir á starf-
semi heilans.