Helgarpósturinn - 16.07.1982, Blaðsíða 4

Föstúdagur 16. |ulí' 1982’
4
jjústurinn
Laxveiði i islenskum ám minnkaði um nær helming á árunum
1978—1971, eða úr liðlega 80 þúsund löxum ’78 i tæp 47 þúsund laxa
i fyrrasumar. Það er þvi ekki að ófyrirsynju, að menn spyrji hvort
laxinn sé að hverfa úr ánum. Og margir telja sig vita ástæðuna:
stórauknar úthafsveiðar Færeyinga og Dana.
Þórarinn Sigþórsson, tannlæknir, sem er einn kunnasti og feng-
sælasti stangveiðimaður hérlendis, segist ekki vera i neinum vafa
um að laxinn sé að fara úr ánum. ,,Ég er búinn að halda þvi fram
undanfarin tvö eða þrjú ár. Það var aumt i fyrra og gæti orðið
slakara i ár, er ég hræddur um,” sagði Þórarinn, er blaðamaður
Helgarpóstsins ræddi við hann. „Siðan hefur veiðin farið hrað-
minnkandi þrátt fyrir alla ræktun og ýmsar aðgerðir i ánum
sjálfum. Ég tel engan vafa á, að úthafsveiðarnar hafa haft mjög
alvarleg áhrif á þetta hér. En menn eru vitaskuld ekki á einu máli
um þetta, fleira kemur til eins og til dæmis kuldaköst.”
eftir Ómar Valdimarsson
011 lifkerfi ganga i
bylgjum
Það er kuldavorið 1979 sem menn eiga
helst við, þegar leitað er veðurfræðilegra
skýringa á stórminnkandi laxveiði innan-
lands. Einkum eru það Þór Guðjónsson
veiðimálastjóri og sérfræðingar við stofnun
hans, sem benda á þetta atriði sem liklegri
skýringu en úthafsveiðar Færeyinga og
Dana enda hafi aðeins þrir laxar merktir á
íslandi veiðst við Færeyjar.
Ekki verður annað sagt, en að fáir taki
undir þetta sem meginskýringu — og vita-
skuld er viðurkennt af Veiðimálastofnun,
að veiðar Færeyinga geti átt sinn þátt i
hvernig komið er. Og einn fiskifræðingur
stofnunarinnar, Jón Kristjánsson, bendir á
að allt lifkerfi jarðar gangi nokkuð i
bylgjum — stundum gangi mikill lax,
stundum litill. ötal atriði hafa áhrif á laxa-
gengd — en skortur á rannsóknum stendur
nokkuð i vegi fyrir að hægt sé að fullyrða
um mjög marga þætti.
Þannigkom t.d. fram hjá Ara Teitssyni á
ráðunautafundi Búnaðarfélags Islands i
fyrravor, að i árum, þegar heildarlaxveiði
var léleg og kulda var um kennt, voru
margar ár upp á sitt besta, ekki siður en i
áiium þegar laxveiði var almennt góð. I
góðum laxveiðiárum voru einnig margar ár
i lágmarki. Veðurfarsskýringin er þvi óljós
og margt ókannað.
Stóraukin
veiði Færeyinga
En hversu mikið veiða Færeyingar i
rauninni og hvað veldur fullyrðingum um
að þeir beri alla sök á minnkandi laxveiði i
islenskum ám? Fram til ársins 1970 fór lax-
veiði á A-Atlantshafi aldrei upp fyrir 946
tonn, var yfirleitt 10—200 tonn. Talið var, að
80—85% af laxinum, sem veiddist á
svæðinu, væri af norskum uppruna, að þvi
er Þór Guðjónsson veiðimálastjóri segir i
grein i búnaðarblaðinu Frey fyrr á þessu
ári. Siðan segir veiðimálastjóri:
„Laxveiðar við Færeyjar hófust 1968. A
árunum 1968—1972 var meðalveiðin á ári 6,6
tonn, á árunum 1973—78 var meðalárs-
veiðin 34,5 tonn, 1979 komst veiðin uppi 194
tonn og 718 tonn 1980.”
Á siðasta ári veiddu Færeyingar 1065
tonn og nú herma óstaðfestar fregnir frá
Noregi, að sögn Jakobs Hafstein, fiskeldis-
fræðings, að afli Færeyinga i ár sé kominn
upp i svipað magn. Vertið þeirra lýkur um
næstu mánaðamót.
Laxveiðin á Færeyjasvæðinu hefur
þannig aukist gifurlega á mjög stuttum
tima og kannski ekki undarlegt að menn
leiti skýringar á minni laxi hérlendis,
einkum i ám á Austur- og Norðausturlandi,
i þessari veiði. Fleiri þjóðir hafa orðið fyrir
aflarýrnun, laxafli Ira i fyrrasumar var um
þriðjungur af aflanum 1975.
Talið er að árlega sé hægt að veiða um
5800 tonn af laxi i NV-Atlantshafi. A tima-
bilinu ágúst 1980 — ágúst 1981, veiddist,
samkvæmt fyrirliggjandi tölum: Kanada
2000 tonn, Grænlendingar samsvarandi 1800
tonnum og laxeldis- og laxveiðilönd i
Evrópu og Ameriku (Bandarikin, Island,
Irland, England, Skotland, Noregur, og
Sviþjóð) um 2000 tonn.
Annar hver lax
Þessar tölur eru fengnar frá Birni
mynd: Jim Smart